Κατερίνα Μπιλάλη: «Για να γεμίσει το θέατρο χρειάζεσαι πολύ καλούς ηθοποιούς κι όχι influencers»

Η πρώτη φορά που είδα την Κατερίνα Μπιλάλη ήταν στις «Ανθισμένες Μανόλιες». Τα εντυπωσιακά κόκκινα μαλλιά της, τα εκφραστικά καστανά μάτια της, το υποκριτικό της ταλέντο με έκαναν αμέσως να την ξεχωρίσω. Το χειροκρότημα του κόσμου ήταν παρατεταμένο, φαινόταν ότι άφησε το δικό της στίγμα στην παράσταση. Αν όμως κάποιος της ζητούσε να συστηθεί μέσα από ένα έργο της, εκείνη θα επέλεγε την προηγούμενη παράσταση της ομάδας της, Theartes, «Ay, Carmela!» του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα για το οποίο απέσπασε έπαινο στα Βραβεία Κριτικών Θεάτρου χάρη στην ερμηνεία της. Η Carmela είναι το alter ego της, όπως μου λέει. Μια φλογερή προσωπικότητα με μεσογειακό ταπεραμέντο, εκρηκτική, ερωτική, οξύθυμη, με χιούμορ και ευαισθησία. Είναι μια γυναίκα δυναμική που δεν φοβάται να διεκδικήσει το δίκιο της και να μιλήσει ανοιχτά για αδικίες και βαναυσότητες.

Aν πάμε πίσω στο παρελθόν όμως, η αγάπη της Κατερίνας για την υποκριτική προέκυψε μέσα από τα βιβλία και τα μυθιστορήματα που διάβαζε μικρή. Έμπαινε στη θέση των ηρώων κι έπασχε με τις ιστορίες τους. Η πρώτη δουλειά που έκανε στην Αθήνα ήταν στο θέατρο Γκλόρια στην Ιπποκράτους, όταν έπαιξε την Αλεπού και το Τριαντάφυλλο στον «Μικρό πρίγκιπα» του Εξυπερί, το 2000. Αυτό που την χαρακτηρίζει είναι η «ανήσυχη φύση» της, η τάση της να μην κάθεται ποτέ. Θέλει συνεχώς να φτιάχνει κάτι, να δημιουργεί, να προσφέρει. Στον ελεύθερο χρόνο της πηγαίνει θέατρο και παρακολουθεί παραστάσεις που παίζουν φίλοι της, αλλά και κάποιες που έχει επιλέξει η ίδια. Όσο της επιτρέπει ο χρόνος της, προσπαθεί να βοηθάει στη συλλογικότητα «Το σπίτι για την χειραφέτηση και την ενδυνάμωση των γυναικών» που οργανώνει επισκέψεις στις γυναικείες φυλακές της Αμυγδαλέζας. Είναι μητέρα ενός υπέροχου κοριτσιού στην εφηβεία, καθηγήτρια σε σχολείο, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στη σχολή θεατρικών σπουδών στο ΕΚΠΑ, υπεύθυνη στο θεατρικό εργαστήρι του δήμου Χαλανδρίου και κάνει μεταφράσεις θεατρικών έργων, ενώ τώρα παίζει στην παράσταση «Το Μποστάνι του Μποστ» πέντε ρόλους με κυριότερους, τη Μήδεια, τη Μαμά Ελλάς και την Γκόλφω, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 στο Θέατρο Μεταξουργείο.

Η Κατερίνα Μπιλάλη μιλάει για την παράσταση «Το Μποστάνι του Μποστ»

Για πρώτη φορά θα παρουσιαστούν τα πραγματικά φινάλε που έγραψε ο Μποστ στα ήδη γνωστά έργα του, «Φαύστα», «Μήδεια», «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», δίνοντας μια διαφορετική κωμικοτραγική διάσταση στην εξέλιξη των ιστοριών τους. Μιλήστε μας γι' αυτό.
Τα κείμενα αυτά βρέθηκαν μετά από έρευνα από τον σκηνοθέτη της παράστασής μας, τον Κωνσταντίνο Κυριακού, στο αρχείο του Μποστ μετά την ευγενική άδεια από τα παιδιά του, Κώστα και Γιάννη. Δεν θα τα αποκαλύψω φυσικά αλλά θα σας εξάψω την περιέργεια με κάποια αμείλικτα ερωτήματα. Ας πούμε, τι έγινε αφού το κοριτσάκι της Φαύστας το έφαγαν οι γάτοι; Και πώς αφού δεν είχε κόρη, η Φαύστα έγινε γιαγιά; Ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που η Μήδεια έσφαξε τα παιδιά της; Τι απέγινε μετά τη συνάντηση του Ρωμαίου και Ιουλιέτας μετά από σαράντα χρόνια;

Τι σας συγκίνησε στο έργο «Το μποστάνι του Μποστ»; Ξεχωρίζετε κάποια ατάκα από το κείμενο;
Ο μονόλογος της Μαμά Ελλάς με συγκίνησε απίστευτα γιατί διατρέχει όλη την ιστορία της Ελλάδας με τον ιδιαίτερο «μποστικό» τρόπο που μιλάει στο συναίσθημά σου και αυτό δεν είναι παράξενο γιατί η γραφή του Μποστ είναι τόσο άμεση που φαίνεται σαν να απευθύνεται στο κοινό του, μιλώντας τους για θέματα που τους αφορούν, όσο και τον ίδιο, ως μέλη μιας κοινότητας ή ομάδας, που μοιράζονται τις ίδιες πεποιθήσεις, τα ίδια πρότυπα και τα ίδια ενδιαφέροντα. Είναι λίγο τρομακτικό να διαβάζεις επιθεωρησιακά κείμενα που γράφτηκαν πριν 40 ή 50 χρόνια και να νομίζεις ότι γράφτηκαν σήμερα. Μια ατάκα που ξεχωρίζω είναι αυτή της Μήδειας που λέει: «Μα θα 'ρθει κάποτε καιρός που θα είναι όλοι ίσοι και ίσα δικαιώματα θα έχουν αποκτήσει. Γυναίκες θα είναι υπουργοί, θα είναι βουλευτίναι και υπουργοί πολιτισμού γυναίκες ίσως είναι».

Με όχημα την κωμωδία, θίγετε κάποια πιο σοβαρά ζητήματα...
Ο Μποστ με την ιδιαίτερη, μοναδική του γραφή καταδείκνυε τα κακώς κείμενα της εποχής του, τα οποία δυστυχώς παραμένουν σχεδόν τα ίδια και στην δική μας. Με την καυστική του πένα και με όπλο τη σάτιρα, τον σουρεαλισμό και το παράδοξο, ο Μποστ θέτει πολιτικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς, όπως η ανεργία, η διάβρωση της πολιτικής εξουσίας, ο χρηματισμός, οι ταξικές ανισότητες, η αδιαφορία και η απάθεια των ισχυρών απέναντι στους φτωχούς και ανήμπορους. Θίγει το θέμα της επιστροφής των ελγίνειων, της δηθενιάς των νεόπλουτων, των ακολασιών στους θρησκευτικούς κόλπους, της αστυνομικής βίας, της ματαιότητας της ζωής, των έμφυλων ανισοτήτων.

Τι ιδέες κομίζει το έργο;
Τις σοσιαλιστικές ιδέες του Μποστ.

Ποια είναι τα κοινά που έχετε με τον ρόλο σας; Αν δεν ενσαρκώνατε τον συγκεκριμένο ρόλο ποια θα ήσασταν; 
Παίζω πέντε ρόλους στο έργο, με κυριότερους τη Μήδεια, τη Μαμά Ελλάς και την Γκόλφω. Και οι τρεις ρόλοι έχουν στοιχεία από εμένα. Θα αναφερθώ στον φεμινισμό της Μήδειας, την αγανάκτηση και καταγγελτικότητα της Μαμάς Ελλάς σε σχέση με τα ιστορικοπολιτικά γεγονότα, την τσαχπινιά της Γκόλφως.

Μέσα από την παρωδία της Μήδειας του Ευριπίδη, ο Μποστ έχει μπολιάσει το κείμενο με σατιρικές αναφορές σε γεγονότα της εποχής του που σχετίζονται με το λεπτό ζήτημα των ακολασιών στους θρησκευτικούς κόλπους, με το λάδωμα πολιτικών και γιατρών ακόμα και με το ίδιο το πολίτευμα της δημοκρατίας. Προσεγγίζω τη Μήδεια ως μια σύγχρονη, δυναμική φεμινίστρια, η οποία φτάνει στα άκρα κάνοντας ένα ειδεχθές έγκλημα, καταγγέλλοντας την πατριαρχική κυρίαρχη νοοτροπία.

Η Μαμά Ελλάς είναι η πρωταγωνίστρια σε μια μουσικοθεατρική παράσταση-αναδρομή στην ιστορία της Ελλάδας, μια πατριωτική ραψωδία με πικρή απόχρωση που λεγόταν «Ιστορικέ ιστορίε» και παίχτηκε το 1978. Δεν πρόκειται για απλή καταγραφή των γεγονότων αλλά, γράφοντας ένα χιουμοριστκό στιχούργημα, παίρνει θέση και κατακεραυνώνει τους υπεύθυνους για τα δεινά μας.

Η «Γκόλφω» είναι ένα σκετς που παίχτηκε το 1972-73 στην παράσταση εκλογές του Μποστ, η οποία σατίριζε ανοικτά και ανενδοίαστα την επταετή δικτατορία μέσα από την ιστορία αγάπης του Τάσου και της Γκόλφως. Η Γκόλφω μου είναι βλάχα και πολύ τσαχπίνα, καλομαθημένη και ντίβα. Κι επειδή ο Τάσος δεν μπορεί να της αντισταθεί θα υπάρξει χάπι εντ. Χάπι εντ θα έχει και η δική μας παράσταση αφού το έργο τελειώνει μ’ αυτό το σκετς.

Έχετε αναλάβει και την καλλιτεχνική επιμέλεια της παράστασης. Πού σας δυσκόλεψαν, ενδεχομένως, και πού σας απελευθέρωσαν οι ρόλοι σας;
Είναι δύσκολο στοίχημα να αναμετρηθείς με τον λόγο και τις νοηματοδοτήσεις του Μποστ. Δουλέψαμε ομαδικά με καλές θεωρητικές βάσεις σε σχέση με τη ζωή και το έργο του Μποστ και μετά αφεθήκαμε στη δημιουργική δίνη της σκηνικής απόδοσης των ιστοριών του. Έμπνευση μας έδωσε το ίδιο το κείμενο και τα σκίτσα του, το πνεύμα των οποίων μεταφερόμενο στη σκηνική πραγματικότητα έχει ως αποτέλεσμα μια σατιρική, προκλητική σχεδόν προπαγανιδιστική αίσθηση. Στο σημείο αυτό εντοπίζω την απελευθέρωση γιατί με ενδιαφέρει ιδιαίτερα ένα θέατρο που αγγίζει το είδος agit-prop, το οποίο στοχεύει στην κινητοποίηση και τη διάδοση ανθρωπιστικών αλληλέγγυων ιδεών.

Ποιο ήταν πραγματικά το τέλος του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας;
Δεν κάνω spoiler! Ελάτε στην παράσταση να το δείτε.

Τι ρόλο παίζει ο έρωτας στη δική σας ζωή;
Ο έρωτας στη ζωή μου δεν έχει καμία σχέση ούτε με το δράμα της Ιουλιέτας του Σαίξπηρ, ούτε με της Ιουλιέτας του Μποστ. «Γενικώς αποφεύγω τα δράματα στη ζωή μου. Μ’ αρέσουν τα απλά κι όμορφα, γιατί ο έρωτας, η αγάπη, η συντροφικότητα είναι κάτι απλό κι όμορφο.

Η μουσική του Λ. Κηλαηδόνη πώς συντροφεύει το έργο σας; Τι ατμόσφαιρες δημιουργεί;
Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης είχε συνεργαστεί πολλές φορές με τον Μποστ, γράφοντας τη μουσική σε επιθεωρήσεις με κείμενα του Μποστ, όπως «Οι εκλογές του Μποστ», «Της Λαρίσης το πoτάμι», «Χαιρέτα μου τον πλάτανο» κ.ά. Με τη βοήθεια της Άννας Βαγενά και της Γιασεμής Κηλαηδόνη βρήκαμε στο αρχείο του Λουκιανού τις μουσικές αυτές, οι οποίες είναι ακυκλοφόρητες και τις ενσωματώσαμε στην παράστασή μας. Και επειδή τρέφουμε μεγάλη αγάπη για τον τραγουδοποιό, ενώ όλα τα τραγούδια ακούγονται ζωντανά από τους ηθοποιούς, έχουμε κρατήσει ένα τραγούδι με τη φωνή του ίδιου του Κηλαηδόνη. Θεωρώ ότι είναι μια από τις συγκινητικές στιγμές της παράστασης. Πέρα από τη συγκίνηση η μουσική του δημιουργεί μια πολύ ευχάριστη και υπονομευτική, όταν χρειάζεται, ατμόσφαιρα με κέφι, μπρίο και σχολιαστική, σατιρική διάθεση.

Mπορείτε να μας περιγράψετε κάποια μικρή ιστορία ή λόγια ανθρώπου που σας συγκίνησαν και σας έβαλαν σε σκέψεις κατά τη διάρκεια των προβών της παράστασης;
όσο κάναμε τις πρόβες υπήρξε κάποια στιγμή που με έπιασε τεράστια αγωνία με ένα κομμάτι γιατί δεν είχα βρει ακόμα τον τρόπο να το προσεγγίσω και νόμιζα ότι δεν θα τα καταφέρω. Ζήτησα από τον σκηνοθέτη να σκεφτεί να το αφαιρέσουμε. Όμως μου μίλησε με τόσο ενθαρρυντικά λόγια που ξεκλείδωσα αμέσως και από την επόμενη κιόλας πρόβα έγινε το αγαπημένο μου κομμάτι του έργου.

Αν κάποιος σας ζητούσε να συστηθείτε μέσα από ένα έργο σας, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Θα ήταν η ακριβώς προηγούμενη παράσταση της ομάδας μας, Theartes, η παράσταση «Ay, Carmela!» του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα, που παρουσιάσαμε τρεις σεζόν, στο θέατρο Μεταξουργείο και σε περιοδεία στην Ελλάδα. Με τον ρόλο αυτό συναντηθήκαμε πραγματικά γιατί με ιντρίγκαρε η προσωπικότητα της Carmela. Είναι μια φλογερή προσωπικότητα με μεσογειακό ταπεραμέντο, εκρηκτική, ερωτική, οξύθυμη, με χιούμορ και ευαισθησία. Είναι μια γυναίκα δυναμική που δεν φοβάται να διεκδικήσει το δίκιο της και να μιλήσει ανοιχτά για αδικίες και βαναυσότητες. Θα μπορούσε να είναι σαν την Pasionaria και να πάρει το όπλο να πολεμήσει μια και οι δύο ενστερνίζονται την ίδια φιλοσοφία ζωής «Είναι καλύτερα να πεθαίνεις όρθιος, παρά να ζεις γονατιστός». Ως καλλιτέχνης, όμως, προτιμάει να μάχεται από σκηνής και να βοηθάει στο να διατηρηθεί ακμαίο το ηθικό του Δημοκρατικού στρατού. Η Carmela είναι το alter ego μου.

Ποιοι θεωρείται ότι είναι οι πιο σημαντικοί σταθμοί στη μέχρι τώρα καριέρα σας;
Θα τις έλεγα ξεχωριστές εμπειρίες. Όπως η παράσταση «Αιδοίων μονόλογοι», το 2006, σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια, η τεράστια καλοκαιρινή περιοδεία με τον Σπύρο Πούλη και τον Κώστα Αποστολάκη, το 2019, η ίδρυση της ομάδας Theartes, το 2020, μαζί με τον Κωνσταντίνο Κυριακού και φυσικά η βράβευσή μου –φέτος τον Μάρτιο– από την ένωση Ελλήνων θεατρικών και μουσικών κριτικών στα βραβεία Κάρολος Κουν για την ερμηνεία μου ως Carmela.

Έχετε δεχτεί προκαταλήψεις όσον αφορά τη συμμετοχή σας σε θεατρικές ή τηλεοπτικές δουλειές; Έχετε αντιμετωπίσει διακρίσεις στον χώρο της υποκριτικής;
Δεν δίνω καμία σημασία σε σχόλια που δεν είναι εποικοδομητικά και που δεν με πάνε ένα βήμα μπροστά. Άλλωστε εδώ και δεκαπέντε χρόνια δημιουργώ τις συνθήκες της θεατρικής μου πορείας αφού κινούμαι στο πλαίσιο των θεατρικών ομάδων, μέσα στις οποίες μπορείς να έχεις λόγο για το οργανωτικό και καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Διακρίσεις, δυστυχώς, υπάρχουν σε όλους τους χώρους και ακόμα χειρότερα όταν μιλάμε για ταξικές ή έμφυλες διακρίσεις.

Γενικά είστε των σόσιαλ; Πώς σας φαίνεται που οι ηθοποιοί έχουν αγκαλίασει το Instagram, τις διαφημίσεις και αυτή η συνεχή μάχη για followers;
Έχω λογαριασμό στο Facebook και στο Instagram, ακολουθώντας την τάση της εποχής για διαδικτυακή επικοινωνία και προώθηση της δουλειάς μέσω των σόσιαλ. Για τις διαφημίσεις, μου φαίνεται απολύτως θεμιτό και μέρος της δουλειάς μας. Η μάχη για τους followers ή το ότι ο αριθμός των ακολούθων σου αποτελεί κριτήριο για να σε πάρουν σε μια δουλειά ως ηθοποιό, αυτό είναι που βρίσκω ακραίο και χωρίς πραγματική ουσία, αφού για να γεμίσει το θέατρο χρειάζεσαι μια παράσταση με πολύ καλούς ηθοποιούς κι όχι influencers. Ελπίζω να είναι μια φούσκα που γρήγορα θα ξεφουσκώσει και θα επανέλθουμε στην ουσία.

Τι είναι αυτό που θέλετε να ξέρει ο κόσμος για εσάς και δεν το γνωρίζει μέχρι σήμερα;
Θεωρώ ότι ο κόσμος πρέπει να σε γνωρίζει μέσω της δουλειάς σου και του δημόσιου λόγου σου. Όποτε έχει χρειαστεί έχω τοποθετηθεί σε θέματα κοινωνικοπολιτικά και φυσικά μέσα από τη δουλειά μου στο θέατρο.

Σχέδια και στόχοι;
Το επόμενο βήμα είναι, αφού τελειώσουμε τις παραστάσεις στο θέατρο Μεταξουργείο, να πάμε το «Μποστάνι του Μποστ» μια καλοκαιρινή περιοδεία. Μέχρι το καλοκαίρι έχω βάλει στόχο να τελειώσω και τη διπλωματική μου εργασία, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού στο τμήμα θεατρικών σπουδών του ΕΚΠΑ.