Αποτυχίες Η μεγαλύτερη αποτυχία είναι αυτή της δικής μου γενιάς. Της περίφημης γενιάς του Πολυτεχνείου, που έβαλε τη λέξη «Πολυτεχνείο» μπροστά και νόμισε πως καθάρισε διά βίου. Ξεκίνησε με μια συνθηματολογική λογική, την οποία, απ’ ό,τι φάνηκε στην πορεία, δεν μετέτρεψε σε πράξη. Η δική μου γενιά βγήκε από το καμίνι της δικτατορίας, δημιούργησε ελπίδες και προσδοκίες μεγάλες, στις οποίες δεν ανταποκρίθηκε. Αντί να οδηγηθεί η χώρα σε μια ανάπτυξη ουσιαστική, κυρίως μέσω της παιδείας και του πολιτισμού, αναπτύχθηκε στρεβλά, μπήκε σε μια σφαίρα μίμησης κακών δυτικών προτύπων, κρατώντας παράλληλα μόνο τα άσχημα και από τις ανατολίτικες καταβολές της. Τώρα, ευτυχώς ή δυστυχώς, είναι μια ευκαιρία να επαναπροσδιοριστούμε. Και, νομίζω, αυτό θα γίνει τελικά. Όχι γιατί το λέω εγώ αλλά γιατί εκεί μας οδηγούν οι υπάρχουσες συνθήκες.
Βαριέμαι - Βαρβαρότητα Οδηγούμαστε στη βαρβαρότητα από βαρεμάρα κάποιες φορές. Από τη βαρεμάρα της σκέψης. Είμαστε ένας λαός, που δεν έχει μάθει να σκέφτεται αναλυτικά. Και αυτό έχει να κάνει με την ελλειμματική μας παιδεία, από τα πρώτα στάδια κιόλας. Η ανοχή στη βαρβαρότητα και κατ’ επέκταση η συνήθεια σε αυτή, πράγμα που οδηγεί σε κοινωνικό και πολιτικό θάνατο, προέρχεται από τη βαρεμάρα μας να σκεφτούμε και να δράσουμε. Και αυτό συμβαίνει διότι πιστεύουμε ότι θα αποφασίσουν άλλοι για μας. Έχουμε αποποιηθεί το ρόλο μας ως πολίτες, δηλαδή.
Γεννήθηκα Στο Κέντρο της Αθήνας, στου Φιλοπάππου. Όλη μου τη ζωή την έχω περάσει στο Κέντρο. Πήγα σχολείο στο Κέντρο –τέλειωσα το εξατάξιο γυμνάσιο στην Πλάκα–, οι σπουδές μου ήταν κοντά στην πλατεία Βικτωρίας. Θυμάμαι έντονα τα παιδικά μου χρόνια την εποχή του δημοτικού σχολείου. Ήμουν καλός μαθητής, όχι άριστος, δεν ήμουν της κοπάνας. Και παραμένω έτσι. Θυμάμαι έντονα τη μέρα που έγινε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Ήταν μέρα Παρασκευή και πήγαινα στην πέμπτη δημοτικού. Εκείνη τη μέρα, λοιπόν, θα πηγαίναμε σχολική εκδρομή. Ήρθε να με πάρει από το σπίτι ένας φίλος μου με τον πατέρα του με το αυτοκίνητο –εμείς δεν είχαμε αυτοκίνητο τότε– και λίγο πριν φτάσουμε στο σχολείο ακούμε στο ράδιο του αυτοκινήτου ότι έγινε πραξικόπημα. Γυρίσαμε γρήγορα πίσω και, θυμάμαι, ήμουν έξαλλος που χάσαμε την εκδρομή μας. Ο πατέρας μου προσπάθησε να μου εξηγήσει τι είχε γίνει, αλλά αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι εκείνη τη μέρα είδα πολλούς στρατιώτες στο λόφο του Φιλοπάππου.
ΔΗΜ.ΑΡ. Εγώ με την πολιτική, όπως ξέρετε, δεν είχα ιδιαίτερες ασχολίες. Πάντα με απασχολούσε η πολιτική κατάσταση, αλλά εκφραζόμουν πιο γενικά. Πάντα είχα κάποιες προτάσεις να πολιτευτώ, αλλά δεν θεωρούσα πως ήμουν και τόσο απαραίτητος στην πολιτική σκηνή της χώρας. Αισθανόμουν ότι ήμουν πιο απαραίτητος στη δουλειά που κάνω, γιατί και αυτή πολιτική είναι υπό μία έννοια. Γιατί τώρα, λοιπόν, θα μου πείτε. Διότι αισθάνθηκα ότι η στιγμή ήταν τέτοια που έπρεπε να πάρω μια πολύ συγκεκριμένη δημόσια πολιτική θέση. Για μένα, επίσης, πέρα από τις όποιες πολιτικές θέσεις, μετρούν πολύ και τα πρόσωπα. Ο Φώτης Κουβέλης μού εμπνέει εμπιστοσύνη και σοβαρότητα. Τον εκτιμώ πολύ γιατί είναι ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων, με σκέψη, με παιδεία και όχι με συνθήματα. Εγώ δεν μπορώ καθόλου τους παπαρδέλες, αυτούς δηλαδή που λένε πολλά-πολλά. Επίσης, ο Κουβέλης εκφράζει ένα χώρο με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, με ένα αριστερό προφίλ – με ό,τι μπορεί να σημαίνει «αριστερό» σήμερα. Μπορεί να μη συμφωνώ σε όλα με τον κ. Κουβέλη, αλλά θεωρώ πως μπορεί να διαδραματίσει ακόμα μεγαλύτερο ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου. Όχι μόνο από τη θέση ενός αρχηγού κόμματος που στηρίζει την κυβέρνηση, αλλά και πιο ενεργά. Ακόμα και με μια υπουργική θέση. Θα μπορούσε να είναι στο υπουργικό σχήμα. Ο κόσμος έχει ανάγκη από πρόσωπα, γιατί έχει ανάγκη από παραδείγματα.
Εθνικό Θέατρο Έχω συζητήσει την πρόταση ανάληψης της θέσης του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού μετά το πέρας της θητείας του Γιάννη Χουβαρδά, αλλά ακόμα δεν υπάρχει κάτι ανακοινώσιμο. Εμένα με ενδιαφέρει αυτή η πρόταση και το έχω δηλώσει. Πλέον είναι θέμα απόφασης σε επίπεδο αρχηγών των τριών κυβερνώντων πολιτικών κομμάτων και του αρμόδιου υπουργού. Επί των ημερών του Γιάννη Χουβαρδά, πάντως, το Εθνικό έχει κοινό και ισχυρό ταμείο. Είναι, δηλαδή, πετυχημένη η θητεία του.
Θάνατος Όταν ζεις καλά, δεν σε φοβίζει ο θάνατος. Εγώ ζω καλά, πολύ δημιουργικά, έχω καλές, υγιείς, σχέσεις με τους ανθρώπους. Με απασχολεί το θέμα του θανάτου, αλλά δεν με φοβίζει. Γιατί αγαπώ τη ζωή πολύ. Τη χορταίνω τη ζωή. Γεμίζω από αυτή.
Κρίση Ο Πέτρος Μάρκαρης είχε γράψει πρόσφατα σε ένα βιβλίο του ότι «το αίμα του Καποδίστρια θα το πληρώσουμε τώρα». Μάλλον έφτασε αυτή η ιστορική στιγμή της «πληρωμής».
Λάθη «Ένα από τα λάθη που έχω κάνει, σε σχέση με την οικογένειά μου, είναι ότι για ένα πολύ μεγάλο διάστημα, όταν η κόρη μου ήταν πολύ μικρή, εργαζόμουν πάρα πολλές ώρες και δεν μπορούσα να είμαι κοντά της ενώ θα έπρεπε. Προσπαθώ να το επανορθώσω.
Μετανάστες Είμαστε μια χώρα μεταναστών. Οι Έλληνες πάντα μεταναστεύαμε για να βρούμε μια καλύτερη τύχη πέρα από την πατρίδα μας. Όσον αφορά τους αλλοδαπούς μετανάστες στην Ελλάδα, είχαμε μόνο τους Αλβανούς, τους οποίους αρχικά καθόλου δεν θέλαμε, μετά τους θέλαμε πολύ και στο τέλος δεν μας ήθελαν αυτοί. Μετά τους Αλβανούς, τα τελευταία χρόνια, είχαμε τα κύματα μεταναστών από την Ασία κυρίως, οι οποίοι έρχονταν τράνζιτ στην Ελλάδα, προσπαθούσαν να φύγουν από δω για μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, δεν τα κατάφερναν και εγκλωβίζονταν εδώ. Όλο αυτό έγινε σε μεγάλες ποσότητες, απότομα, ανεξέλεγκτα, εκκωφαντικά και πλέον αποτελεί μεγάλο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα. Η λύση φυσικά δεν είναι να συμπεριφέρεσαι στους μετανάστες σαν να είναι υποζύγια. Αυτές οι πρακτικές είναι εκτός πολιτισμού, εκτός δημοκρατίας. Πρέπει, όμως, παρόλα αυτά, η πολιτεία να επιβάλλει το νόμο, σταθερά αλλά χωρίς ακρότητες, σεβόμενη τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων.
Νεοέλληνες Έλλειμμα παιδείας και ιστορικής γνώσης. Ο Σεφέρης έλεγε: Όταν κόβεις ένα κομμάτι από το παρελθόν, κόβεις ένα κομμάτι από το μέλλον. Επίσης, αρχοντοχωριατισμός. Μίμηση των παραγώγων και όχι των αξιών.
Τρομοκρατία Θα περίμενα από τα κόμματα της Αριστεράς να κάνουν μια γιγαντιαία διαδήλωση σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη κατά της τρομοκρατίας. Και όταν λέω τρομοκρατία, εννοώ όλες τις πράξεις βίας. Μια τέτοια κίνηση δεν έγινε ποτέ στην Ελλάδα. Δηλαδή δεν μπορούμε να συγκεντρωθούμε ένα-δύο εκατομμύρια κόσμος κατά της τρομοκρατίας; Το μεγαλύτερο όπλο υπέρ της δημοκρατίας είναι όταν την προστατεύουμε. Όχι όταν την πυροβολούμε στο όνομά της και καλά. Κι αν δεν αλλάξει αυτό το σκηνικό, δεν θα πάμε μπροστά. Δεν μπορείς να είσαι σε μια ευρωπαϊκή οικογένεια και να συμπεριφέρεσαι σαν το δύστροπο, κακομαθημένο παιδί.
Φόβοι Με φοβίζουν δύο πράγματα: οι συμπλεγματικοί άνθρωποι και οι βλάκες. Δεν αντιμετωπίζονται με τίποτα.
Χρυσή Αυγή Ο κόσμος μέσω δημοκρατικών διεργασιών έχει αποφασίσει να είναι η Χρυσή Αυγή στη Βουλή. Ποιος θα το απαγορεύσει; Το ότι διαφωνώ με τις θέσεις τους, όμως, είναι δεδομένο. Επίσης, η Χρυσή Αυγή καλύπτει ένα κενό που δημιούργησε η δημοκρατία. Κάνει πράγματα ακόμα και κακόγουστα, ταπεινά, βίαια. Τα κάνει. Τολμά και κάνει πράγματα που κανείς άλλος δεν κάνει. Γιατί οι πολιτικοί μας είναι φοβισμένοι. Και αυτό μαγνητίζει τον κόσμο. Κι αν δεν δουν οι υπόλοιποι πολιτικοί την ατολμία τους, θα βρουν ισχυρό αντίπαλο στο πρόσωπο της Χρυσής Αυγής.
12°
