Η Μάνα Καταλάνα και τα παιδιά της

«Μισά Μισά» είναι ο τίτλος του θεατρικού έργου των Καταλανών Τζόρντι Σάντσεθ και Πεπ Άντον Γκόμεθ που παίζεται κάθε Τετάρτη και Κυριακή στο θέατρο Μικρό Γκλόρια, με τον Θανάση Δήμου και τον Θάνο Τοκάκη στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Η σκηνοθεσία είναι του Γιάννου Περλέγκα ο οποίος απάντησε στις ερωτήσεις μας, δίνοντάς μας και την ελληνική διάσταση του έργου, θέμα του οποίου είναι η Μάνα.

Μάνα Καταλάνα – Μάνα Μεσογειακή.

Το έργο γράφτηκε το 2002 αλλά ανέβηκε πρώτη φορά στην Ισπανία το 2012. Από τότε έχει παιχτεί σε όλο τον κόσμο, μια και το θέμα, τελικά, είναι οικείο σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης.

Στο «Μισά Μισά», οι ήρωές μας είναι δύο αδέλφια: Ο Χουάν, γύρω στα 50, είναι παντρεμένος με μια γυναίκα κτητική, έχει μια επιχείρηση που βουλιάζει και μια σύνταξη που όλο και ξεμακραίνει. Ο αδερφός του Κάρλος, στα 42, προσέχει τη μητέρα τους, την κάνει μπάνιο, τη χτενίζει... Οι δυσκολίες και για τους δύο είναι πολλές, πολλά τα βιβλιάρια αλλά λίγες οι καταθέσεις ενώ υπάρχει κι ένα σπίτι που πρέπει να πουληθεί το γρηγορότερο. Μία μακρά νύχτα γεμάτη ανομολόγητα μυστικά που βγαίνουν στο φως, διαπιστώνουν ότι η μητέρα τους –παρούσα στο έργο μόνο μέσα απ' το κουδούνι που κάθε τόσο επιτακτικά χτυπάει απ' το πλαϊνό δωμάτιο – μπορεί και πάλι να τη γλιτώσει. Κι έτσι, αρχίζουν να σκέφτονται ιδέες για να τη «βοηθήσουν». Δηλαδή να τη σκοτώσουν.

Αλλά δεν είναι τόσο εύκολο να σκοτώσεις... Το φως της μέρας αρχίζει να προβάλλει, ο χρόνος τελειώνει, κανείς απ' τους δυο τους δεν παίρνει την απόφαση να το κάνει αλλά μια μεγάλη έκπληξη τους περιμένει στο τέλος.

Ο σκηνοθέτης Γιάννος Περλέγκας μας εξηγεί:

Πώς έφτασε στα χέρια σας το έργο και πώς αποφασίσατε να το σκηνοθετήσετε;
Ο Άγγελος Μπούρας, καλλιτεχνικός διευθυντής του Μικρού Γκλόρια μου το πρότεινε. Εκτιμώντας τον Άγγελο και αφού η διανομή κατέληξε στον Θάνο Τοκάκη και τον Θανάση Δήμου, δύο συναδέλφους μου ηθοποιούς που εκτιμώ, αποφάσισα να το κάνω. Χωρίς την παρουσία και τη διαθεσιμότητα δύο τέτοιων ηθοποιών δεν θα ασχολιόμουν με το έργο αρχικά. Η ρεαλιστική του επιφάνεια σε πρώτο επίπεδο δεν με αφορά. Τα θέματά του όμως, η αλληλοφαγία των αδερφών, η κατάκοιτη μάνα-τοτέμ, η εμφύλια διαμάχη ως καταφύγιο για να δικαιολογηθεί ο εθνικός παιδισμός μας σε συνδυασμό με την παρουσία των δύο ηθοποιών με έκαναν να πιστέψω ότι είναι το έργο έχει πολλές κρυμμένες αρετές πίσω από τον ρεαλισμό του.

Το έργο διαδραματίζεται στην Καταλονία. Βρίσκετε κοινά σημεία στο έργο μεταξύ Καταλονίας και Ελλάδας; Και αν ναι, ποια είναι αυτά;
Η Καταλονία, η Βαρκελώνη, δηλαδή, στην οποία εκτυλίσσεται το έργο, όπως και το κρατίδιο των Αθηνών που καλύτερα γνωρίζω από την Ελλάδα, βρίσκονται στον αστερισμό μιας κατ’ όνομα οικονομικής κρίσης. Λέω «κατ’ όνομα» γιατί πιστεύω πως πρόκειται για κατάρρευση και όχι για κρίση. Είναι δύο πόλεις από τις οποίες πέρασαν οι ολυμπιακοί αγώνες, και οι δύο ως πόλεις της Μεσογείου. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι αρκετά.

Είναι κατηγορία από μόνη της «η Μεσογειακή Μάνα»;

Φαίνεται πως είναι. Αν λάβω υπόψη μου την ελληνική πραγματικότητα, αλλά και τη συναναστροφή που είχαμε ως ομάδα φέτος με το «Να ντύσουμε τους γυμνούς» του Πιραντέλλο, αλλά και από το «Μισά – Μισά», βλέπεις πως δεν είναι τυχαία κάποια συμπτώματα που συναντάς στους Έλληνες, τους Ιταλούς και τους Ισπανούς. Μας είναι γνωστή και από τη λογοτεχνία και από τον κινηματογράφο η Ελληνίδα, η Ιταλίδα, η Ισπανίδα μάνα.

Πώς θα σκιαγραφούσατε την Ελληνίδα Μάνα σήμερα; Έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια;
Δεν μπορώ να μιλήσω συλλήβδην για τις μανάδες. Σας παραπέμπω στην «Μπαλάντα των μανάδων» του Παζολίνι. Μιλάει για τις Ιταλίδες, νομίζω ότι μιλάει και για τις Ελληνίδες. Είναι ένα ποίημα του 1962. Πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Πολλά όμως όχι.

Θα λέγατε ότι το έργο είναι μία σάτιρα της οικονομικής κρίσης της Ευρώπης; Ή των σχέσεων μάνας-γιου;
Στην παράστασή μας σηματοδοτήσαμε την είσοδο για το δωμάτιο της μαμάς ως ένα πηγάδι. Θέλαμε να δούμε τους αδερφούς να μπαίνουν και να βγαίνουν από αυτό το πηγάδι. Η μάνα είναι η πατρίδα, κάτι σπηλαιώδες. Αυτόν τον συμβολισμό έχει το πηγάδι. Η Ευρώπη ή η Νότια Ευρώπη αν θέλετε είναι η μάνα μας κι εμείς τα παιδιά της. Επιτεθέμενος στην πατρίδα μου επιτίθεμαι στην ίδια μου τη μάνα. Με αυτήν θυμώνω κι εκείνη μαζί μου είναι θυμωμένη. Ισχύουν και τα δύο σκέλη της ερώτησής σας.

Αν το «Μισά Μισά» διαδραματιζόταν σε ένα χωριό της Ελλάδας τι θα προσθέτατε και τι θα αφαιρούσατε;
Όπως δεν ήθελα να δω το βαρκελωνέζικο σαλόνι του έργου επί σκηνής, έτσι δεν θα ήθελα να δω και το τάδε ελληνικό χωριό και την πλατεία του. Προσπαθήσαμε μέσω της εικόνας του πηγαδιού να αναδείξουμε μια υπαρξιακή ανάγνωση του έργου. Πιθανόν δε θα άλλαζε τίποτα στη γραμμή μας.

Δείτε περισσότερα στο City Guide της Athens Voice