Ο Εθνικός Διχασμός μέσα από τα μάτια του Άγγλου αξιωματικού Τόμας Μοντγκόμερι – Κανινγκέιμ
Στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Το κλειδί», ο Κανινγκέιμ έρχεται να προσθέσει μια τελείως νέα οπτική γωνία στη διχοστασία σχετικά με την έξοδο της Ελλάδος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Τόμας Μοντγκόμερι – Κανινγκέιμ, Το Κλειδί: Ο Χρήστος Αθ. Μούλιας, Δικηγόρος και Συγγραφέας, παρουσιάζει το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καπόν
Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι επί έναν αιώνα, παρά τις έρευνες που έχουν γίνει και τις μελέτες που έχουν δημοσιευθεί για τον «Εθνικό Διχασμό», κανένας δεν είχε εντοπίσει την «Αυτοβιογραφία» του Άγγλου αξιωματικού Tomas Montgomery Cuninghame, πού εστάλη εδώ ως στρατιωτικός ακόλουθος, τον Μάρτιο του 1015. Επάνω δηλαδή στην πρώτη μεγάλη κρίση μεταξύ Βασιλιά και Ελευθερίου Βενιζέλου, η οποία αφορούσε την έξοδο της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το βιβλίο που κυκλοφορεί στα ελληνικά με τον τίτλο «Το Κλειδί» από τις Εκδόσεις Καπόν, ανέσυρε από την αφάνεια και μετέφρασε η Αθηνά Κακούρη και ευτυχώς.
Ο συγγραφέας περιγράφει το πολωμένο κλίμα που βρήκε στην Αθήνα, όπου οι ανώτεροι υπάλληλοι της πρεσβείας προσπάθησαν να τον αποτρέψοθν από το να συναντήσει τους συναδέλφους του Έλληνες στρατιωτικούς, επειδή ήταν «όλοι γερμανόφιλοι». Πως εκείνος το θεώρησε αυτό γελοίο και συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον αξιωματικό που εκτελούσε τότε χρέη Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου. Αυτός ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, μόλις Συνταγματάρχης τότε. Μέσα σε λίγα λεπτά, ο Μεταξάς έδωσε στον Κάνινγκέϊμ να καταλάβει γιατί ο στρατός δεσμευόταν από τη Συνθήκη με τη Σερβία και δεν μπορούσε να απομακρυνθεί από τη Μακεδονία. Ότι δηλαδή, η άρνηση των Ελλήνων δεν ήταν «γερμανοφιλία», αλλά τετράγωνη λογική. Αργότερα ο Κάνινγκέϊμ εξετάζει τα στρατιωτικά ζητήματα, όπως παρουσιάστηκαν στις επόμενες εβδομάδες, με τις γρήγορες εναλλαγές καταστάσεων.
Ο Κάνινγκέϊμ δίνει ζωντανά πορτραίτα του Ιωάννη Μεταξά, του Βίκτωρος Δούσμανη και του Βασιλιά και καταγράφει με ειλικρίνεια τα όσα εισέπραξε από τις συζητήσεις του μαζί τους. Του είναι ακατανόητες οι επιλογές της αγγλικής κυβέρνησης, η εχθρότητα των Γάλλων απέναντί του και η άρνηση της Αντάντ να αποδεχθεί ότι η Ελλάς προσπαθούσε, όπως ήταν φυσικό, να διασφαλίσει την εδαφική της ακεραιότητα, τη στιγμή μάλιστα που η Αντάντ πίεζε, μέσω του Βενιζέλου, να παραχωρήσει η χώρα την Καβάλα και την περιοχή της στη Βουλγαρία, έναντι εδαφικών κερδών στη Μικρασία, όποτε και όταν διαμελίζετο η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κρίνει δε τον Ελευθέριο Βενιζέλο ως πολύ λιγότερης αξίας σύμμαχο της Αγγλίας, διότι σε καιρό πολέμου, σίγουρα περισσότερη αίγη και κύρος έχει ο Πολέμαρχος Βασιλιάς από τον πολιτικό με τη ρεντιγκότα του, όση γοητεία και αν διαθέτει αυτός.
Όταν τις παραμονές της αποφάσεως των Άγγλων στην Καλλίπολη, η Ελλάς προτείνει στην Αντάντ να συμμετάσχει με όλες τις δυνάμεις της, δηλαδή 500.000 στρατό και όλη τη δύναμη του ναυτικού της, δεν λαβαίνει ποτέ καν μια απάντηση! Ο Κάνινγκέϊμ τότε κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες προς πολλές κατευθύνσεις, φτάνοντας μέχρι και τον Άγγλο Υπουργό Εξωτερικών, χωρίς πότε να λάβει μια λογική εξήγηση γιατί η πρόταση αγνοήθηκε, σαν να μην είχε ποτέ γίνει!
Ο πόλεμος είναι επιστήμη πραγματιστική, γράφει ο Κάνινγκέϊμ, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να αντιληφθεί ποιος ήταν ο πραγματιστικός στόχος της αγγλικής πολιτικής ηγεσίας προς την Ελλάδα. Όσον αφορά τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, κατηγορήθηκε και εκθρονίστηκε ως γερμανόφιλος, μολονότι προσέφερε πέντε φορές τη συνεργασία του και τις πέντε φορές η Αγγλία την απέρριψε. Και διερωτάται, σε τι απέβλεπε η αγγλική πολιτική; Η μόνη κατεύθυνση πολιτικής που διακρίνει είναι η επιβολή του Βενιζέλου, χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι επιθυμίες του λαού. Έτσι όμως η Αγγλία συνέβαλε στον Εθνικό Διχασμό, μολονότι αποτελεί παραφροσύνη να ρίχνει σε πολιτικές έριδες έναν λαό που θέλεις σύμμαχό σου σε ώρες κρίσιμες. Τελικά ο μεγάλος χαμένος ήταν ο ελληνικός λαός, για τον οποίον ο συγγραφέας μιλά με κατανόηση και συμπάθεια.
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
Η συλλογή διηγημάτων «Οι Αόρατοι της Γης» είναι το αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των συγγραφέων με ένα έργο της ομότιτλης έκθεσης της Σμαρώς Τζενανίδου
Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για το νέο του μεταφραστικό έργο, τη συλλογή του Γεωργιανού συγγραφέα Έρλομ Αχβλεντιάνι «Ο άντρας που έχασε τα λογικά του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
