Σήμερα θα υπερασπιστώ τον ΣΥΡΙΖΑ ή μάλλον θα τον υπερασπιστώ απέναντι σε ένα συγκεκριμένο τύπο κριτικής που του ασκείται και που θα προσδιορίσω πιο κάτω. Μάλιστα. Οι άνθρωποι δεν χρειάζονται βέβαια την υποστήριξή μου, ούτε μου τη ζήτησαν, ούτε θα μου πουν ευχαριστώ. Για να ξεκαθαρίσω από την αρχή πού στέκομαι: Δεν είμαι μέλος του κόμματος, αλλά στο Λονδίνο ήμουν μέλος της ομάδας «Σύριζα Λονδίνου» η οποία νομίζω ότι ψιλοδιαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη. Μπορεί να κάνω λάθος και να υπάρχει ακόμα. Σε κάθε περίπτωση, όταν γύρισα στην Ελλάδα το 2013 έπαψα de facto να είμαι μέλος της ομάδας. Έτσι κι αλλιώς δεν είχα πάει ποτέ σε καμία συνάντηση ή εκδήλωση. Απλώς ήμουν στη λίστα και λάμβανα διάφορα emails. Όχι πως αισθάνομαι ότι πρέπει να απολογηθώ σε κανέναν.
Ντρέπομαι λίγο να το πω αλλά βαριέμαι πολύ τις εκδηλώσεις και ποτέ δεν είχα το ταπεραμέντο του ενεργού μέλους κόμματος. Στα νιάτα μου ήμουν στον «Ρήγα Φεραίο - Β Πανελλαδική», αλλά πάλι δεν είχα πατήσει σε καμία εκδήλωση και σε καμία αφισοκόλληση. Αν και οφείλω να θυμηθώ ότι στην πορεία του Πολυτεχνείου το 1980 έφαγα το ξύλο της αρκούδας από τα ΜΑΤ εκεί μπροστά στα ανθοπωλεία και με έσωσε ημιλιπόθυμο μια θυρωρός με τον άντρα της. Καλά να 'ναι οι άνθρωποι. Με περιμάζεψε και μου έβαλε κρεμμύδια στην πλάτη που έκαιγε από τις κλομπιές. Όταν ησύχασαν λίγο τα πράγματα, με πήγαν σε ένα νοσοκομείο και στο τέλος κατέληξα στο σπίτι μου στη Νέα Φιλαδέλφεια και για δυο μήνες δεν μπορούσα να κοιμηθώ ανάσκελα.
Καλά να πάθω. Ας πρόσεχα. Ενώ ήμουν κάπου πίσω σε απόσταση ασφαλείας από τα ΜΑΤ, ήρθε κάποιος κωλοπετσωμένος συνδικαλιστής, δεν θυμάμαι ποιος, και με βρήκε και μου είπε: «Εσύ ρε δεν είσαι ο Αλέξης που ξέρεις καράτε;». «Ναι» του λέω και η ψυχή μου πήγε στην Κούλουρη. Ένεκα που όλοι στην παρέα μου ήξεραν ότι ήμουν καρατέκα και διέρρευσε και παραέξω και βρήκε μέρα να διαρρεύσει. «Έλα μπροστά» μου λέει. Τι να κάνω; Ντράπηκα να πω «μπα, καλά είμαι εδώ στα μετόπισθεν, να προστατεύω κιόλας τα γυναικόπαιδα». Και βρέθηκα φάτσα κάρτα στην πρώτη γραμμή απέναντι απ' τα ΜΑΤ. Κι όταν ξεκίνησε το ντου και προσπαθήσαμε να σπάσουμε τον κλοιό για να προχωρήσουμε προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία, είτε είχα μάθει καράτε είτε πλέξιμο με βελονάκι, ένα και το αυτό ήταν.
Ας μη με παρεξηγήσουν όσοι διατηρούν μετά από τόσα χρόνια, δικαιολογημένα, τον θυμό, τον αποτροπιασμό και τη θλίψη τους για τον Ιάκωβο Κουμή και την Σταματίνα Κανελλοπούλου που σκοτώθηκαν από τα ΜΑΤ εκείνο το βράδυ. Κανένας ποτέ −απ’ όσο ξέρω− δεν τιμωρήθηκε για αυτές τις δολοφονίες. Η κάπως ελαφρών τόνων, χαριεντίζουσα, αυτοσαρκαστική ή ίσως και ναρκισσιστική αναφορά μου στα γεγονότα εκείνης της νύχτας δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να εκληφθεί ως έμμεση ή άμεση προσπάθεια εκ μέρους μου να μετριάσει τη βαναυσότητα που οδήγησε στον θάνατο των δύο νέων ανθρώπων.
Ωστόσο, παρόλο που αυτό εμφατικά δεν αφορά τον Κουμή και την Κανελλοπούλου, και έχοντας συνείδηση των διαφορετικών ιστορικών συγκυριών, θυμάμαι και τείνω να συμφωνήσω με τη λογική της δημόσιας παρέμβασης του Pier Paolo Pasolini για τα γεγονότα του Μαρτίου 1968 στην Ρώμη.
Την πρώτη Μαρτίου του 1968 η αστυνομία συγκρούστηκε βίαια με φοιτητές στην Valle Giulia στην Ρώμη, κοντά στην σχολή Αριτεκτονικής του πανεπιστημίου. Κατά τη βίαιη συμπλοκή, πολλοί νεαροί φοιτητές χτυπήθηκαν άσχημα (και αρκετοί αστυνομικοί). Ο Pier Paolo Pasolini, ελληνιστί Παζολίνι, έγραψε ένα ποίημα απευθυνόμενος στους φοιτητές, το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nuovi Argomenti στο τεύχος Απριλίου-Ιουνίου 1968, με τον τίτλο «Il PCI ai giovani - Appunti in versi per una poesia in prosa seguiti da una Apologia». Στο ποίημα αυτό ο εξαιρετικός Παζολίνι παίρνει τη θέση των αστυνομικών −«io simpatizzavo coi poliziotti!»− και κατακρίνει τους φοιτητές, γόνους μικρο-μεσο και μεγαλο-αστών που τα 'βαλαν με τους αστυνομικούς.
«...Quando ieri a Valle Giulia avete fatto a botte coi poliziotti, io simpatizzavo coi poliziotti! Perché i poliziotti sono figli di poveri. Vengono da periferie, contadine o urbane che siano...»
Μια σκληρή και θαρραλέα ποιητική-πολιτική πινελιά που εξόργισε βέβαια τους συντρόφους του στο κομμουνιστικό κόμμα, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς κάθε άλλο παρά σύντροφοί του ήταν. Εξάλλου τον είχαν διώξει απο το κόμμα. Επαναλαμβάνω, δεν ισχυρίζομαι ότι τα δύο γεγονότα ήταν ίδια.
Ωστόσο, έχει κάτι σοβαρό να μας διδάξει ο Παζολίνι: Όσοι τα βάζουν άκριτα με τα «όργανα της εξουσίας» κάνουν τεράστια χάρη στην ίδια την εξουσία. Το αφήνω εδώ.
Για να επιστρέψω στην υπεράσπισή μου υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, που ακόμα δεν έχει αρχίσει γιατί είμαι φλύαρος και όπως τα βλέπω τα πράγματα θα πρέπει να γίνει σε δύο μέρη γιατί αλλιώς αυτό το αρθράκι θα φτάσει τις δέκα χιλιάδες λέξεις. Γιατί υπερασπίζομαι τον ΣΥΡΙΖΑ; Μήπως προσβλέπω σε καμιά θεσούλα; Τόσες και τόσες δημιουργούνται και δίνονται σε μπατζανάκηδες, φιλαράκια, ξαδέλφια και παντός είδους συνοδοιπόρους. Κατιτίς τέλος πάντων, να συμπληρώσω το μεροκάματο μου και να γευτώ λιγάκι κι εγώ τη γλυκιά γεύση της εξουσίας. Μπορεί, αν και δεν το πιστεύω, αλλά φαντάζομαι δεν έχει πολύ νόημα να προσπαθήσω να σας πείσω. Σε κάθε περίπτωση, αν βρεθώ σε καμιά τέτοια θεσούλα, σε κανένα γραφειάκι, θα προσκαλέσω όποιον έχει διαβάσει τούτες τις γραμμές να έρθει να με φτύσει. Έτσι απλά. Να μπει στο γραφείο μου, να σταθεί σε απόσταση βολής και να με φτύσει. Κακό πράγμα βέβαια το φτύσιμο και δυνητικά επικίνδυνο για την υγεία του αποδέκτη, αλλά δικό μου το ρίσκο.
Κατ’ αρχάς καμία επιστήμη, μα καμία, ούτε τα Οικονομικά, ούτε η Ιστορία, ούτε οι Πολιτικές επιστήμες, ούτε η Ψυχολογία, ούτε η Κοινωνιολογία, (ούτε φυσικά η Φυσική, η Βιολογία και οι λεγόμενες θετικές επιστήμες, τι πράγμα κι αυτό με τις «θετικές» επιστήμες, λες και οι άλλες είναι αρνητικές) δεν μπορούν να αποδείξουν ότι αυτά που κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ είναι λανθασμένα, ή ότι αυτά που θέλει να κάνει η ΝΔ, το Ποτάμι, το άλλο κόμμα που δεν θυμάμαι πώς λέγεται (ΠΑΣΟΚ νομίζω αλλά δεν βάζω το χέρι μου στη φωτιά), το ΚΚΕ και τα υπόλοιπα, είναι σωστά. Όχι βέβαια πως όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης θέλουν να κάνουν τα ίδια πράγματα. Αν και, αν με ρωτήσετε, που δεν θα με ρωτήσετε, εγώ δεν βλέπω καμία σημαντική διαφορά σε αυτά που θέλουν να κάνουν ΝΔ, Ποτάμι, ΠΑΣΟΚ (αν το λένε έτσι).
Στη φιλοσοφία υπάρχει μια αρχή της αναλυτικής οντολογίας που διατυπώθηκε από τον Leibnitz, η οποία λέει πολύ απλά ότι αν δεν μπορείς να ξεχωρίσεις δυο πράγματα, τότε είναι τα ίδια. Γερμανιστί «Die Identität ununterscheidbarer Dinge», αγγλιστί «The identity of indiscernibles» και ελληνιστί, ας το πούμε πρόχειρα, «Η Ταυτότητα των μη διαφοροποιήσιμων». Τέλος πάντων, θα μου πείτε, εσύ δεν βλέπεις διαφορά, άλλοι τη βλέπουν. Άλλοι κιόλας δεν βλέπουν καμία διαφορά ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ (από δω και πέρα θα παραλείπω κάθε αναφορά στους ΑΝΕΛ για λόγους αισθητικής, προφανώς δικής μου αισθητικής) και στη ΝΔ. Οκέι. Σεβαστόν. Ούτε η φιλοσοφία μπορεί να μας βοηθήσει ιδιαίτερα.
Η επιστήμη δεν μπορεί, η φιλοσοφία δεν μπορεί... Τι μπορεί λοιπόν να μας βοηθήσει να κρίνουμε; Πριν απαντήσω, να προσθέσω κάτι ακόμα για την επιστήμη για να ξεμπερδεύουμε μ' αυτήν. Υπάρχουν ακόμα καθηγητές Οικονομικών στα Πανεπιστήμια οι οποίοι πιστεύουν και διδάσκουν τις θεωρίες του μακαρίτη του Milton Friedman, και οι οποίοι με περισσή σοβαρότητα θεωρούν ότι είναι επιστημονικές αυτές οι θεωρίες. Όπως βέβαια υπάρχουν και οι Κεϋνσιανοί και Νεο-Κεϋνσιανοί και κάποιοι ακόμα που επιμένουν ότι υπάρχει η επιστημονική θεωρία του σοσιαλισμού. Όσο για τα Οικονομικά, δεν μπορώ να μη θυμηθώ τη θεσπέσια σκηνή όπου η Βασίλισσα της Αγγλίας επισκέφτηκε το London School of Economics και ρώτησε τους οικονομολόγους γιατί δεν μπόρεσαν να προβλέψουν την παγκόσμια κρίση, κι αυτοί με βηχαλάκια, υποκλίσεις και έκδηλη αμηχανία πάσχιζαν να δώσουν μια απάντηση στη γυναίκα, και στο τέλος κάτι ψέλλισαν για συστημικά ρίσκα και πως δεν τα είχαν υπολογίσει καλά. Αυτό για να ξεμπερδεύουμε με την αυταπάτη ότι μπορούμε να εμπιστευτούμε την επιστήμη των Οικονομικών.
Λοιπόν, πριν μαλώσουμε, νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε σε τούτο: Όποιος επικαλείται την (όποια) επιστήμη για να τεκμηριώσει τις πολιτικές του κρίσεις, καλά θα κάνει να το ξανασκεφτεί σοβαρά.
Πού μπορούμε να στραφούμε; Ίσως στον ορθολογισμό; Δηλαδή, και για να μην το παιδεύουμε πολύ ως προς το πώς ορίζεται ο ορθολογισμός και επειδή δεν θα βγάλουμε άκρη έτσι κι αλλιώς, ας πούμε ότι είναι η κοινή λογική, απελευθερωμένη από ιδεολογίες και ιδεοληψίες και συμφέροντα και τα συναφή. Τίποτα, κοινή λογική του 1+1 κάνει 2. Η σκάφη είναι σκάφη και τα σύκα σύκα. Κι αν θέλετε, ανατρέξτε στους τρεις (ή τέσσερις) κανόνες της λογικής που τους διατύπωσε ο δικός μας ο Αριστοτέλης και δεν έχουν αλλάξει από τότε. (Μόνο, σας παρακαλώ, μη μου πείτε για τον Hegel). Στην κοινή λογική, λοιπόν, που λέει ότι το μνημόνιο είναι μνημόνιο και είτε το σκίζεις είτε το υπογράφεις. Εντάξει, μπορείς και να το τσαλακώσεις λίγο, να το διαπραγματευτείς, να το κάνεις origami, να το αλλάξεις λίγο εδώ λίγο εκεί, να προσθέσεις αντίμετρα, αλλά το μνημόνιο είναι μνημόνιο. Και η αλήθεια αλήθεια, και το ψέμα ψέμα.
Λοιπόν, πέρα από τις διάφορες κριτικές που ασκούνται στον ΣΥΡΙΖΑ από δεξιά κι αριστερά, πάνω, κάτω, μέσα κι έξω, υπάρχει και μια συγκεκριμένη κατηγορία κριτικής που φαίνεται να επικαλείται τον ορθολογισμό. Με αυτήν και μόνο θα ασχοληθώ.
Πρόκειται για ένα τύπο κριτικής που προσπαθεί να αρθρώσει έναν λόγο σοβαρό και συγκροτημένο, πέραν από υστερίες, τυμπανοκρουσίες και αλαλαγμούς. Εν ολίγοις, έναν λόγο ορθό. Φαίνεται ότι μια ολοένα και αυξανόμενη μερίδα ανθρώπων που έχουν μπουχτίσει με την κατάσταση στη μικρή άλλα όμορφη Ελλαδίτσα μας και οι οποίοι αρνούνται να σκεφτούν με βάση την τσέπη τους, το κρεβάτι τους, την καρέκλα τους, το μαγαζάκι τους ή ίσως το είδωλό τους στον καθρέφτη, στρέφονται προς τον ορθολογισμό, την κοινή λογική, προσπαθώντας να αρθρώσουν μια «καθαρή» κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ και να διατυπώσουν ένα ορθολογικό σχέδιο, ή τουλάχιστον συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση των δεινών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα και που θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να λύσει. Μάλιστα, όχι μόνο δεν μπορεί να λύσει, αλλά τα αναπαράγει και τα κάνει χειρότερα.
Πρόκειται για πολίτες με κοινωνική και πολιτική συνείδηση και ιστορική μνήμη. Ανάμεσά τους βρίσκονται στοχαστές, δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες, ακόμα και επαγγελματίες πολιτικοί (μη ρωτήσετε ποιοι είναι οι τελευταίοι και σε ποιο κόμμα ανήκουν).
Ας τους πούμε «Οι Νέοι Ορθολογιστές». Τώρα θα μου πείτε, καλά, και οι παλιοί ποιοι είναι; Βρείτε τους μόνοι σας. Εμένα μ' αρέσει πάντως το «Νέοι Ορθολογιστές» γιατί το «Νέο» παραπέμπει −έστω και μόνο συγκινησιακά− σε κάτι το προοδευτικό, κάτι καλό και φρέσκο. Εντάξει, συμφωνώ, είναι παραχρησιμοποιημένο και κάπως κλισέ, αλλά τέλος πάντων δεν θα κολλήσουμε στο όνομα. Αν προτιμάτε ονομάστε τους «Οι Προοδευτικοί Ορθολογιστές». Βέβαια, αυστηρά μιλώντας, ο Ορθολογισμός δεν επιδέχεται επιθετικούς προσδιορισμούς τύπου Προοδευτικός ή Συντηρητικός. Αυτό πάντως που μ' ενδιαφέρει πρωτίστως είναι να εξετάσω αν αυτή η ορθολογική κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ είναι όντως πιο σοβαρή, πιο συγκροτημένη, πιο τεκμηριωμένη απ' αυτήν του Κυριάκου, της Φώφης, του Σταύρου ή, εν πάση περιπτώσει, αν διαφέρει και σε τι απο αυτήν. Και για να μην επαναλαμβανόμαστε, εγώ θα επιμείνω να επικαλούμαι τον Leibniz και να λέω ότι Κυριάκος, Φώφη, Σταύρος τα ίδια λένε. Και, οκέι, πολλοί θα διαφωνήσουν κάθετα μ' αυτό. Σεβαστό.
Αυτή η κριτική είναι συνήθως καθολική. Δηλαδή, πολύ απλά, καλύπτει ό,τι κάνει (και δεν κάνει) ο ΣΥΡΙΖΑ. Από το πιο μικρό στο πιο μεγάλο. Σπάνια ή ποτέ δεν βρίσκει κάτι καλά καμωμένο. Νομίζω ότι αυτό δεν είναι τυχαίο και μάλιστα έχει και κάποια (ορθο)λογική που προσομοιάζει στην απαγωγική λογική. Αν θεωρείς ότι κεντρικές/καίριες/ κομβικές πολιτικές και μεθοδεύσεις είναι εσφαλμένες/επιζήμιες, έπεται σχεδόν αβίαστα ότι διάφορες επί μέρους πράξεις θα είναι κι αυτές εσφαλμένες/ επιζήμιες. Το ψάρι από το κεφάλι βρωμάει, που λέμε.
Για ευριστικούς (όχι υβριστικούς) λόγους ξεχωρίζω τρία μεγάλα θέματα στα οποία επικεντρώνουν την κριτική τους οι Νέοι Ορθολογιστές: 1) Η άλωση του κράτους 2) Η έλλειψη σχεδιασμού για παραγωγική ανασυγκρότηση και 3) Η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων, όπως η ανεργία, το σύστημα υγείας, κ.ο.κ. Γύρω από αυτά τα τρία κεντρικά θέματα συνυφαίνονται και αναπτύσσονται μια πληθώρα παραλλαγών. Αυτό που λέμε στη μουσική «Παραλλαγές σε ένα θέμα», με εξέχον παράδειγμα τις καταπληκτικές 33 παραλλαγές του Beethoven πάνω σε ένα βαλς του Anton Diabelli, γνωστές ως Diabelli Variations. Η αγαπημένες μου είναι η τριακοστή και η τριακοστή πρώτη. Από τις κριτικές παραλλαγές που έχω διαβάσει πάνω στα τρία προαναφερθέντα θέματα, δεν έχω βρει ακόμα κάποια να με συγκινήσει, έστω και στοιχειωδώς. Ας είναι.
Σε αυτό το πρώτο μέρος θα εξετάσω μόνο το πρώτο θέμα. Θα επανέλθω με τα άλλα δύο. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορείται ευθέως ότι προσπαθεί να αλώσει το κράτος. Βλέπε συχνές, συχνότατες και επαναλαμβανόμενες επικεφαλίδες για την άλωση του κράτους, το κομματοκρατούμενο κράτος, για Συριζαίους που έχουν καταλάβει όλα τα πόστα του κρατικού μηχανισμού κ.ο.κ. Ως διάγνωση και εκτίμηση οι Νέοι Ορθολογιστές (ΝΟ από δω και στο εξής) έχουν δίκιο. Ας βάλουμε σε παρένθεση για λίγο τη γλώσσα που χρησιμοποιούν, π.χ. η άλωση του κράτους, που φαίνεται να απευθύνεται στο συλλογικό θυμικό παραπέμποντας στο αρχετυπικό τραύμα της άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Ας το αφήσουμε αυτό προς το παρόν. Σε τι ακριβώς αναφέρονται οι ΝΟ; Μα σε τι άλλο, παρά στο γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διορίζει τους δικούς του σε πόστα νευραλγικά ή λιγότερο νευραλγικά, όπου μπορεί. Ο λόγος που το κάνει; Πελατειακές σχέσεις, η απάντηση. Και τι θα έπρεπε να κάνει; Μα να διορίζει δημόσιους λειτουργούς αξιοκρατικά. Τόσο απλά. Πολλοί μάλιστα ισχυρίζονται ότι αν δεν απαλλαγούμε από το κομματοκρατούμενο κράτος, άσχετα με το ποιο κόμμα είναι στην εξουσία, δεν πρόκειται να σωθούμε. Απλοποιώ κάπως, αλλά όχι ριζικά, την ορθολογική κριτική περί άλωσης του κράτους. Και απαντώ ρωτώντας: Ποια κράτη έχουν ως παράδειγμα προς μίμηση οι ΝΟ; Τα προς αποφυγήν, είναι εύκολο να απαντηθεί. Επιμένω όμως για τα προς μίμηση. Μήπως την Γερμανία; Μήπως τις ΗΠΑ; Μήπως την Γαλλία; Μήπως την Σουηδία; Μήπως το Ηνωμένο Βασίλειο; Την Ιταλία; Την Ιαπωνία; Ας διαλέξουν και ας μας πουν. Μόνο που ίσως να δυσκολευτούν κάπως. Όχι γιατί θα χρειαστεί να διαβάσουν μια σοβαρή και εκτενή ερευνητική βιβλιογραφία που ασχολείται με πολύπλοκα ιστορικά φαινόμενα, όπως αυτό της αυξανόμενης και εντεινόμενης πολιτικοποίησης των μηχανισμών και των δημοσίων λειτουργών του κράτους, των σφοδρών μαχών που μαίνονται παρασκηνιακά αλλά και επί σκηνής για την άλωση του κράτους από κυβερνώντα κόμματα. Όχι. Είναι μορφωμένοι άνθρωποι και δεν θα έπρεπε να έχουν την παραμικρή δυσκολία να ρίξουν μια γρήγορη ματιά στη βιβλιογραφία. Ίσως δυσκολευτούν γιατί δεν θα βρουν εύκολα κάποιο κράτος όπου αυτό για το οποίο κατακρίνουν τον ΣΥΡΙΖΑ δεν γίνεται. Η Δανία ίσως ιστορικά κάπως να πλησιάζει στο ιδεώδες τους, ενός «καθαρού» κράτους. Αλλά κι αυτό συζητείται. Ίσως σε άλλα κράτη να γίνεται με πιο κομψό τρόπο, ή μάλλον τρόπους − γιατί υπάρχουν πολλοί τρόποι να γίνει και μάλιστα διαφέρουν ανάλογα με την ιστορική κληρονομιά και συγκυρία της κάθε χώρας. Άλλη η παράδοση και Μετα-Ναπολεοντική κληρονομιά των grand corps στην Γαλλία που φυσικά εξελίσσεται και μεταλλάσσεται, άλλη η παράδοση και οι ιδιαίτεροι μηχανισμοί που αναπτύχθηκαν στην Ιαπωνία ειδικά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, διαφορετική στις ΗΠΑ, διαφορετική στην Αγγλία που κλονίστηκε ιδιαίτερα κατά τη διακυβέρνηση τόσο της Thatcher όσο και του Blair, και πάει λέγοντας. Και ας μην ξεγελαστούμε από τις διάφορες νομοθετικές προσπάθειες που πολλαπλασιάζονται σταθερά τα τελευταία τριάντα-σαράντα χρόνια (γίνονταν και πριν βέβαια) προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν ποικίλα φαινόμενα, από το γαλλικό pantouflage ή revolving door στις ΗΠΑ, μέχρι προσπάθειες για να προστατέψουν την καθαρότητα του κράτους, την ανεξαρτησία των δημοσίων λειτουργών/υπαλλήλων από τις αδηφάγες και λάγνες βλέψεις κομμάτων εξουσίας.
Να το πω όσο απλά μπορώ: Ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να αλώσει το κράτος αλλά δεν θα μπορούσε να κάνει κι αλλιώς. Όχι γιατί όλοι το κάνουν. Αλλά γιατί στην παρούσα ιστορική συγκυρία (το παρόν δεν μετριέται χρονολογικά αλλά δομικά) το κράτος αποτελεί δομικά και στρατηγικά ένα μερικό αντικείμενο άλωσης.
Ο ορθολογισμός που ρομαντικά ονειρεύεται και ευαγγελίζεται ένα «καθαρό» κράτος που λειτουργεί ορθολογικά και αξιοκρατικά, κινδυνεύει να ταυτιστεί με την ίδια ιδεολογία την οποία φαίνεται να αντιμάχεται. Μια ιδεολογία που επιτίθεται συστηματικά στο κράτος και προσπαθεί δήθεν να το περιορίσει, να το καθαρίσει, να το ορθολογικοποιήσει, προς όφελος, λέει, όλων μας. Να αφήσει τις αγορές και το αόρατο χέρι του Adam Smith να επιτελέσουν το θεάρεστο έργο τους. Αν θέλουν να ταυτιστούν με αυτή την ιδεολογία, βεβαίως είναι αναφαίρετο δικαίωμά τους. Αλλά ας μην επικαλούνται έναν αφηρημένο ορθολογισμό.
Το κράτος δεν είναι ούτε ουδέτερο, ούτε υπερβατικό, ούτε διοικητικό εργαλείο, αλλά πεδίο σφοδρών αντιθέσεων, ιδεολογικών, οικονομικών, πολιτικών, που το διαπερνούν (σε διαφορετικούς βαθμούς και με διαφορετικούς τρόπους) και το διαμορφώνουν.
Εδώ τελειώνει το πρώτο μέρος της υποστήριξης μου στον ΣΥΡΙΖΑ από τη συγκεκριμένη κριτική που του ασκείται για την άλωση του κράτους. Στο δεύτερο μέρος θα καταπιαστώ με τα άλλα δυο θέματα.
Να ευχαριστήσω, τέλος, την Athens Voice που φιλοξένησε την κριτική μου σε αυτόν τον συγκεκριμένο τύπο κριτικής, ο οποίος έχει εκφραστεί και, είμαι σίγουρος, θα συνεχίζει να εκφράζεται στις διαδικτυακές σελίδες της.
17°
