Γιατί το Grease παραμένει λατρεμένο, παρά τα ελαττώματά του

Τέλη Αυγούστου, 2019. Αθήνα. Το Χυτήριο ανακοινώνει προβολή του Grease για μία και μοναδική βραδιά, δημιουργώντας ανάλογη εκδήλωση στο Facebook για όσους ενδιαφέρονται. Πάνω από εφτακόσια άτομα πατάνε την επιλογή «insterested» και θεατές ξεκινούν να εμφανίζονται στον θερινό κινηματογράφο από τις οχτώ. Η ταινία πρόκειται να ξεκινήσει μία ώρα αργότερα. Μέχρι τις εννιά, δεν έχει μείνει ούτε μία άδεια θέση.

Κοινό νεανικό, μαυρισμένο από τις παραλίες, πίνοντας μπίρες και στρίβοντας τσιγάρα, που παρακολουθεί τον Travolta να χορεύει ροκ εν ρολ και τραγουδάει  με όρεξη τα «ου, ου, ου» στο κομμάτι You’re The One That I Want.

43 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, το Grease παραμένει ένα από τα πιο αγαπητά μιούζικαλ στην ιστορία του κινηματογράφου, προκαλώντας νοσταλγία και χτυποκάρδια στα θρανία του γυμνασίου Rydell.

Όταν έκανε την πρώτη επίσημη πρεμιέρα της το 1978, η πολύχρωμη ταινία του σκηνοθέτη Randal Kleiser είχε να αντιμετωπίσει τις (πολύ) σκληρές κριτικές των media της εποχής, οι οποίες στράφηκαν εναντίον του από την αρχή. Ο Derek Malcolm για παράδειγμα, γράφοντας για την εφημερίδα The Guardian, χαρακτήρισε το Grease ως «μία τεράστια απογοήτευση για όσους αναζητούν στιλ και ουσία σε ένα φιλμ», αν και σημείωσε πως ήταν όντως διασκεδαστικό και πως ήταν πιθανό να σημειώσει σχετική επιτυχία σε ένα εφηβικό target group.

Η πραγματικότητα ήρθε να κατατροπώσει αυτή του την πρόβλεψη, με το Grease να συγκεντρώνει πάνω από τετρακόσια εκατομμύρια δολάρια στο παγκόσμιο box office και να γίνεται η πιο επιτυχημένη ταινία-μιούζικαλ που είχε ποτέ γυριστεί. Διατήρησε μάλιστα αυτόν τον τίτλο μέχρι την κυκλοφορία του Mamma Mia, 30 χρόνια αργότερα.

Η βασική πλοκή είναι πασίγνωστη. Αγόρι ερωτεύεται κορίτσι. Αγόρι χάνει κορίτσι επειδή συμπεριφέρεται σαν αγρίμι μπροστά στους «σκληρούς» φίλους του. Κορίτσι φοράει το πιο στενό δερμάτινο παντελόνι που έχει σχεδιαστεί από άνθρωπο για να τον ξανακερδίσει.
Ανάμεσα στην ποπ φρεσκάδα των 50s, την μόδα της εποχής,  τα υπέροχα τραγούδια και τις αξέχαστες ερμηνείες, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε τον λόγο για τον οποίο το Grease εξακολουθεί να μαγνητίζει τόσο εύκολα.

Παρόλο που το cast ήταν τουλάχιστον δέκα χρόνια μεγαλύτερο από τους χαρακτήρες που υποδύονταν (ο Travolta ήταν 23 ετών και ο νεότερος από τους βασικούς πρωταγωνιστές, ενώ η Olivia Newton John κόντευε τα 30), όλοι τους κατάφεραν να διηγηθούν μία ιστορία με πρώτους έρωτες, καλοκαιρινές βραδιές, μαθήματα οδήγησης και διαγωνισμούς χορού με τον πιο απολαυστικό τρόπο. Και κάπως έτσι η επιτυχία του Grease αποτυπώθηκε με ανεξίτηλο μαρκαδόρο στο σχολικό λεύκωμα του σινεμά.

Σύμφωνα με την Terri White, μεγάλη φαν της ταινίας και αρχισυντάκτη του περιοδικού Empire, το γεγονός ότι το Grease είναι μιούζικαλ αποτελεί το βασικό στοιχείο που κάνει κάποιους να το απορρίπτουν μέχρι και σήμερα.

«Πρόσφατα είχαμε κάποιες εξαιρέσεις, όπως το The Greatest Showman και το La La Land, όμως πριν από αυτά δεν είχαμε δει κανένα original μιούζικαλ εδώ και 20 χρόνια τουλάχιστον. Πολλοί θεατές το ‘σνομπάρουν’ σαν είδος και το θεωρούν κατώτερο. Ακόμα και στην χρονική περίοδο που διανύουμε, οι περισσότεροι παραγωγοί ποντάρουν σε φιλμ που απευθύνονται σε ένα ανδρικό κοινό. Κυρίως όταν μιλάμε για blockbusters! Όμως αυτό που αγαπώ στο Grease είναι πως εξακολουθεί να αρέσει σε χιλιάδες κόσμο και, χωρίς καμία ντροπή, σε περισσότερες γυναίκες.»

H White υποστηρίζει πως ο συνδυασμός romcom, teen movie και μουσικής που προσφέρει το Grease αντιστοιχεί περισσότερο σε ένα κοριτσίστικο κοινό, ενώ παρουσιάζει μία ποικιλία χαρακτήρων που διαφέρουν (έστω και λίγο) από τα κουραστικά αρχέτυπα του Χόλιγουντ.

Πιο συγκεκριμένα, το «κακό κορίτσι» Rizzo, η επικεφαλής των Pink Ladies με τις πανέξυπνες ατάκες και τα δολοφονικά βλέμματα, τις στενές φούστες και την δίψα της για ζωή και έρωτα, κλέβει την παράσταση από την στιγμή που εμφανίζεται. Ανάμεσα στους οπαδούς του φιλμ εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά δημοφιλής, ίσως ακόμα περισσότερο από την Sandy και τον Danny.

Το τραγούδι της There Are Worse Things I Could Do ακούγεται λίγο πριν το τέλος της ταινίας, ενώ η ίδια πιστεύει πως ίσως είναι έγκυος μετά από μία παθιασμένη (αλλά και γρήγορη) νύχτα στο αμάξι του Kenickie. Σαν σκηνή ήταν στο τσακ να κοπεί. Η ηθοποιός Stockard Channing αναγκάστηκε να παρακαλέσει τους παραγωγούς να την κρατήσουν και έτσι προέκυψε ένα αξιοσημείωτο και συναισθηματικά περίπλοκο μουσικό κομμάτι, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί και τρομερά σύγχρονο. Οι στίχοι του απορρίπτουν την ιδέα του «slut-shaming» όπως το χαρακτηρίζουμε σήμερα, με την Rizzo να δηλώνει πως δεν μετανιώνει τα ραντεβού της με τα αγόρια του σχολείου και πως δεν έχει σκοπό να χαραμίσει της ζωής της στον βωμό μιας ψεύτικης αθωότητας.

Για έναν θεατή του σήμερα, το να παρακολουθεί κλασικές ταινίες του παρελθόντος συνήθως αποτελεί μία περίεργη εμπειρία (Ρατσισμός! Μισογυνισμός! Ομοφοβική προπαγάνδα!) και το Grease μπορεί να βρεθεί στον πηρύνα ενός τεράστιου debate για το αν είναι τελικά σεξιστικό ή φεμινιστικό. Υπάρχουν δυνατά επιχειρήματα και για τα δύο στρατόπεδα.

Στο τραγούδι Summer Nights, ένας από τους φίλους του Danny ρωτάει γεμάτος περιέργεια αν το κορίτσι του «πάλεψε» πριν πει το ναι και κάνει σεξ μαζί του (did she put up a fight?), ενισχύοντας έτσι την ιδέα πως ακόμα και αν κάποια γυναίκα αντιστέκεται στις ερωτικές προτάσεις ενός άνδρα, στο τέλος θα ενδώσει.

Η σκηνή που ο Danny προσπαθεί να πιάσει το στήθος της Sandy και να την πείσει να κάνουν σεξ στο αμάξι, ενώ εκείνη φωνάζει και τον διώχνει από πάνω της, είναι αρκετά δύσκολη να την βλέπει κανείς. Η ατάκα της Marty ότι τσάκωσε τον (κατά πολύ μεγαλύτερό της) τηλεοπτικό παρουσιαστή Vince Fontaine να «βάζει ασπιρίνη στην κόκα κόλα της» έχει γραφτεί σαν κωμική ατάκα, ενώ στην πραγματικότητα είναι τρομακτική. Ακόμα και η τελική μεταμόρφωση της Sandy από αγνη παρθένα σε smoking hot γκόμενα για τα μάτια του Danny έχει δεχθεί σκληρή κριτική, όπως και θα έπρεπε.

Η Barbara Jane Brickman, καθηγήτρια των media στο πανεπιστήμιο της Alabama με εξειδίκευση στις σπουδές φύλου και ισότητας, εξέδωσε ένα βιβλίο με θέμα την ταινία και τίτλο Grease: Gender, Nostalgia and Youth Consumption in the Blockbuster Era (Φύλο, Νοσταλγία και Νεανική Κατανάλωση στην Εποχή του Blockbuster).  Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αποσπάσματα ήταν το εξής: «Το Grease μπορεί να θεωρηθεί ένα δείγμα  αρσενικής φαντασίωσης ενός λευκού κοινού. Ένα φιλμ που αναπολεί τις εποχές που τα αγόρια ήταν αγόρια, τα κορίτσια γνώριζαν την (κατώτερη) θέση τους και δεν υπήρχε καμία φυλετική διαμάχη, αλλά φυσικά ούτε και διαφορετικότητα. Όμως αυτή η άποψη αδικεί αρκετά την συγκεκριμένη ταινία, που κατά ένα μεγάλο μέρος της αφιερώνεται στις γυναίκες. Εξερευνά την ‘bedroom culture’ των νεαρών κοριτσιών όταν κοιμούνται όλες μαζί στο δωμάτιο κάποιας από την παρέα. Υπογραμμίζει τα διπλά στάνταρ των ‘πρέπει’ της εποχής και προβληματίζεται από αυτά, θέτοντας ως παράδειγμα τις σεξουαλικές επιλογές της Rizzo και της Sandy. Και επικεντρώνεται στις γυναικείες φιλίες, πολύ περισσότερο από άλλες, αρκετά μεταγενέστερες, εφηβικές ταινίες.»

Πράγματι, παρακολουθώντας το φιλμ σε μεγαλύτερη ηλικία, και έχοντας την πνευματική ικανότητα να μην θαμπωθείς από την μπριγιαντίνη και τα ροζ μπουφάν, ανακαλύπτεις και άλλους τρόπους με τους οποίους το Grease ήταν μπροστά από την εποχή του. Ο πιο σημαντικός από αυτούς είναι η παρουσίαση των «cool» αγοριών του σχολείου, που γελοιοποιούν όποιον δεν ανήκει στην κλίκα τους, θεωρούν εντελώς γελοίο το να συμμετέχεις σε αθλητικές ομάδες ή να προσέχεις στο μάθημα, τους ενδιαφέρουν μόνο τα αμάξια, οι σουγιάδες και το σεξ και πιστεύουν πως είναι οι βασιλιάδες του σχολείου.

Το σενάριο και η σκηνοθεσία σατιρίζουν με πολλές σκηνές και ατάκες αυτό το νταηλίκι, κάνοντας ουσιαστικά τον Danny Zuko και την παρέα του να φαίνονται ελαφρώς γελοίοι.

Το κωμικό περπάτημα και η εμμονή τους με το χτένισμα αλα Elvis είναι πηγή γέλιου από την αρχή μέχρι το τέλος της ταινίας (κυρίως κάθε φορά που ένας από αυτούς βγάζει από την τσέπη του μία χτένα και φτιάχνει νευρικά το μαλλί του). Η διάθεσή τους να κοροϊδεύουν τους αθλητές του σχολείου επειδή είναι φλώροι και φοράνε σορτς κόβεται απότομα όταν η Sandy ρωτάει «και εσείς τί κατορθώματα έχετε κάνει;» ενώ στην επόμενη σκηνή ο Danny δοκιμάζει τα πάντα από μπάσκετ μέχρι πάλη και είναι σε όλα άχρηστος. Ο «γόης» Kenickie τελικά παραδέχεται πως είναι παρθένος, με ένα προφυλακτικό που είχε αγοράσει στα δεκατρία να βρίσκεται ακόμα αχρησιμοποίητο στο αμάξι του.

Μία από τις καλύτερες στιγμές της ταινίας είναι πριν τον αγώνα δρόμου στο Thunder Road, όταν ο Kenickie ζητάει από τον Danny να γίνει ο συνοδηγός του και οι δύο παιδικοί φίλοι μοιράζονται μία στιγμή στοργής, αρχικά χτυπώντας ο ένας τον άλλον στην πλάτη και στην συνέχεια αγκαλιάζοντας με ενθουσιασμό. Κλάσματα δευτερολέπτου αργότερα τα χαμόγελά τους εξαφανίζονται, απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον, χτενίζουν πάλι τις φράντζες τους και παίρνουν διαφορετικές κατευθύνσεις. Μία υπέροχη διακωμώδιση του τοξικού ανδρισμού και προσωπική αγαπημένη σκηνή.

Για πολλούς από εμάς λοιπόν, το Grease είναι παραπάνω από ένα μιούζικαλ. Μας θυμίζει τον κόσμο της εφηβικής επανάστασης που άνοιξε ξαφνικά μπροστά μας όταν το πρωτοείδαμε.  Χορεύει σουινγκ στο πίσω μέρος του μυαλού μας και έρχεται ξανά στο προσκήνιο κάθε summer night. Το απολαμβάνουμε το ίδιο βλέποντάς το με τους γονείς ή με τους κολλητούς μας. Το αγαπάμε παρά τα ελατώματά του. Και πηγαίνουμε στο θερινό σινεμά όποτε μπορούμε για να το ερωτευτούμε από την αρχή.