Η ζωή του James Norbury άλλαξε από τα βιβλία που εξέδωσε. Ο ίδιος θέλει να αλλάξει τις δικές μας

Ο James Norbury είναι αυτοδίδακτος σχεδιαστής και συγγραφέας που για χρόνια ζούσε στο όριο της φτώχειας, βοηθώντας άλλους ανθρώπους ως εθελοντής στους Σαμαρείτες. Κατόπιν εξέδωσε μόνος του ένα βιβλίο, αφού κανένας λογοτεχνικός πράκτορας δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την πρότερη δουλειά του, και να τος, σήμερα, ελάχιστα χρόνια μετά από αυτή την αυτοέκδοση, να συζητάει μαζί μας ως ένας συγγραφέας μεταφρασμένος σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες, με παγκόσμια μπεστ σέλερ. Καλεσμένος των εκδόσεων Διόπτρα στην Ελλάδα, ο James Norbury ακόμα δεν μπορεί να πιστέψει την επιτυχία που είχαν τα βιβλία του. Μόνο στην Ελλάδα έχει πουλήσει περισσότερα από 25.000 αντίτυπα. Το βιβλίο του «Το Μεγάλο Πάντα και ο Μικρός Δράκος» (Διόπτρα, Αθήνα 2021, μτφ. Σοφία Τάπα) είναι ένα όμορφο βιβλίο, γεμάτο ελπίδα, έμπνευση και τρυφερότητα, με βαθιά νοήματα και συγκινητικές εικονογραφήσεις σε κάθε σελίδα. Τον συναντήσαμε ένα πρωινό σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου «Το ταξίδι του Πάντα και του Δράκου» (Διόπτρα, Αθήνα 2022, μτφ. Σοφία Τάπα) και συζητήσαμε για τη ζωή του, την έμπνευση, την αυτοβοήθεια και τη μοναδικότητα των ανθρώπων.

Πώς ξεκίνησαν όλα

«Αρκετά χρόνια πριν, πάλευα με την ψυχική μου υγεία και έψαχνα τρόπους να με βοηθήσω αποφεύγοντας όμως να επισκεφτώ κάποιον ειδικό. Τότε βρήκα ένα βιβλίο σχετικό με τον Βουδισμό σ’ ένα παλαιοβιβλιοπωλείο, το διάβασα και συνειδητοποίησα ότι είχε κάποιες πολύ ιδιαίτερες και πρωτότυπες ιδέες με τις οποίες δεν ήμασταν πολύ εξοικειωμένοι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επεξεργαζόμενος αυτές τις ιδέες στο μυαλό μου, άρχισα να νιώθω καλύτερα. Διάβασα περισσότερα βιβλία, στο ίδιο μήκος κύματος, και συνέχισα τη μελέτη εντάσσοντας τις ιδέες αυτές στη ζωή μου.

» Ένα ταξίδι αυτοβοήθειας με οδήγησε να γράψω αυτά τα βιβλία, γι’ αυτό και πιστεύω ότι είναι αυθεντικά. Ξέρετε, δεν είμαι γιατρός, ώστε να λέω στους άλλους τρόπους να νιώσουν καλύτερα. Σίγουρα η ιδέα του βιβλίου δεν λειτουργεί με όλους, είμαι οκ με αυτό.

» Αρχικά δεν προοριζόταν να γίνει βιβλίο. Ήμουν καλλιτέχνης και συγγραφέας για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, συγχρόνως, όμως, τρομερά αποτυχημένος. Ρόλο στην αποτυχία αυτή έπαιξε και το πόσο κακός επιχειρηματίας είμαι. Είναι γνωστό ότι δεν μπορείς απλά να βγάλεις κάτι και να το ανεβάσεις στο διαδίκτυο με την ελπίδα ότι θα το αγοράσουν, δεν λειτουργούν έτσι πάντα τα πράγματα. Μπορεί να πουλήσεις κάποια κομμάτια, αλλά όχι αρκετά ώστε να ζήσεις. Μετά από 25 χρόνια προσπάθειας είπα στον εαυτό μου: “Αρκετά. Αρκετό χρόνο έχασες προσπαθώντας. Κανείς δεν θα αγοράσει τη δουλειά σου”. Είχα χάσει την πίστη μου σε μένα και σε αυτά που αγαπούσα να κάνω. Ήμουν τρομερά απογοητευμένος. Άρχισα να βγάζω βόλτα σκύλους άλλων ανθρώπων και να συναρμολογώ επί πληρωμή έπιπλα αγορασμένα από το ίντερνετ για να ζήσω, παράλληλα όμως σκέφτηκα πως το τελευταίο πράγμα που θα έκανα, χωρίς πρόθεση να βγάλω χρήματα, ήταν να ανεβάζω αυτές τις μικρές ζωγραφιές στα κοινωνικά δίκτυα, ώστε να μοιράσω καλοσύνη.

»Μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, τα σκίτσα που έφτιαχνα απέκτησαν σχετικά μεγάλο κοινό. Κάποιοι άνθρωποι μου είπαν: “Γιατί δεν φτιάχνεις ημερολόγια;”. Έτσι τύπωσα είκοσι ημερολόγια, αλλά κατέληξα να πουλάω περισσότερα. Ύστερα κάποιοι μου ζήτησαν ένα βιβλίο και έτσι έκανα μια μικρή αυτοέκδοση.

»Πουλούσα τόσα πολλά βιβλία μόνος μου, που δεν είχα πια χρόνο να σχεδιάσω. Όλη μέρα πακέταρα ταχυδρομικές αποστολές βιβλίων. Αποφάσισα τότε να μιλήσω με κάποιον ατζέντη, ώστε να στείλουμε το βιβλίο σε εκδότες. Το έκανε και προς μεγάλη μου έκπληξη είχαμε προτάσεις από μεγάλους οίκους στο Ηνωμένο Βασίλειο».

Η αυτοβοήθεια

«Τα βιβλία μου είναι γραμμένα κυρίως ως βιβλία ενηλίκων. Νομίζω πως στο μυαλό πολλών κατηγοριοποιούνται ως παιδικά λόγω των εικόνων που περιέχουν. Ένας άλλος λόγος για αυτό, αλλά και για την αγάπη των παιδιών,  είναι πως πολλοί γονείς τους τα διαβάζουν. Νομίζω ότι, επειδή είναι γραμμένα με απλό τρόπο, προσφέρουν ενθάρρυνση, αισιοδοξία και ελπίδα, ακόμα και αν δεν τα κατανοεί πλήρως ένα παιδί 5 ετών.

» Πάντα ήθελα να βοηθάω τον εαυτό μου. Αν με απασχολούσε κάτι, προσπαθούσα να το αντιμετωπίσω μόνος μου. Στην Αγγλία υπάρχει στίγμα αναφορικά με τους άνδρες που ζητούν βοήθεια για την ψυχική τους υγεία. Πάντα ένιωθα ότι περίμενε η κοινωνία από μένα, ως άνδρα, να είμαι πιο σκληρός, πιο μάτσο.

» Στην Αγγλία δεν έχουμε ψυχιάτρους ή θεραπευτές που να μας παρέχουν βοήθεια μέσω του κράτους. Είναι επαγγελματίες και βγάζουν λεφτά από αυτό, συνεπώς δεν τους ενδιαφέρει πάντα να σε θεραπεύσουν πραγματικά. Είναι αυτό που λένε: “Αν δώσεις στον άνθρωπο ένα ψάρι, θα έχει να φάει ένα γεύμα. Αν του μάθεις να ψαρεύει, θα έχει φαγητό για πάντα”. Τουλάχιστον αυτή είναι η δική μου εμπειρία από την ψυχοθεραπεία.

» Πιστεύω στη δύναμη των βιβλίων αυτοβοήθειας, αν και έχω δει επικίνδυνα βιβλία σε αυτήν την κατηγορία. Πραγματικά επικίνδυνα. Βιβλία που λένε στον αναγνώστη: “Σταμάτα να αγχώνεσαι/ να ανησυχείς. Άδραξε τη μέρα, βούτα στα βαθιά και πάλεψε”. Αυτό δεν είναι κάτι λειτουργικό. Τα καλά βιβλία δεν σε πατρονάρουν, σε ενθαρρύνουν, σε ενδυναμώνουν».

Οι συμβολισμοί και τα μηνύματα

«Το μεγάλο Πάντα και ο μικρός Δράκος, στα βιβλία, συμβολίζουν τα δύο μέρη του μυαλού μου. Το Πάντα είναι το πίσω μέρος του μυαλού μου και ο Δράκος το μπροστινό. Ο Δράκος είναι ο ενθουσιώδης, παιδιάστικος, αθώος και παρορμητικός εαυτός μου, ενώ το Πάντα είναι η ήρεμη δύναμη, τα ψήγματα σοφίας, η πλευρά του εαυτού μου που υπολογίζει τα πράγματα και σταθμίζει τις συνέπειες των πράξεών μου πριν αναλάβω δράση. Χρειάζεται πάντα ηρεμία, αυτοσυγκέντρωση και χρόνο μόνος σου για να ακούσεις αυτή την πλευρά του εαυτού σου.

»Ήθελα να κάνω εμφανή την ιδέα της θλίψης. Η θλίψη είναι παρούσα στις ζωές πολλών ανθρώπων, αλλά κανείς δεν μιλάει για αυτό. Δεν υπάρχει ορατότητα στη θλίψη. Είναι ταμπού. Ανοίγεις για παράδειγμα το Instagram και είναι γεμάτο πανέμορφους, χαρούμενους ανθρώπους. Δεν θα δεις στα κοινωνικά δίκτυα ανθρώπους να λένε πως νιώθουν μόνοι ή λυπημένοι, ανθρώπους να κλαίνε επειδή πέθαναν οι γονείς τους. Ήθελα να θίξω αυτό το θέμα, να δείξω τι πάει να πει θλίψη. Στο βιβλίο, ο μικρός Δράκος είναι θλιμμένος. Στο τέλος δεν έχουμε “happy ending”, σαν να πέρασαν όλα. Δεν είναι έτσι η ζωή και δεν ήθελα να συμβάλω σε αυτή την ψεύτικη απεικόνιση των συναισθημάτων. Στο τέλος του βιβλίου μου, ο Δράκος είναι απλώς εντάξει, έχει περάσει τον κυκεώνα θλίψης και προσπαθεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες. Νομίζω αυτό είναι ένα πιο ρεαλιστικό και ειλικρινές μήνυμα απευθυνόμενο σε ανθρώπους που μπορεί να έχουν κατάθλιψη. Λέει στους ανθρώπους ότι δεν χρειάζεται να είναι σούπερ χαρούμενοι, αλλά ότι η επόμενη μέρα είναι εκεί ώστε να παλέψουν, ώστε να μην τα παρατήσουν, και πως αξίζει να παλεύεις ώστε να ξεπερνάς τις δυσκολίες.

»Γράφω απλά γιατί θέλω η γλώσσα να μην εμποδίζει κανέναν από το να διαβάσει τα βιβλία. Σκοπός μου είναι να αποτυπώνω όσο πιο απλοϊκά γίνεται μια σχετικά πολύπλοκη ιδέα.

»Πιστεύω πως, ευτυχώς, η επιτυχία των βιβλίων δεν με άλλαξε. Δεν έγινα επουδενί πλούσιος, αλλά πλέον δεν ζορίζομαι για τη διαβίωσή μου. Μπορεί να χρειαστεί περίθαλψη κάποιο από τα κατοικίδιά μου και εγώ μπορώ να του την παρέχω. Αυτό με κάνει χαρούμενο. Ζω στο σπίτι που ζούσα και πριν και δεν έχω αλλάξει πολλά.

»Μου ήταν δύσκολο πολλές φορές να πλάσω όλες αυτές τις εικόνες και τις λέξεις, γιατί νιώθω πως προέρχονται κατευθείαν από την ψυχή μου. Έπρεπε να σκάψω βαθιά μέσα μου και σε στιγμές ήταν δύσκολο και επώδυνο. Νομίζω ότι αυτό φαίνεται στον αναγνώστη. Πολλοί μου λένε ότι κλαίνε διαβάζοντάς το βιβλίο. Αυτό με κάνει να σκέφτομαι ότι έχει αποτυπωθεί για πάντα στο χαρτί η ψυχική μου κατάσταση από εκείνη την περίοδο και ότι όποιος το διαβάζει με γνωρίζει, σαν να με διαβάζει μέσα από τις σελίδες και να επικοινωνούμε. Μπορεί να ακούγεται πολύ απλοϊκό ή και αφηρημένο αυτό που λέω, αλλά αυτή η σκέψη με συναρπάζει: ότι επικοινωνώ ψυχικά με τους αναγνώστες μέσα από τις σελίδες.

»Πιστεύω πως όλοι μέσα μας έχουμε ένα τραγούδι που μόνο εμείς μπορούμε να τραγουδήσουμε. Όλοι μας είμαστε απόλυτα μοναδικοί. Είμαστε μοναδικά κράματα των πραγμάτων που μας διαμόρφωσαν, των τόπων που επισκεφτήκαμε, της γλώσσας που μιλάμε. Πιστεύω πως μέσα μας υπάρχει ένα τραγούδι, ένα βιβλίο, ένα είδος δημοσιογραφίας, μια μουσική, ένας τρόπος γραφής που μόνο εμείς μπορούμε να κάνουμε, μοναδικά, ο κάθε ένας. Κι εγώ αυτό προσπαθώ να βρω. Εγώ κάνω το δικό μου, εσύ το δικό σου κι έτσι όλοι κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε, ψάχνοντας την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας».