Κριτική του Κωνσταντίνου Καϊμάκη για την ταινία «Τζότζο» (Jojo Rabbit)
Βρισκόμαστε λίγο πριν από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ο δεκάχρονος Τζότζο από τη Γερμανία βλέπει την άποψή του για τον κόσμο να θολώνει, όταν ανακαλύπτει ότι η διαζευγμένη μητέρα του κρύβει μια νεαρή εβραιοπούλα στη σοφίτα τους. Ο Τζότζο θα ζητήσει τη βοήθεια του φανταστικού φίλου του που δεν είναι άλλος από τον… Χίτλερ!
Η φρίκη του πολέμου μέσα από το παιδικό βλέμμα δεν μοιάζει και τόσο… φρικτή, μας λέει ο Τάικα Γουαϊτίτι (σκηνοθέτης του «Thor: Rangarok») θυμίζοντάς μας το ανάλογης θεματολογίας «Η ζωή είναι ωραία» του Ρομπέρτο Μπενίνι όπου η φαντασία και η πραγματικότητα επίσης αλληλοσυμπληρώνονται με κωμικοτραγικό τρόπο. Κάτι αντίστοιχο είναι και η ιστορία του Τζότζο, δοσμένη πάντως από την πλευρά του ντροπαλού πιτσιρικά ο οποίος επιστρατεύει την αχαλίνωτη φαντασία του για να δώσει εξήγηση στα όσα «περίεργα» συμβαίνουν δίπλα του. Πώς είναι δυνατόν η αγαπημένη μητέρα του να προδίδει την πατρίδα τους προστατεύοντας μια Εβραία; Πώς μπορεί η τελευταία να είναι όχι απλώς φυσιολογική αλλά και συμπαθητική κι όχι το «τέρας» που τους μαθαίνουν στο σχολείο; Γιατί το κάψιμο των βιβλίων είναι ένα τόσο διασκεδαστικό παιχνίδι; Πώς γίνεται οι μόνοι φίλοι που παρέμειναν στους Γερμανούς στον πόλεμο να είναι οι Ιάπωνες που δεν θυμίζουν και τόσο την άρεια φυλή; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που απασχολούν τον Τζότζο και τους φίλους του οι οποίοι λατρεύουν τον εξιδανικευμένο πόλεμο που δίνει ο «ανίκητος» γερμανικός με τις ηρωικές μάχες, τους λαμπερούς πολεμιστές και τα τρομερά κατορθώματά τους. Στα μάτια των πιτσιρικάδων οι γερμανοί στρατιώτες μοιάζουν με σούπερ ήρωες, με τον μεγαλύτερο όλων να είναι ο Αδόλφος Χίτλερ. Ο Τζότζο ακολουθεί πιστά τις εντολές του φανταστικού του φίλου – ένας χαζούλης Αδόλφος Χίτλερ τον οποίο υποδύεται ανατριχιαστικά ο ίδιος ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος θυμίζοντας τον «Μεγάλο Δικτάτορα» του Τσάπλιν – ώσπου να έρθει η κρίσιμη στιγμή της ενηλικίωσης που θα συμβεί με τον πιο δραματικό τρόπο. Το φιλμ είναι καλοφτιαγμένο, έχει δαιμονιώδη κωμικό ρυθμό, ενώ τα σατιρικά βέλη του κατευθύνονται σε πολλούς στόχους κι όχι μόνο στον προφανή –το αντιπολεμικό στοιχείο σε μια πρώτη ανάγνωση, αλλά η ιστορία του Τζότζο είναι πολλά παραπάνω και κυρίως μια κυνική σάτιρα ενάντια στο μίσος –, ενώ τα εύσημα αξίζουν στον Γουαϊτίτι και για ένα ακόμη λόγο. Στο «Τζότζο» υπάρχουν 2-3 λυρικά ενσταντανέ –αυτή η έξοχη σεκάνς όπου ο μικρός ήρωας ακολουθεί μια μπλε πεταλούδα πριν βρεθεί ξαφνικά δίπλα στο πρόσωπο του θανάτου– που ισορροπούν κατάλληλα το ακραίο, κανιβαλιστικό χιούμορ του δημιουργού που ίσως απωθήσει μεγάλο μέρος του κοινού. Αρκετοί ακόμη θα ενοχληθούν και για τους γνωστούς ιδεολογικούς λόγους: σε ένα πόλεμο σαν αυτόν δεν χωράνε ούτε χοντροκομμένες φάρσες, ούτε φτηνοί συναισθηματισμοί. Ποιος είπε το αντίθετο;
13°
