Ταξιδεύοντας με τους «Βιβλιοναύτες» του Θοδωρή Τσεκούρα

Οξυδερκής, σουρεαλιστικός χιουμορίστας, εργασιομανής, doodler, άνθρωπος που μας δίνει έξυπνες διαφημίσεις, ωραία μυθιστορήματα αστικής φαντασίας και παιδικές ιστορίες «και για μεγάλους». Ο Θοδωρής Τσεκούρας μόλις κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο «Βιβλιοναύτες 1: Πώς να ταξιδέψεις στο Διάστημα χωρίς να βγεις από το σπίτι σου» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).

Το νέο σου βιβλίο μοιάζει φαινομενικά παιδικό αλλά «και για μεγάλους». Ποιο είναι το στόρι και τι είναι αυτό που το κάνει φιλικό και προς μεγαλύτερες ηλικίες.
Το βιβλίο μιλάει για ένα παιδί, τον μικρό Ωρίωνα, που έμενε τρεις μήνες κλεισμένος σπίτι του διαβάζοντας τα βιβλία του και παίζοντας με τον σκύλο του. Μια μέρα όμως εξαφανίζεται ο σκύλος και στη θέση του βρίσκεται ένα ρομπότ με αμνησία. Για να βρει τον αγαπημένο του σκύλο πρέπει να ταξιδέψει με μια τεχνολογία που έχει το ρομπότ και σου δίνει τη δυνατότητα να μπαίνεις μέσα στα βιβλία. Είναι παιδικό από τη μία αλλά διαβάζεται και από ενηλίκους ως περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας.

Το βιβλίο φανερώνει μία ενδελεχή παρατήρηση στο σύμπαν των σκύλων. Μίλησέ μου για αυτή την προετοιμασία. Πώς την έκανες; Καταρχάς έχετε σκύλο στην οικογένεια;
Έχουμε τον Ρίκο, τον Νάνο της Κυψέλης. Τον σκύλο που όποτε τον πάμε βόλτα όλοι λένε «ήρθε ο καλός ο σκύλος». Δεν υπάρχει καλύτερο σκυλί στον κόσμο. Βέβαια, το ίδιο πιστεύουν για το δικό τους όλοι όσοι έχουν σκύλο. Για να γράψω το βιβλίο έκανα τεράστια έρευνα και στους σκύλους, και στις γάτες και στην αστρονομία. Μέρος του βιβλίου διαδραματίζεται στον Σείριο που οι Αρχαίοι Έλληνες τον συνδυάζουν με τον σκύλο και βρίσκεται δίπλα από τον αστερισμό του Ωρίωνα (ο Όμηρος έλεγε τον Σείριο «ο σκύλος του Ωρίωνα»). Μελέτησα αστρονομία, το γαλαξία μας και τους γειτονικούς γαλαξίες, τα κοντινότερα αστέρια, διάβασα για τους λύκους, τους σκύλους και τις γάτες, την ελληνική και την αιγυπτιακή μυθολογία και ακόμα περισσότερο μελέτησα για το πώς γράφουμε ένα μυθιστόρημα. Έκανα πολλές περιλήψεις, ατέλειωτα σχεδιαγράμματα, έγραψα τις βιογραφίες των ηρώων και διάβασα όλα τα βιβλία που αναφέρονται μέσα στο δικό μου. Αυτό όμως είχε να κάνει με τη δική μου προετοιμασία. Το βιβλίο δεν παύει να είναι μια ευχάριστη περιπέτεια.

Υπάρχει ένα σημείο στο βιβλίο που το λάτρεψα: Περιγράφεις την αίθουσα των ανακτόρων του βασιλιά-σκύλου και, μεταξύ των άλλων, μιλάς για τον πίνακα από την επική μάχη των Ταχυδρόμων με τους Σκύλους. Αυτό σε ρώτησε κάποιο από τα παιδιά σου τι σημαίνει; Ας πούμε «τι είναι ταχυδρόμος»;
Ίσως να αναρωτιόντουσαν σε άλλες συνθήκες αλλά ξαφνικά στη ζωή μας μπήκαν τόσο έντονα οι κούριερ που τα παιδιά πλέον είναι εξοικειωμένα με τους ταχυδρόμους ακόμα και αν κανείς δε γράφει γράμματα. Ό,τι και αν λέει ο Χατζιδάκις, ο ταχυδρόμος δεν πέθανε.

Το διάβασες το βιβλίο στους γιους σου; Τι σχόλια σου έκαναν;
Ο μεγάλος το διάβασε LIVE καθώς γραφόταν. Ο μικρός το διαβάζει τώρα. Του το διαβάζω τα βράδια και γελάει.

Πιστεύεις ότι τα σκυλιά μιλάνε; Σου έχει μιλήσει ποτέ κανένα;
Ευτυχώς δεν μου έχει μιλήσει ακόμα γιατί το budget μου δεν μου επιτρέπει να τρέχω σε ψυχίατρο. Ωστόσο, το πιστεύω ότι, όπως γράφω και στο βιβλίο, τα σκυλιά έχουν πολλά να μας διδάξουν, ακόμα και χωρίς να μιλάνε.

Υπάρχει και μία γάτα, η οποία είναι ο δεύτερος ρόλος που «έχει τις δικές της στιγμές». Πώς τα πας με τις γάτες; Σε έχουν απασχολήσει σαν ηρωίδες;
Πριν την πρώτη καραντίνα είχαμε την τύχη να πάρουμε μια γάτα στο σπίτι, η πρώτη γάτα του σπιτιού μετά τη γέννηση των παιδιών. Πριν τη δεύτερη καραντίνα μαζέψαμε από το δρόμο και ένα ακόμα γάτο. Και τα δύο μαζί, αυτά τα ζωάκια μας βοήθησαν πάρα πολύ να διατηρήσουμε την ισορροπία μας. Όλοι στο σπίτι μας λατρεύουμε τις γάτες.

Στο βιβλίο δεν υπάρχει κοριτσάκι. Μου έκανε εντύπωση. Πώς το δικαιολογείς;
Στο βιβλίο υπάρχει η γάτα, η Τσίμτση που η προσωπικότητά της κλέβει την παράσταση. Υπάρχει η Βασίλισσα, μια άλλη γυναίκα με έντονη προσωπικότητα και ασφαλώς, η μητέρα του Ωρίωνα που παλεύει μόνη της να κρατάει το σπίτι με μια γάτα, ένα σκύλο και ένα μικρό παιδί με έντονες διακυμάνσεις. Σε ένα βαθμό, ο πρωταγωνιστής βασίζεται στα δικά μου παιδιά, έχει στοιχεία από τους χαρακτήρες και των δύο. Γι αυτό ίσως δεν πρωταγωνιστεί κορίτσι. Στο επόμενο βιβλίο της σειράς μπορεί να αλλάξει αυτό.

Θύμισέ μου μερικές από τις υπέροχες ονομασίες πλανητών και σκυλότοπων που έχεις στο βιβλίο. Είμαι σίγουρος ότι έχεις ολόκληρο σημειωματάριο με τέτοια ονόματα.
Οι αγαπημένοι μου είναι οι Ουνουκαλχαϊανοί (όνομα βασισμένο σε πραγματικό αστέρι) που σε όποιο κεφάλαιο εμφανίζονται παθαίνουν κάποιο ατύχημα ή η ιστορία με τη μαγνητική ασπίδα που σε κάνει αόρατο που την ανακάλυψε ένας δήμαρχος για να εξαφανίσει τα σκουπίδια από την πόλη. Όσοι κάτοικοι παρατήρησαν ότι τα σκουπίδια έφυγαν αλλά η μυρωδιά τους έμεινε, εξαφανίστηκαν και αυτοί.

Η ιστορία είναι γραμμένη κυριολεκτικά σαν να βλέπεις ταινία. Τι πρακτικές από τη δουλειά σου στη διαφήμιση, σου φαίνονται χρήσιμες στη συγγραφή των βιβλίων σου;
Η διαφήμιση έχει πολύ συγκεκριμένους κώδικες. Πρέπει να είσαι περιεκτικός, να αποφεύγεις τις περιττές λέξεις, να είσαι σαφής, να έχεις το κοινό σου πάντα στο μυαλό σου και να το επιβραβεύεις συνεχώς. Όλα αυτά τα τήρησα και σε αυτό το βιβλίο. Πέρα από αυτό όμως, γράφοντάς το προσπάθησα να το φτιάξω με τέτοιο τρόπο που να μην μπορείς να το αφήσεις κάτω. Να θες να μάθεις τι θα γίνει στην επόμενη σελίδα.

Θα ήθελα να μου πεις και μερικά πράγματα για την πολύ όμορφη εικονογράφηση.
Η εικονογράφηση είναι μια ιστορία από μόνη της. Την έκανε η υπερταλαντούχα Λέλα Στρούτση η οποία είναι παιδική μου φίλη, παντρεύτηκε τον κολλητό μου και είναι και ο άνθρωπος που με σύστησε και έπιασα δουλειά στη διαφήμιση. Μετά από 31 χρόνια γνωριμίας, ήρθε η στιγμή να δουλέψουμε μαζί.

Υπάρχει ένα στάνταρ «παιδικού βιβλίου» που παραμένει αναλλοίωτο και «κλασικό εικονογραφημένο»;  Ή αλλάζουν τα παιδικά βιβλία; Και σε τι αλλάζουν πιστεύεις;
Τα πάντα αλλάζουν. Τα παλιά παραμύθια διασκευάζονται (αν διαβάσεις το πρωτότυπο τρομάζεις). Σπουδαίες παιδικές ταινίες όπως το Dumbo ή το Lion King ξαναφτιάχνονται χρόνια μετά. Ακόμα και τα κλασικά έργα αλλάζουν καθώς μεταφράζονται και κάποιες φορές όχι απαραίτητα σε άλλη γλώσσα, όπως για παράδειγμα έγινε πρόσφατα όταν μεταφράστηκε ο Δον Κιχώτης στα μοντέρνα Ισπανικά. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αγκαλιάσουμε την αλλαγή στη ζωή μας γιατί είναι απαραίτητη και αναπόφευκτη. Αυτά που ζούμε σήμερα με τους αρνητές των εμβολίων είναι αποτέλεσμα του φόβου μας απέναντι στην αλλαγή.

Εσύ διαβάζεις παιδικά βιβλία; Ποιο άλλο, εκτός από το δικό σου, θα σύστηνες σε έναν boomer, ας πούμε, να διαβάσει;
Ζούμε μια άνθιση του παιδικού βιβλίου και είμαι ευτυχής που τα παιδιά μου γεννήθηκαν σε αυτή την εποχή. Όπως ο ήρωας του βιβλίου, τα παιδιά μου έχουν μια τεράστια βιβλιοθήκη με παιδικά βιβλία, πολλά από τα οποία τα είχα αγοράσει πριν καν γεννηθούν. Δεν είναι απαραίτητο να διαβάσει παιδικό βιβλίο ο boomer. Ας διαβάσει κάτι και ας είναι ό,τι θέλει.

Ξέρω ότι είσαι ένας άνθρωπος με πιεσμένο πρόγραμμα συνήθως. Τα βιβλία πότε τα γράφεις; Σε στιγμές ανάπαυλας ας πούμε; Λειτουργούν καταπραϋντικά;
Τα βιβλία γράφονται σε δύο φάσεις. Η πρώτη είναι όταν φτιάχνεις στο μυαλό σου την ιστορία. Αυτό είναι μια δουλειά που την κάνεις όρθιος, όταν πλένεις τα πιάτα, όταν περπατάς, οποτεδήποτε. Κάθε στιγμή, το μυαλό σου είναι συντονισμένο με αυτόν τον κόσμο που φτιάχνεις και κάθε σχετική ιδέα έρχεται και μπαίνει σαν κομμάτι σε ψηφιδωτό. Όταν τα κομμάτια συμπληρωθούν και έχεις φτιάξει τις περιλήψεις και τα σχεδιαγράμματά σου για το που θες να πάει η ιστορία ξεκινάς τη δεύτερη φάση που είναι να γράψεις (ιδανικά καθιστός) το κείμενο. Αυτό το κάνω ή πολύ νωρίς το πρωί ή πολύ αργά το βράδυ. Στο ενδιάμεσο έχω όντως ένα τρομερά πιεσμένο πρόγραμμα. Επειδή ακριβώς η δουλειά μου είναι πολύ πιεστική δεν θέλω η συγγραφή να με πιέζει με κανέναν τρόπο. Όταν έγραψα το πρώτο μου μυθιστόρημα, το Αγριότρενο και τώρα που έγραφα τους Βιβλιοναύτες η διαδικασία της συγγραφής ήταν απολαυστική. Μακάρι να είχα τη δυνατότητα να έκανα μόνο αυτό ως δουλειά στη ζωή μου.

Συνεχίζεις να κάνεις doodles και λεξιπλασίες την ώρα της δουλειάς σου;
Ασταμάτητα. Μετά από κάθε meeting συνήθως χαρίζω τα λογοπαίγνια της ημέρας σε κάποιον τυχερό/άτυχο.

Από όσο σε ξέρω, είσαι ένας άνθρωπος «με παιδική καρδιά». Ο τρόπος σου, το χιούμορ σου, τα σκίτσα σου. Παράλληλα έχεις μία επιτυχημένη πορεία στον χώρο της διαφήμισης. Εκεί χρησιμοποιείς έναν «παιδικό τρόπο σκέψης»; Υπάρχει αυτή η πιθανότητα σε έναν τέτοιο χώρο;
Εννοείται. Τα παιδιά έχουν μια απίθανη ευχέρεια στο να κάθονται και να δημιουργούν, ανά πάσα στιγμή, σε όλες τις συνθήκες. Αυτό κάνουμε κι εμείς. Στο δημιουργικό μιας διαφημιστικής είμαστε εντελώς σαν παιδιά. Ενδεχομένως να είμαστε ανυπόφοροι σε όλους τους άλλους γιατί λέμε διαρκώς αστεία, παίζουμε, κάνουμε βλακείες και πετάμε ασταμάτητα λογοπαίγνια.

Υπάρχει Άγιος Βασίλης; Οι ψυχολόγοι λένε τώρα ότι πρέπει να αφήνουμε τα παιδιά να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη επειδή αυτό βοηθάει την επιχειρηματικότητά τους και την ετοιμότητα στην επίλυση προβλημάτων (π.χ. δεν χωράει από την καμινάδα, τι θα κάνουμε;)
Δεν υπάρχει Άι Βασίλης και από την πρώτη στιγμή αποφάσισα στα παιδιά μου να μην πω ποτέ ψέματα. Ποτέ. Ένα από τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας είναι ότι δείχνουμε μεγάλη ανοχή στο ψέμα, ειδικά αυτό που επιτρέπουμε να λέμε στον εαυτό μας. Δεν υπάρχουν συνθήκες όπου το ψέμα δικαιολογείται. Δεν το δέχομαι. Μου αρέσουν οι ιστορίες, λατρεύω την φαντασία, εφευρίσκω και γράφω καταστάσεις μαγικές και μέρη υπερφυσικά αλλά τα παιδιά μας πρέπει να έχουν ξεκάθαρο στο μυαλό τους ποια είναι η πραγματικότητα και ποιος είναι ο μύθος. Γι αυτό και πιστεύω ότι τα θρησκευτικά δεν πρέπει να διδάσκονται στο σχολείο. Η χαραμάδα που αφήνει η ανοχή μας στο μύθο είναι η αφύλαχτη είσοδος που βρίσκουν όλοι οι απατεώνες για να μας εκμεταλλευτούν.

Ποια είναι η αγαπημένη σου διαφήμιση έβερ;
Μου αρέσουν οι σουρεαλιστικές και ονειρικές διαφημίσεις. Για παράδειγμα, μια παλιά του Johnnie Walker που έδειχνε ανθρώπους να κολυμπάνε σαν δελφίνια ή μια πιο πρόσφατη του ΙΚΕΑ που έδειχνε ανθρώπους να πέφτουν από κρεβάτια που πετούσαν στον ουρανό.

Πες μου μία λέξη από τον πιθανό τίτλο του επόμενου βιβλίου σου.
Οι βιβλιοναύτες 2. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Όλα τα άλλα μου είναι ακόμα άγνωστα.