Οι πληγές και τα πρότυπα της παιδικής ηλικίας, από τον Όμηρο στον Φρόιντ
Σωκράτης: Αθηναίοι μην πιστεύεται ότι οι θεοί μάχονται μεταξύ τους. Η αναφορά στους μύθους οδηγεί στη φιλοσοφία. (Οι νέοι) κάλλιστα μεμυθολογημένα προς αρετήν ακούειν.
Σίγκμουντ Φρόιντ: Ο άνθρωπος είναι πλασμένος από τα τραύματα της παιδικής του ηλικίας.
Ρολάν Μπάρτ: Η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία.
Πλάτωνος Πολιτεία, βιβλίο β', 378d,5 κ.ε.
Ο Σωκράτης απευθύνεται στον Αδείμαντο, αδελφό του Πλάτωνος και λέει:
Πρώτο μας μέλημα είναι να ελέγχουμε τους μυθοποιούς (επιστατητέον τοις μυθοποιοίς). Αν ο μύθος τους είναι καλός και διδακτικός να τον εγκρίνουμε, αν όχι να τον απορρίπτουμε. (αν καλόν μύθον ποιήσωσιν, εγκριτέον, ον δε αν μη, αποκριτέον).
Πρέπει να απορρίψουμε τους κραυγαλέους μύθους που παρουσιάζουν αδίστακτους και κυνικούς τους θεούς και τους ήρωες.
Δεν θα ανεχθούμε να λέγονται στην πόλη μας μυθολογικές ανοησίες και υπερβολές όπως ότι η Ήρα προσδέθηκε στο θρόνο της από τον ίδιο το γιό της και ότι ο Ήφαιστος εκσφενδονίστηκε από τον πατέρα του Δία από τον ουρανό στη γη, γιατί υπερασπίστηκε τη μητέρα του Ήρα.
378d,5 κ.ε. Σωκράτης: Ούτε να παραδεχθούμε στην πόλη μας τις απίθανες θεομαχίες (I) που έπλασε ο Όμηρος ή διατυπώνοντας μια εικασία, μια πρόβλεψη, μια αλληγορία, είτε όχι. (θεομαχίας όσας Όμηρος πεποίηκεν ού παραδεκτέον εις την πόλιν, ούτε εν υπονοίαις πεποιημένας ούτε άνευ υπονοιών1). Αυτά (μάχες και πάθη θεών) δεν πρέπει να διαδίδονται και να λέγονται στην πόλη. Ο νέος δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει τέτοιες καταστάσεις και οδηγείτε σε λάθος συμπεράσματα. Όσα μάθει σε μικρή ηλικία συνήθως δεν αλλάζουν, δεν ξεχνιούνται, δεν ξεπλένονται παραμένοντας αμετάβλητα, ανεξίτηλα. (ο γαρ νέος ουχ οίος τε κρίνειν ότι τε υπόνοια και ο μη, αλλ' ά αν τηλικούτος ών λάβη εν ταις δόξαις δυσέκνιπτά2 τε και αμετάστατα3 φιλεί γίγνεσθαι). Για όλα αυτά πρέπει να κάνουμε το σωστό αναφερόμενοι στους πρώτους μύθους ώστε οι νέοι να διαπλάθονται σωστά και να οδηγούνται στον δρόμο της αρετής. (περί παντός ποιητέον ά πρώτα ακούουσιν ότι κάλλιστα μεμυθολογημένα προς αρετήν ακούειν.)
(I). Περί «Θεομαχίας» Όμηρος, Ιλιάς, Ραψωδία Υ`, 1-74 και Ραψωδία Φ`, 385-513.
Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, ~ 570-480 π.Χ. Ούτε μάχας διέπων Τιτήνων ουδέ Γιγάντων ουδέ τε Κενταύρων..DK21B1, 21-22.
Ο Ξενοφάνης στο απόσπασμα αυτό αναφέρει: (Να είστε ευλαβείς και να μην κάνετε) καμία αναφορά σε μάχες Τιτάνων και Γιγάντων και Κενταύρων.
1. ὑπόνοια, ἡ. Από το ρήμα ὑπονοέω. Κρυφή σκέψη, υποψία, εικασία, αλληγορία, πρόβλεψη, εκτίμηση, υπόθεση, αντικειμενική, πραγματική σημασία ενός πράγματος, αληθινός σκοπός, βαθύτερη σημασία. ὑπόνοιαι τῶν μελλόντων, γνώμες σχηματισμένες για μελλοντικά γεγονότα.
2. δυσ-έκνιπτος, <ἐκνίζω. Aυτός που είναι δύσκολο να ξεχαστεί, να σβήσει, να ξεπλυθεί.
3. ἀ-μετάστατος, <μεθίστημι. Αυτός που δεν μετακινείται, ακίνητος, στάσιμος, αμετάβλητος. Αυτός που δεν γίνεται να εξαφανισθεί ή να εξαλειφθεί.
Η Πολιτεία (ή Περί δικαίου). Από τα γνωστότερα, σημαντικότερα φιλοσοφικά και πολιτικά έργα του Πλάτωνος. Γράφτηκε από το 380 μέχρι το 374 π.Χ. Αναπτύσσονται θέματα Δικαιοσύνης, ποιήσεως, φιλοσοφίας, παιδείας, ιδεών, αθανασίας της ψυχής. Στο έργο ομιλούν: Σωκράτης, Κέφαλος, Θρασύμαχος, Γλαύκων και Αδείμαντος (αδελφοί του Πλάτωνος), Πολέμαρχος, Κλειτοφών. Ακροατές: Χαρμαντίδης, Λυσίας, Ευθύδημος, Νικήρατος.
15°
