«Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καμαρωτού. Με την Αμαλία Μουτούση. Μια παραγωγή του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ)
Έχω παρακολουθήσει, πολλές, δεκάδες εκδηλώσεις στο Αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) στο Βαλλιάνειο Μέγαρο της Αθηναϊκής Τριλογίας. Εκδηλώσεις λόγου κυρίως, στα χρόνια του ρεπορτάζ βιβλίου. Το Σάββατο 27 Φεβρουαρίου, όμως, φιλοξενήθηκε σ' αυτόν τον μοναδικό, ιστορικό και εμβληματικό χώρο, που καρτερικά περιμένει την περαιτέρω αξιοποίησή του, μια διαφορετική εκδήλωση. Που είχε θέατρο, μουσική και, φυσικά, λόγο. Ήταν ο «Προμηθέας Δεσμώτης»του Αισχύλου έτσι όπως τον μετέφρασε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος κι έτσι όπως τον συνέλαβε σκηνικά και μουσικά ο Δημήτρης Καμαρωτός.
Μια εκδήλωση σε παραγωγή του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), που εντάσσεται στην ενότητα «Πρόσωπα του Ήρωα», με συμπαραγωγή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.
Μια θεατρική-μουσική παράσταση που είδαμε με τον τρόπο των ημερών, σε ζωντανή προβολή (live streaming), με δύο ηθοποιούς να κινούνται στο χώρο, την Αμαλία Μουτούση και τον Κωνσταντίνο Αβαρικιώτη, μία μεσόφωνο, τηνΆννα Παγκάλου, που έγινε η φωνή του χορού και δύο μουσικούς -την Κατερίνα Κωνσταντούρου και τον Χρήστο Λιάτσο.
Και η κάμερα της ζωντανής προβολής άρχισε να κινείται στο χώρο, να στέκεται στα πρόσωπα, στα όργανα, στα βιβλιοστάσια, στις σκονισμένες γωνιές του Αναγνωστήριου, στα πορτρέτα που το κοσμούν, στα γεμάτα με βιβλία ράφια. Να εστιάζει στις λεπτομέρειες των κοστουμιών, στις κλασικές λάμπες με το πράσινο γυάλινο καπέλο που βρίσκονται πάνω στα τραπέζια ανάγνωσης, στις ξύλινες καρέκλες... Κι όλα έχουν την πατίνα των χρόνων τους, όπως και τα βιβλία που βρίσκονται εκεί, όπως και το κείμενο του Αισχύλου.
Και ο Προμηθέας (Αμαλία Μουτούση) άρχισε να εξιστορεί τα πάθη του, το θυμό του, τις προφητείες του, την απελπισία του, την ελπίδα του. Όλοι οι χώροι του Αναγνωστήριου γίνονται σκηνικός χώρος. Και η μουσική του Δημήτρη Καμαρωτού, υπογραμμίζει τις λέξεις, τις ανάσες, τις εντάσεις, την αγωνία των ηρώων. Όλα τα κάνει μουσική ο Δημήτρης Καμαρωτός – μέχρι και μια σύγχρονη ηλεκτρική σκούπα, γίνεται μουσικό όργανο, κάθαρση, Ερινύα· μέχρι και το νερό που στάζει σ' ένα δοχείο γίνεται μουσική, -«μια μουσική υπνωτιστική».
Επί μιάμιση ώρα παρακολουθήσαμε ένα σύμπαν θεατρικό, ένα σύμπαν μουσικό, αλλά, κυρίως, ένα σύμπαν λόγου και στοχασμού, που διαφυλάχτηκε στις βιβλιοθήκες ανά τους αιώνες. Και δεν ήταν καθόλου τυχαίο και καθόλου περιττό ότι η μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου περνούσε με υπότιτλους στην κάτω πλευρά της οθόνης μας, κάνοντας πιο έντονη την επαφή του θεατή με το κείμενο. Κι έτσι, οι ανάσες, η αλλαγή της φωνής των ηθοποιών όταν άλλαζε ο ήρωας που υποδύονταν, κούμπωναν μέσα στις λέξεις.
Έχω δει πολλές παραστάσεις αρχαίου δράματος που επιχειρούν να είναι διαφορετικές, να φέρουν νέες προτάσεις στη σκηνική θέαση της τραγωδίας. Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Δημήτρη Καμαρωτού, που εμπνεύστηκε το όλο εγχείρημα, ήταν από τις καλύτερες προτάσεις που έχω δει. Όχι μόνο για το χώρο που επέλεξε (ο οποίος λειτούργησε πολλαπλά και ευεργετικά στην παράσταση), αλλά και για τον τρόπο σκηνικής μεταφοράς της τραγωδίας, στον οποίο συνέβαλε καθένας από τους συντελεστές ξεχωριστά και όλοι μαζί. Κι όλα μαζί, κι όλοι μαζί συνέβαλαν ώστε τα λόγια του Αισχύλου, ν' αγγίζουν ευθέως σημερινές σκέψεις, σημερινούς προβληματισμούς, σημερινά πάθη, σημερινά αδιέξοδα.
Όπως ακριβώς το λέει ο Δημήτρης Καμαρωτός στο σημείωμά του: «Πηγαίνουμε με έναν μύθο, τον μύθο του Προμηθέα Δεσμώτη στο Βαλλιάνειο Μέγαρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος επί της οδού Πανεπιστημίου, βρισκόμαστε στον χώρο όπου η Αθήνα ακούγεται διαφορετικά και ο χρόνος συμπιέζεται. Αντιγράφουμε με τα δικά μας μέσα, αυτόν τον μύθο που έγινε ποίηση από τον Αισχύλο, που έγινε ένα νέο λογοτεχνικό έργο - μετάφραση από τον Νίκο Α. Παναγιωτόπουλο και διαμέσου όλων των αλλεπάλληλων απεικονίσεων, φτιάχνουμε μια μουσική των νοημάτων για οθόνες led. Επιστρέφουμε στον μύθο τη δυνατότητα να ειπωθεί ξανά τώρα, σε αυτό τον χώρο. Εκεί, βρίσκονται δύο αποκλεισμένα πρόσωπα, δύο ηθοποιοί, τρεις μουσικοί που τους περιβάλλουν, ένας έναστρος ουρανός και ένα κινηματογραφικό συνεργείο.
Κάθε παράσταση είναι μοναδική. Οι λέξεις μετατρέπονται σε ήχο».
Αυτός ο «Προμηθέας Δεσμώτης» δεν είχε μόνο τον ήχο των λέξεων. Είχε και τον ήχο της μουσικής. Και αυτοί οι ήχοι συνταίριαξαν. Και συνεπήραν.
• Η μουσική-θεατρική παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης» θα προβληθεί στις 5, 6 και 7 Μαρτίου, ζωντανά, στις 8.30μ.μ. στο snfcc.org/Prometheus καθώς και στη σελίδα του ΚΠΙΣΝ στο Facebook @SNFCC και στο κανάλι του στο YouTube.
15°
