Συνέντευξη: Ο Μάνος Βαβαδάκης μιλάει για την παράσταση «Βικτώρ ή τα παιδιά στην εξουσία» στο θέατρο Σφενδόνη, τη σκηνοθεσία και τη ζωή του.
Το εμβληματικό έργο του κινήματος του σουρεαλισμού «Βικτώρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ ανεβαίνει στο θέατρο Σφενδόνη. Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Μάνος Βαβαδάκης, μιλά στην Athens Voice για την παράσταση, τη σκηνοθεσία, το άνοιγμα των θεάτρων μετά την πανδημία και το lockdown, και την καθημερινότητά του.
Επιστρέφετε με την παράσταση «Βικτώρ ή τα παιδιά στην Εξουσία» απ' τις 26 Οκτωβρίου στο θέατρο Σφενδόνη, μετά από το υποχρεωτικό lock down. Ποιες είναι οι πρώτες σας σκέψεις και συναισθήματα για τη σεζόν που διανύουμε;
Περάσαμε όλοι μας πολύ δύσκολα, όλο αυτό διάστημα. Εκτός από το κομμάτι της επιβίωσης, εγώ ήμουν από τους τυχερούς που με βρήκε το lockdown στο Εθνικό, και το ψυχολογικό κόστος ήταν μεγάλο. Είχα μια κρίση πανικού την τρίτη βδομάδα του εγκλεισμού, βιώνοντας μια αδιέξοδη ματαιότητα. Υπάρχει μια στρέβλωση στον χώρο μας στην Ελλάδα, δεν δουλεύω στη σκηνή, άρα δεν υπάρχω. Το κύριο και σημαντικό είναι πως ο κλάδος μας ενεργοποιήθηκε και τώρα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα ενωμένοι, όχι μόνο τα οικονομικά, αλλά και σε επίπεδο αλληλεγγύης. Νομίζω ότι αυτή η περίοδος επιβεβλημένης σιωπής που θα διανύσουμε, θα έχει ευνοϊκά αποτελέσματα. Δεν χάθηκε το θέατρο σε χειρότερες περιόδους και θα πεθάνει τώρα; Ε, κι αν ήρθε η ώρα του να πεθάνει, καλώς να συμβεί.
Τι μαγικό κρύβει για εσάς η σκηνοθεσία;
Παραμένω ηθοποιός που σκηνοθετεί, γιατί ακριβώς πιστεύω βαθιά ότι οι ηθοποιοί και μόνο πρέπει να είναι το ζητούμενο μιας παράστασης. Αρκετά πια με την αισθητική, και τις εξαιρετικές άψυχες εικόνες και τις σκηνοθεσίες χωρίς ιδεολογία. Εμπιστοσύνη και ελευθερία στους ηθοποιούς. Το μαγικό που κρύβει η σκηνοθεσία, είναι αυτή η σχέση Θεού-Ανθρώπου που είναι βαθιά ριζωμένη μέσα μας. Ο Πατέρας που τιμωρεί και επιβραβεύει, και τα παιδιά του είναι ελεύθερα να πράξουν μέσα στα πρέπει που τους έχουν οριστεί. Από αυτή την αναπαράσταση της δημιουργίας κάθε βράδυ αντλούμε την ηδονή μας στο θέατρο.
Είστε σκηνοθέτης και στην καθημερινότητά σας όσον αφορά στους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω σας;
Θα ήταν πιο εύκολα έτσι τα πράγματα, αλλά δεν μπορώ να σκηνοθετήσω την πορεία της ζωής μου, ούτε να αποφασίσω για τα συναισθήματα των άλλων. Αυτό θα με οδήγησε και στη σκηνοθεσία, για να υπερβώ την ανθρώπινη, φθαρτή μου φύση. Παρόλα αυτά, αγαπώ την τελετουργία γύρω από τις καθημερινές συνήθειες. Σκηνοθετώ την καθημερινότητά μου, έτσι με βοηθά να την οργανώσω.
Ποιο ήταν το έναυσμα για να ανεβάσετε το έργο «Βικτώρ ή Τα παιδιά στην εξουσία»;
Μου το πρότεινε ο Πάνος Παπαδόπουλος ως υλικό για να ξανασυνεργαστούμε και ήταν μια ευτυχής συγκυρία, γιατί ήρθε να σφραγίσει, ελπίζω, μια πορεία έρευνας γύρω από ψυχαναλυτικά ζητήματα που με απασχολούν βαθιά τα τελευταία χρόνια, σχετικά με τη διαμόρφωση του ατόμου και την θέση του στην κοινωνία.
Ποια στοιχεία του έργου θέλετε να προβάλλεται περισσότερο μέσα από τη σκηνοθετική σας ματιά;
Από γραφής, το έργο μου φαίνεται χωρισμένο στα δύο, οι δύο πρώτες πράξεις σαν μια παράξενη φάρσα, κριτική στον κόσμο του Βωντβίλ και στην παρισινή κοινωνία, ενώ η τρίτη πράξη αποκτά μια σκοτεινή, ζοφερή ατμόσφαιρα και μετατρέπεται σε πεδίο μάχης για τους γονείς του Βικτώρ. Αυτή την κριτική στην αστική υποκρισία και την κοινωνική συμπεριφορά, μέσω κωμικών κλισέ, προσπάθησα να αναδείξω στο πρώτο μέρος της παράστασης και σχεδόν απότομα, όπως όταν κλείνει η πόρτα μετά από μια επίσκεψη, να αφήσω τα τέρατα του σπιτιού να συγκρουστούν. Στο φινάλε του έργου γίνεται για μένα η πιο κομβική επιλογή του Βιτράκ. Ο Βικτώρ, έχοντας βαθιά συνείδηση, αντιλαμβάνεται ότι αν θέλει να ανατρέψει, πρέπει να καταστρέψει τον κόσμο που τον περιορίζει, πρέπει να γίνει μέσω αυτού, να θυσιαστεί. Δεν είναι ένας ήρωας νικητής, είναι ένας ήρωας θύμα, όπως κι άλλοι μυητικοί ήρωες της Ιστορίας, ο Χριστός, ο Διόνυσος Ζαγρέας, κ.ά.
Ποια φράση του έργου σας αγγίζει;
Στην τελευταία σκηνή, όταν τον ρωτάνε από τι πεθαίνει, λέει ο Βικτώρ, «πεθαίνω από θάνατο». Αυτή η απλή διαπίστωση, συμπυκνώνει όλη μου τη σκέψη τα τελευταία χρόνια. Όσο πιο γρήγορα συνηθίσουμε την ιδέα του θανάτου, τόσο ευτυχέστερα θα ζήσουμε.
Πώς αποφορτίζεστε μετά από μια δύσκολη μέρα;
Η γάτα μου η Σαλώμη, είναι το φάρμακό μου. Με καταλαβαίνει από την είσοδο της πολυκατοικίας και νιαουρίζει με όλη της τη δύναμη. Μόλις μπω στο σπίτι είναι αναποδογυρισμένη στο πάτωμα έτοιμη για χάδια. Και συνειδητοποιείς ότι υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα από την επιτυχία ή την αποτυχία, γιατί μετά τις παραστάσεις, επιστρέφεις σπίτι είτε θριαμβευτής είτε εντελώς χαμένος. Υπάρχει η αγάπη, είτε της γάτας σας, είτε του συντρόφου σας, ή και των δύο ακόμα καλύτερα.
Ποια θεατρική παράσταση είδατε πρόσφατα και σας καθήλωσε;
Όσο πιο πολύ παρακολουθείς θέατρο, τόσο πιο δύσκολο είναι να ξαναβρείς εκείνη την πρώτη παράσταση που σε συγκλόνισε. Ειδικά όταν το μάτι σου είναι πια εξασκημένο να βλέπει τον σκελετό, την κατασκευή της παράστασης. Το περσινό καλοκαίρι είδα στο φεστιβάλ Αθηνών τη Σαϊγκόν της Caroline Guiela Nguyen και ήταν από αυτές τις σπάνιες στιγμές που παρακολουθείς σαν παιδί την ιστορία. Και σε αυτή τη παράσταση θαύμασα τη δημιουργικότητα των ηθοποιών.
Βιβλία που έχετε αυτή τη στιγμή στο κομοδίνο σας;
Τα αγαπώ τα βιβλία. Συλλέγω και σπάνιους τίτλους. Επειδή διαβάζω παράλληλα βιβλία, αυτή τη στιγμή περιμένουν υπομονετικά να τα ολοκληρώσω, η μελέτη του Μανώλη Σειραγάκη για το ελαφρό μουσικό θέατρο στη μεσοπολεμική Αθήνα, το 8ο βιβλίο της Ιστορίας του Ηροδότου και η νουβέλα του Χάντκε, Η Μεγάλη Πτώση.
13°
