Γαλλικές εκλογές: από την πάλη των τάξεων στη σύγκρουση των συναισθημάτων

Μια εβδομάδα πριν το τέλος και του δεύτερου γύρου των Γαλλικών προεδρικών εκλογών οι τόνοι της πολιτικής αντιπαράθεσης ανεβαίνουν, παρά το γεγονός  ότι για τους καθολικούς η εβδομάδα  που τελειώνει είναι η Μεγάλη του Πάσχα, για τους μουσουλμάνους το Μπαϊράμι και για τους Εβραίους η εξίσου Μεγάλη του Πεσάχ, της εξόδου τους, δηλαδή, από την Αίγυπτο και της λύτρωσής τους από τη σκλαβιά των Φαραώ. Καθόλου τυχαία, λοιπόν, που στην πολυπολιτισμική Γαλλία οι μονομάχοι της τελικής εκλογικής αναμέτρησης της ερχόμενης Κυριακής αφιέρωσαν την Παρασκευή που μας πέρασε στη διαχείριση των συμβόλων.

Ο απερχόμενος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν πέρασε τις ώρες του επισκεπτόμενος για πρώτη φορά  το εργοτάξιο για την αποκατάσταση της κατεστραμμένης από τη γνωστή πυρκαγιά  Παναγίας των Παρισίων. Η δε αντίπαλός του Μαρίν Λε Πεν, σε περιοδεία στο εκλογικό της φέουδο της νότιας  Γαλλίας, πήγε και προσκύνησε στον εμβληματικό καθεδρικό ναό της Αβινιόν. Ο πρώτος θέλησε έτσι να στείλει ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας στο εκλογικό σώμα με φόντο ένα ιστορικό μνημείο που πλέον συμβολίζει την ανόρθωση της πατρίδας του από τις τραυματικές εμπειρίες της τρομοκρατίας και των αλλεπάλληλων κρίσεων που σημάδεψαν τη θητεία του. Η δεύτερη θέλησε να στείλει το μήνυμα της προσήλωσης στις θρησκευτικές παραδόσεις των πιστών στην καθολική Εκκλησία ψηφοφόρων, που μετά τον αποκλεισμό του ακροδεξιού υπερεθνικιστή Ερίκ Ζεμούρ από τον δεύτερο εκλογικό γύρο, αντιπροσωπεύουν εν μέρει μια πολύτιμη δεξαμενή από την οποία μπορεί να αντλήσει κάποιες από τις δυνάμεις που σίγουρα θα της χρειαστούν για την εκθρόνιση του σημερινού νεωτεριστή Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας.

Οι τόνοι της πολιτικής αντιπαράθεσης έχουν ανέβει και είναι πολλοί οι Γάλλοι που αισθάνονται ότι τώρα αρχίζουν να μπαίνουν σε κλίμα προεκλογικής περιόδου. Το προηγούμενο διάστημα προσπαθούσαν να απορροφήσουν τα σοκ των συνεχών κρίσεων στα οποία προστέθηκε το σοκ της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η ανησυχία της γενίκευσης του πολέμου  και οι έγνοιες μιας  καθημερινότητας που βυθιζόταν στην ανασφάλεια για την επόμενη ημέρα. Εξάλλου το πρόβλημα και για τους δυο διεκδικητές του προεδρικού θώκου είναι κοινό και είναι διπλό. Είναι το πρόβλημα της αποχής, το «κόμμα» της οποίας υπήρξε ο πραγματικός νικητής του πρώτου γύρου, συγκεντρώνοντας ποσοστά που ξεπέρασαν το 1/4 του εκλογικού σώματος. Είναι και το πρόβλημα του προσεταιρισμού της εκλογικής βάσης του Ζαν-Λυκ Μελανσόν και της ριζοσπαστικής αριστεράς.

Σημειωθήτω ότι πρόκειται περί μιας εκλογικής βάσης αποτελούμενης στην πλειοψηφία της από νέους κάτω των 30 ετών, γυναίκες και αποσταθεροποιημένα μεσοστρώματα παραγωγικής ηλικίας και αστικής ως επί το πλείστον διαμονής. Το δικό τους πρόβλημα δεν είναι ούτε το μεταναστευτικό ούτε η κρίση εθνικής ταυτότητας ούτε ο κίνδυνος του εξισλαμισμού της γαλλικής κοινωνίας, το φόβητρο του οποίου κράδαινε προεκλογικά ο Ερίκ Ζεμούρ στην προσπάθειά του να καταδείξει ότι η χώρα του είχε εισέλθει σε περίοδο προϊούσας παρακμής, ώστε να συσπειρώσει τους νοσταλγούς των παρελθόντων ιστορικών μεγαλείων. Το πρόβλημά τους είναι ο φόβος που τους εμπνέει ο κίνδυνος της έκπτωσης από το σημερινό κοινωνικό τους status, η αγανάκτηση που τους προκαλεί η διεύρυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων και ο θυμός που ανεβαίνει στο κεφάλι τους μπροστά στην επικρεμάμενη απειλή να μείνουν έξω από το ασανσέρ της ανόδου στους πάνω ορόφους της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Είναι αυτό το φορτίο των αρνητικών συναισθημάτων που βαραίνει πάνω στη ζυγαριά των πολιτικών ισορροπιών αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο το εκλογικό εκκρεμές να μετακινηθεί τελικά προς την πλευρά της Λε Πεν.

Η εβδομάδα που πλέον τελειώνει άρχισε, βέβαια, με έναν κατά πολύ πιο εύθραυστο συσχετισμό δυνάμεων (51% - 49%) μεταξύ Μακρόν και Λε Πεν. Η εβδομάδα που αρχίζει εισάγοντας στην τελική ευθεία την μεταξύ τους αναμέτρηση δείχνει  να χαμογελάει περισσότερο στον Μακρόν. Το προβάδισμα του απερχόμενου και ξανά υποψήφιου Προέδρου έχει διευρυνθεί στις 6 περίπου μονάδες. Πλην όμως τα εκλογικά του αποθέματα φαίνεται να μειώνονται, με τα ποσοστά της αποχής στους κόλπους  των ψηφοφόρων του Μελανσόν να αυξάνονται στο 50% και τα ποσοστά εκείνων που εμφανίζονται διατεθειμένοι να κάνουν την καρδιά τους πέτρα ξαναψηφίζοντας τον εκπρόσωπο του δημοκρατικού τόξου, παρά  το γεγονός ότι κατά την γνώμη τους θα παραμείνει και πάλι ο «Πρόεδρος των πλουσίων», μειώνονται στο 39%.

Ταυτόχρονα έχει αρχίσει εντατικότερα η κινητοποίηση αυτών που αρνούνται να μπουν στα διλήμματα που τους θέτει το δίδυμο του δεύτερου γύρου. «Ούτε Μακρόν ούτε Λε Πεν» είναι η απάντησή τους και συστήνουν 'αποχή', 'λευκό' ή 'άκυρο' εν αναμονή της τακτοποίησης των ανοικτών λογαριασμών τους με το 'σύστημα' στις επικείμενες αμέσως μετά τις προεδρικές βουλευτικές εκλογές του προσεχούς Ιουνίου. Ποια θα είναι η απήχηση του κινήματος της διπλής άρνησης ψήφου δεν είναι κάτι που μπορεί να απαντηθεί εύκολα πριν την έκδοση του πορίσματος της νεκροψίας του τελικού εκλογικού αποτελέσματος. Το πλέον σίγουρο είναι ότι το αποτέλεσμα αυτό θα κριθεί από το ισοζύγιο που θα διαμορφωθεί μεταξύ της 'αρνητικής ψήφου αποδοκιμασίας' και της 'θετικής ψήφου προσχώρησης' σε ένα από τα δυο αντιμαχόμενα για την Προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας στρατόπεδα.

Το στρατόπεδο Μακρόν επιχειρεί να μετατρέψει την τελική αναμέτρηση σε δημοψήφισμα για την Ευρώπη, υπολογίζοντας ότι έτσι θα ενεργοποιήσει τα αμυντικά ανακλαστικά των δυνάμεων του φιλοευρωπαϊκού δημοκρατικού τόξου, επαναδαιμονοποιώντας εμμέσως πλην σαφώς την καταφανώς πλέον αποδαιμονοποιημένη υποψηφιότητα της Μαρίν Λε Πεν και συσπειρώνοντας  τους ψηφοφόρους που φοβούνται ότι η εκλογή της τελευταίας θα οδηγήσει σε περιπέτειες και την Γαλλία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το στρατόπεδο Λε Πεν επικαλείται…την πάλη των τάξεων και καλεί «όλους τους πατριώτες της δεξιάς και της αριστεράς» να στοιχηθούν πίσω από την υποψήφια που μάχεται στο όνομα του λαού εναντίον της «ολιγαρχίας» των ελίτ που κυβερνούν τα τελευταία  χρόνια αγνοώντας την ύπαρξη και τις ανάγκες των «μη προνομιούχων» πολιτών. Κλιμακώνει, δηλαδή, τις επιθέσεις της στο στρατόπεδο του πολιτικού «κατεστημένου», αντιστρέφοντας τη λογική της δαιμονοποίησης και στιγματίζοντας τον Πρόεδρο Μακρόν με την κατηγορία ότι παραμένει ένας αμετανόητος νεοφιλελεύθερος εχθρός των «ξεχασμένων» στην απόγνωσή τους λαϊκών στρωμάτων.

Το ερώτημα είναι αν αυτή η δεύτερη πολιτική μεταμόρφωση της Λε Πεν σε Πασιονάρια της «Ανυπότακτης Γαλλίας» αρκεί για να διασκεδάσει τον φόβο που μέχρι το 2017 ενέπνεε στους οπαδούς της τελευταίας, με αποτέλεσμα το 51% των ψηφοφόρων του Μελανσόν να ψηφίσουν τότε τον Εμμανουέλ Μακρόν ως εκπρόσωπο του δημοκρατικού τόξου. Τώρα που ως απερχόμενος Πρόεδρος δαιμονοποιείται ως ο αλαζόνας εκπρόσωπος της γαλλικής και ευρωπαϊκής ελίτ, το διακύβευμα αλλάζει. Μένει να διαπιστωθεί κατά πόσο αυτή η αλλαγή θα μεταβάλλει και τους όρους του πολιτικού ανταγωνισμού.

Υιοθετώντας τη «στρατηγική της εγγύτητας» προς τους πολίτες, ο Μακρόν αναλώνει καθημερινά ατέλειωτες ώρες στην προσπάθειά του να καθάρει την εικόνα του από το στίγμα του απόμακρου και απομονωμένου στον Ολύμπιο θρόνο του Διός της Γαλλίας και της Ευρώπης. Παίρνει έτσι το ρίσκο της απομείωσης της ακτινοβολίας της ηγετικότητας του την ώρα που απέναντί του η Λε Πεν αγωνίζεται με κάθε τρόπο να τονώσει τη δική της, αποκαθιστώντας την «προεδρικότητα» που της λείπει ώστε να αποσπάσει την εμπιστοσύνη της απόλυτης πλειοψηφίας του λαού που διατείνεται ότι θα αποκαταστήσει στο θρόνο που σήμερα κατέχει ο «εχθρός» του.

Σε τελική, όμως, ανάλυση είναι αμφίβολο αν η μάχη για την εξουσία κριθεί με τους όρους της  πάλης των τάξεων που οψίμως η Λε Πεν ασπάζεται ηγούμενη του «μπλοκ της βαθιάς, λαϊκής και ευρωσκεπτικιστικής  Γαλλίας» στην αναμέτρησή του με το μπλοκ του «αντιλαϊκού κοσμοπολίτικου ευρωπαϊσμού» που εκπροσωπεί ο Μακρόν. Το πιθανότερο είναι η τελική αναμέτρηση να κριθεί στο πεδίο των αντικρουόμενων αρνητικών συναισθημάτων. Με τον «φόβο» προς την Λε Πεν να κυριαρχεί από την μια πλευρά. Με την «αποστροφή», αν όχι το «μίσος» εναντίον του Μακρόν να κυριεύει την άλλη πλευρά της γραμμής αντιπαράθεσης.