Ο Λούκας Τβαρκόβσκι μιλάει για το «Respublika» που φέρνει η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Terra Vibe στις 13-15 Ιουνίου 2024
Πώς είναι για μια κοινότητα να αποκοπεί από την κοινωνία και τον βασικό κανόνα επιβίωσής της, την εργασία και το βασικό εισόδημα; Έχει άραγε κάποια αξία το βίωμα που δεν μπορεί να αξιολογηθεί με χρηματικούς όρους; Και τι θέση μπορεί να έχει σε μία κοινοβιακή ιδέα συνύπαρξης η rave μουσική; Με τέτοια ερωτήματα και ένα εκκωφαντικό soundtrack, που επί ένα τριήμερο θα μας προ(σ)καλεί για πάρτυ, επιστρέφει στα μέρη μας ο Lukasz Twarkowski (Λούκας Τβαρκόβσκι), μετά, μετά τα πρόσφατα sold out του ROHTKO.
Eν μέσω καταιγιστικής techno και φωτορρυθμικών –για να μπαίνουμε στο κλίμα–, ο δυναμικά ανερχόμενος Πολωνός σκηνοθέτης μας υποδέχτηκε μαζί με την Αφροδίτη Παναγιωτάκου και την θεατρολόγο και δραματουργό Ιλειάνα Δημάδη στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και άνοιξε τα χαρτιά του για τo «Respublika» που θα στήσει για πρώτη φορά, όπως εξαρχής οραματιζόταν, σε ανοιχτό, φυσικό χώρο. Από τις 13 έως τις 15 Ιουνίου έρχεται με τον θίασο του Εθνικού Δραματικού Θεάτρου της Λιθουανίας στο TerraVibePark στην Μαλακάσα προκειμένου να καταθέσει έναν στοχασμό «για μια άλλη, πιο δίκαιη κοινωνία». Ένα υβριδικό θέαμα που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Βίλνιους τον Σεπτέμβριο του 2020 και αποτελεί συνάμα rave party ενώ προτείνει στο κοινό μια ανοιχτή δομή συμπόρευσης ουσιαστικά με τους 15 ερμηνευτές.
Γιατί από τη στιγμή που θα εισέλθεις στην επικράτεια αυτής της «δημόσιας σφαίρας» (σύμφωνα με την απόδοση του όρου από τα λατινικά), μπορείς να κινηθείς όπου σε πάει η διάθεσή σου, χωρίς το άγχος ούτε την απαίτηση να καταφέρεις να δεις τα πάντα, αφού άλλωστε θα εκτυλίσσονται ταυτόχρονα. Στη σάουνα για χαλάρωση, στην τραπεζαρία για να γευματίσεις μαζί με τους ηθοποιούς, στο μπαρ για κουβέντα, στο κατάλυμα όπου ξαποσταίνουν, στην κεντρική σκηνή για να παρακολουθήσεις τη δράση στις δυο τεράστιες οθόνες έκτασης 150 τ.μ., για χορό στον ρυθμό που θα δίνουν DJs –σημειωτέον ότι στις 02:00 το ξημέρωμα της Κυριακής 15 Ιουνίου τα dexx θα καταλάβουν ο σούπερ σταρ της techno RichieHawtin και η Παλαιστίνια Sama' Abdulhadi.
Ο Λούκας Τβαρκόβσκι μιλάει για το Respublikaπου φέρνει η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στη Μαλακάσα
«Το θέατρο είναι μια εμπειρία, μια από τις πιο αισθησιακές μορφές τέχνης. Χρησιμοποιεί το ανθρώπινο σώμα, τον ιδρώτα, τη δυνατή μουσική και τη συντροφικότητα» πρεσβεύει ο Τβαρκόβσκι. Με αυτό κατά νου και με πηγή έμπνευσης μια μικρή αυτόνομη κοινότητα που ίδρυσε με χωρικούς στα τέλη του 18ου αιώνα ένας Πολωνός ιερέας, άρχισε να εξετάζει την προσέγγιση ενός παραδείγματος κοινωνικής αλλαγής.
Επί ένα χρόνο, εν μέσω πανδημίας και λόκνταουν, μαζί με μια ομάδα 20 συντελεστών διαφορετικών εθνικοτήτων, φύλων και ηλικιών, απομονώνονταν κατά διαστήματα σε ένα δάσος της Λιθουανίας. Η συνύπαρξη εξελισσόταν ως ένα κοινωνικό πείραμα με όλους, από κοινού, να εστιάζουν στη θέση του ατόμου στον σύγχρονο κόσμο, στο ζήτημα της ελευθερίας, στην ιδέα της ισοπολιτείας και τη δυνατότητα να αποκτήσει νέο, υπαρξιακό νόημα και να διερευνούν εναλλακτικές προοπτικές εργασίας που δεν εμπίπτουν στην καθιερωμένη αντίληψη της απασχόλησης των 40 ωρών την εβδομάδα. Οι σκέψεις τους που μοιράζονταν στην κάμερα έφτασαν τις 50 ώρες υλικού. Στην τελική εκδοχή της παράστασης, όμως, περιλαμβάνονται αποσπάσματα διάρκειας μίας ώρας μέσα από τα οποία οι συμμετέχοντες θέτουν ερωτήματα σχετικά με την κοινωνία μας, την κοινή ευημερία και το μέλλον του κόσμου.
«Ξεκινήσαμε προσπαθώντας να δούμε τι θα γινόταν αν δεν κάναμε τίποτα. Αυτό ήταν το πιο αγχωτικό μέρος για μένα ως σκηνοθέτη, όταν όλοι περίμεναν ότι θα έκανα τη δουλειά μου, θα δοκίμαζα κάτι μαζί τους. Είχε, λοιπόν, πολύ ένταση στην αρχή καθώς διαπιστώναμε ότι μπορεί να μην κάναμε τίποτα και την ίδια στιγμή προσπαθούσα να εμπνεύσω στους πάντες να κάνουν κάτι, να μοιραστούν την εμπειρία τους, π.χ. διοργανώνοντας μαθήματα γιόγκα. Βεβαίως είχα κατά νου πού θα οδηγούσε όλο αυτό αλλά δεν ήθελα να το επιβάλλω» ομολογεί ο 40χρονος δημιουργός.
Παραδέχεται πως στη σκέψη του ήταν να ενσταλάξει την αγάπη του για την ηλεκτρονική μουσική σ’ αυτή την ομάδα, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν είχαν βρεθεί ποτέ σε rave πάρτυ. Οι εμπειρίες του από τη συγκεκριμένη σκηνή τη δεκαετία του 2000 έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Ιδιαίτερα εκείνη η παράνομη διοργάνωση στην Κριμαία το 2006, όπου χόρευε επί τέσσερις ημέρες.
«Λαμβάνουμε συνεχώς αντιφατικά μηνύματα που μας κάνουν να αισθανόμαστε αβοήθητοι και χαμένοι. Γιατί, ό,τι κι αν κάνουμε, είμαστε επιζήμιοι. Στους άλλους, στον πλανήτη. Δεν υπάρχουν καλές επιλογές. Ό,τι κι αν κάνουμε, κάτι βλάπτουμε. Ως απάντηση, μια ομάδα ανθρώπων άρχισε να ξεσαλώνει ως έναν τρόπο αντίστασης στην απελπιστική κατάσταση. Μπορεί να ακούγεται παράλογο, όμως, από την άλλη πλευρά, τι μπορούμε να κάνουμε;» αναφέρει.
Για τον ίδιο «Το rave είναι μια δήλωση. Ακούγεται ίσως αποκρυφιστικό το να προσπαθείς να εξηγήσεις το συναίσθημα και την κατάσταση που σχετίζονται με αυτό, αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: πρόκειται για μια πολύ σημαντική εμπειρία. Οι ερευνητές της trance μουσικής περιγράφουν την πρώτη φορά που ένιωσαν να μοιράζονται αυτό το συναίσθημα της χαράς ως κοινότητα, να χορεύουν στον ίδιο ρυθμό, αλλά και το πώς αυτό έγινε σημείο τομής στη ζωή τους.
Η raveκουλτούρα χτίζει προσωρινές αυτόνομες ζώνες όπου νιώθεις ελεύθερος. Είναι σαν να ξεφεύγεις από τον ρασιοναλιστικό τρόπο σκέψης. Είναι εγγενώς αντικαπιταλιστικό. Απαιτεί χρόνο. Είσαι με άλλους, αλλά θα μπορούσες να είσαι και μόνος σου. Μπορείς να είσαι αυτό που είσαι και αυτό που θέλεις να είσαι. Το να χορεύεις για τόση ώρα είναι, κατά μία έννοια, αντιπαραγωγικό. Δεν καταφέρνεις τίποτα επί ώρες. Αλλά σήμερα, που πολλοί άνθρωποι φοβούνται μήπως είναι αντιπαραγωγικοί, η διάρκεια του “Respublika” είναι επίσης μια δήλωση: “Το αξίζω, το χρειάζομαι και τα υπόλοιπα δεν έχουν σημασία”».
Με όχημα τη φόρμα του mockumentary, το «Respublika» παρακολουθεί μια ομάδα ανθρώπων που ζουν εκτός της οργανωμένης κοινωνίας και δοκιμάζουν την ιδέα του καθολικού βασικού εισοδήματος. Συνειδητοποιώντας σύντομα ότι το εγχείρημα δεν ήταν τόσο απλό, η ομάδα διαλύεται και ξανασυναντιέται πέντε χρόνια αργότερα ενώ η πραγματικότητα έχει γίνει αφόρητη. Βλέποντας στην κοινότητα και στην ενέργεια του χορού τη μόνη πιθανή απάντηση στο χάος του σημερινού κόσμου, αποφασίζουν να επανενωθούν και να δημιουργήσουν μια μικρή υποδομή που θα μπορούσε ταξιδέψει προκειμένου να μοιραστούν την εμπειρία από τη συμβίωσή τους στο δάσος και να προσφέρουν, ίσως, κάποια ελπίδα.
Αναγνωρίζει αυτή την παράσταση ως το πιο προσωπικό του έργο. «Ζούμε σε έναν κόσμο εικόνων, επικοινωνούμε μέσω εικόνων και είμαστε μονίμως συνδεδεμένοι. Ως εκ τούτου, στο θέατρο αναζητούμε διαρκώς νέους τρόπους για να αφηγηθούμε ιστορίες. Προσπαθούμε να μάθουμε και να καταλάβουμε πώς σκέφτεται και βλέπει τον κόσμο το σύγχρονο άτομο. Γινόμαστε όλο και περισσότερο διαδικτυωμένοι, δεν αποσυνδεόμαστε ποτέ: συχνά, μάλιστα, κοιτάμε δύο διαφορετικές οθόνες ταυτόχρονα. Αυτό αλλάζει την αντίληψή μας, το μυαλό μας λειτουργεί διαφορετικά. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που αναζητώ την υπέρβαση, τόσο σε αυτή την παράσταση όσο και σε άλλα έργα μου. Και τη βρίσκω στις υποκουλτούρες του rave και στο ίδιο το rave. Αν θέλουμε να ασχοληθούμε με τέτοια θέματα, χρειαζόμαστε νέες μορφές θεάτρου για να το κάνουμε». Ο δρόμος και ο στόχος που έχουν επιλέξει με τους συνεργάτες του είναι να δουλεύουν με τις αισθήσεις, καθώς για τους ίδιους το θέμα είναι πάντα η εμπειρία, υπογραμμίζει.
Δηλώνει, μάλιστα, πως δεν πιστεύει πραγματικά στο πολιτικό θέατρο, με την έννοια ότι δεν βρίσκει νόημα στο να προσπαθείς να πείσεις το κοινό γι’ αυτά τα οποία συνήθως ήδη πιστεύει και μοιραζεσαι από σκηνής. «Το είδος της δουλειάς που κάνουμε είναι “εγωιστική”, θα έλεγα, καθώς πραγματοποιεί και ακολουθεί προσωπικά όνειρα. Έτσι, πιστεύω ότι μπορεί να υπηρετήσει τους άλλους γιατί αν πραγματικά κυνηγάς ένα όνειρο που φαντάζει εντελώς τρελό, μπορεί να εξελιχθεί σε μια εμπειρία πολύτιμη για περισσότερους ανθρώπους όταν τη μοιράζεσαι. Δεν υπερεκτιμώ τη σημασία του, γνωρίζοντας πως η συγκεκριμένη τέχνη απευθύνεται σ’ ένα πιο περιορισμένο κοινό. Θεωρώ, όμως, ότι μπορεί να επιφέρει μια μικρή αλλαγή στη σκέψη λίγων εκατοντάδων θεατών.
Για μένα το θέατρο δεν έχει να κάνει με αυτό που συμβαίνει στη σκηνή αλλά στο μυαλό των ανθρώπων. Δεν προσπαθώ να δώσω απαντήσεις μέσα από τις παραστάσεις μου. Επιδιώκουμε να υπονομεύσουμε τις δομές και δηλώσεις που παίρνουμε ως δεδομένες, οι οποίες συνήθως είναι τελείως λανθασμένες. Δεν υπάρχει κάποια δεδομένη πραγματικότητα που να είναι απολύτως βέβαιη. Υπάρχει μια αδιάκοπη ανταλλαγή που δημιουργεί κάποιου είδους πραγματικότητα».
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
8°
