Η μαύρη κωμωδία «Η συμμορία των 5» (The Ladykillers) του William Rose γυρίστηκε το 1955 με πρωταγωνιστές, ανάμεσα σε άλλους, τους Alec Guiness και Peter Sellers, με τους κριτικούς να γράφουν διθυράμβους και το κοινό να την αποθεώνει. Το 2004 οι αδελφοί Coen γύρισαν το remake της και το 2011 ο συγγραφέας Graham Linehan τη διασκεύασε ως θεατρική παράσταση στο Λονδίνο. Τώρα, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Θέατρο Κιβωτός, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα. Λίγες ώρες πριν την επίσημη πρεμιέρα, τον συναντήσαμε για να μάθουμε περισσότερα.
Η «Συμμορία των 5» έχει κάνει τρομερή επιτυχία ως ταινία, αλλά και ως θεατρική παράσταση στο Λονδίνο. Πώς αποφασίσατε να τη σκηνοθετήσετε;
Η αλήθεια είναι ότι το 2011 ο Ιρλανδός Graham Linehan έκανε μια εξαιρετική θεατρική διασκευή στο θέατρο Gielgud. Αυτή την εκδοχή πήρε ο Θοδωρής Πετρόπουλος, που είναι master στη διασκευή ταινιών, και μαζί δημιουργήσαμε αυτή την παρανοϊκή κωμωδία για το ελληνικό κοινό. Ξέρετε, το 1955 που κυκλοφόρησε η ταινία, τα Ealing Studios είχαν επιλέξει τους καλύτερους σεναριογράφους του κόσμου για αυτό το έργο. Επομένως το σενάριο είναι τόσο καλά και θεατρικά δομημένο που στέκεται άνετα, ακόμη και σήμερα.
Πώς διαφοροποιείται η θεατρική εκδοχή από τις κινηματογραφικές;
Όχι σε πολλά πράγματα, περισσότερο ίσως στην ανάπτυξη της κωμωδίας. Η κινηματογραφική απόδοση ήταν στο μεταίχμιο του θρίλερ, της κωμωδίας και του νουάρ. Εδώ δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην κωμωδία και το νουάρ, και το θρίλερ ακολουθεί. Βέβαια, η παράσταση ξεκινάει φωτεινά, χαρούμενα, αστεία, αλλά σιγά-σιγά σκοτεινιάζει γιατί συμβαίνουν κάποιοι φόνοι. Σε εκείνο το σημείο αγγίζουμε κατά κάποιον τρόπο την τεχνική που αναπτύχθηκε στην ταινία. Θα έλεγα ότι πρόκειται για μια τρελή, ξεκαρδιστική, νουάρ κωμωδία.
Οπότε στη δική σας σκηνοθεσία θα δώσετε περισσότερη έμφαση στη νουάρ πλευρά της ιστορίας ή στην κωμική, όπως βγαίνει μέσα από την παράνοια, το λοξό, το απίθανο, την τρέλα;
Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι η παράνοια του σεναρίου και ως εκ τούτου του θεατρικού κειμένου. Είναι τόσο όμορφα φτιαγμένο, που αν ακολουθήσει κανείς τα βήματα της γραφής τότε θα εμφανιστούν όλα τα στοιχεία που αρχίζουν από μια τυπική αγγλική κωμωδία, συνεχίζουν σε μια Monty Python αντίληψη χιούμορ, έπειτα αρχίζει η παράνοια των κωμωδιών του ’60 και η τρέλα των ταινιών του Peter Sellers και καταλήγει σε μια νουάρ αντίληψη που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα τη δεκαετία του ’70. Το σενάριο κάνει όλο αυτό το ταξίδι και η θεατρική σκηνοθεσία το ακολουθεί.
Μια γλυκιά και ηθική γριούλα μπλέκεται άθελά της στα πόδια των 5 κακοποιών και τους «καταστρέφει». Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το έργο είναι ένας ύμνος στη δύναμη της αθωότητας, της καλοσύνης; (γελάει) Δεν ξέρω, θριαμβεύουν πολλά πράγματα στη ζωή, μάλλον άσχημα, ίσως όμως καμιά φορά θριαμβεύει και η καλοσύνη. Η πλάκα όμως εδώ είναι η εξής: συνήθως στη ζωή αλλά και στα έργα τέχνης, όταν πρόκειται να σκοτεινιάσει η υπόθεση και να συμβούν φόνοι, το κίνητρο είναι η απληστία, η εκδίκηση, η ζήλια, πάντα το κακό είναι που «καθαρίζει» ανθρώπους. Εδώ η παράνοια είναι ότι σκοτώνει η φιλοτεχνία, η καλοσύνη, η ευγένεια, η συγκατάβαση, όλα τα θετικά στοιχεία, δηλαδή, εξοντώνουν μια συμμορία κακοποιών –ο Θεός να τους κάνει– και τα λάφυρα της ληστείας καταλήγουν στην καλή πλευρά. Ως εκ τούτου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι θριαμβεύει η καλοσύνη. Αλλά όλα αυτά μέσα στα πλαίσια της κωμωδίας, δεν υπάρχει «διδακτικό μήνυμα» στην παράσταση.
Η συγκεκριμένη κωμωδία έχει ένα έντονο ύφος Λονδίνου, η εποχή, η ζωή εκεί... Τι ήταν αυτό που σας δυσκόλεψε περισσότερο στη μεταφορά του έργου στην αθηναϊκή σκηνή;
Όταν παίρνεις ένα κείμενο διασκευασμένο από τον Θοδωρή Πετρόπουλο, έχεις έτοιμη τη μισή σκηνοθεσία. Όλο το χιούμορ και το αγγλικό ήθος υπάρχει στο κείμενο και οι ηθοποιοί που δουλεύουν μαζί μου σέβονται τις ισορροπίες και έπιασαν αμέσως την αλήθεια των χαρακτήρων και το χιούμορ του έργου. Εκείνο που δυσκόλεψε είναι ότι το έργο είναι πολύ σύνθετο: έχει τρένα που περνάνε, περιστροφικές που γυρίζουν και αποκαλύπτουν άλλους χώρους, μουσικές και ατμόσφαιρες που πρέπει να μεταφερθούν, κάθε 3 λεπτά υπάρχει ένα σκηνικό εύρημα που πρέπει να πραγματοποιηθεί. Στ’ αλήθεια, η τεχνική του να διαμορφωθεί η αφήγηση της παράστασης είναι αυτό που με δυσκόλεψε και όχι το περιεχόμενο, γιατί με αυτή την ομάδα ηθοποιών όλα ήταν εύκολα.
Αγαπάτε περισσότερο την κωμωδία (μαύρη) από τα άλλα είδη θεάτρου και, αν ναι, γιατί;
Είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα έργα που σκηνοθέτησα είναι κωμωδίες. Στο σινεμά ή το θέατρο, μια καλή κωμωδία με κάνει να αισθάνομαι καλά. Αλλά οι καλές κωμωδίες είναι σπάνιο είδος. Σκέφτομαι με πόση προσδοκία πηγαίνω στις ταινίες του Woody Allen ή βλέπω έργα των Monty Python για να αισθανθώ ότι είδα μια ποιοτική κωμωδία. Όταν λοιπόν δουλεύω μια ωραία κωμωδία, όπως αυτή, νιώθω κι εγώ καλά, η διάθεση όλων είναι ανεβασμένη, οι σχέσεις με τους ηθοποιούς και τους συντελεστές είναι πιο εύκολες, γιατί δεν μπαίνεις σε βαθιά «λαγούμια» και περίεργα μονοπάτια δύσκολων καταστάσεων. Η σκηνοθεσία μιας τέτοιας κωμωδίας καμιά φορά μπορεί να χαρακτηριστεί και ως διασκεδαστική εμπειρία.
Από την εποχή του «Τεχνοχώρου» στο παλιό Παγοποιείο του Φιξ μέχρι σήμερα έχουν περάσει πολλά χρόνια. Τι έχει αλλάξει και τι έχει μείνει ίδιο;
Όλα στη ζωή είναι μια συνέχεια. Την εποχή εκείνη η αγάπη μας για τα κόμιξ και για μια underground θεματική ήταν τόσο ισχυρή που μας διαμόρφωσε όλους, και εμένα προσωπικά. Αυτός ο άνθρωπος συνεχίζει να κάνει παραστάσεις, είναι ο ίδιος άνθρωπος. Μερικές φορές κάνω πιο mainstream παραστάσεις γιατί τα μεγάλα θεάματα που απευθύνονται σε πολλούς ανθρώπους πρέπει να έχουν πιο συμβατούς κανόνες για να μπορέσουν να επικοινωνηθούν. Άλλοτε σκηνοθετώ 24ωρες παραστάσεις Μπέκε στο φεστιβάλ ή Σάρα Κέιν για να έρθω στα ίσα μου, άλλες φορές πάλι κάνω κωμωδίες για να διασκεδάζω. Ο αληθινός μου πυρήνας όμως είναι ο πυρήνας του Παγοποιείου. Μια απόδειξη σε αυτή την παράσταση είναι ο Γιάννης Μποσταντζόγλου, ο Κώστας Φλωκατούλας, ο Στέλιος Πέτσος και ο Μανώλης Παντελιδάκης, που είναι παιδιά του Τεχνοχώρου και ξαναβρισκόμαστε γιατί έχουμε ανάγκη να συνεχίσουμε αυτό το στιλ, αυτό το ύφος. Εγώ δεν είμαι χαμαιλέων σκηνοθέτης, διαμορφώνω τα θεάματα ανάλογα με το θέατρο και το target group, αλλά η καρδιά μου βρίσκεται ακόμη στον Τεχνοχώρο.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
12°
