Νάνσυ Σταματοπούλου και Τάσος Βρεττός λύνουν τον «Γρίφο του Δάσους»

Όλα ξεκίνησαν περίπου 2 χρόνια πριν, το 2023, όταν ο Τάσος Βρεττός είχε κάνει μια έκθεση, με τον τίτλο «Το αίνιγμα του δάσους», σε επιμέλεια της ΝάντιαςΑργυροπούλου και του Γιώργου Τζιρτζιλάκη. Η χορογράφος Νάνσυ Σταματοπούλου την επισκέφθηκε και αφού συζήτησε με τον καλλιτέχνη, αποφάσισαν να συνεργαστούν σε ένα πρότζεκτ που θα πήγαινε τα πράγματα ένα βήμα πιο πέρα, εντάσσοντας το ανθρώπινο σώμα στο παιχνίδι. Έτσι ξεκίνησαν τους πειραματισμούς και τις δοκιμές, ώστε να δουν πώς το σώμα μπορεί να γίνει ανάγλυφο μέσα στα τοπία που είχε δημιουργήσει με τις εικόνες του ο φωτογράφος. Στη συνέχεια, στην επόμενη έκθεση της Νάντιας Αργυροπούλου στο Κτίριο Νόμπελ με τον τίτλο «Έξω φρενών από ευχαρίστηση», οι δυο καλλιτέχνες παρουσίασαν ένα work in progress, μια περφόρμανς, μικρότερη σε διάρκεια, όπου εντάχθηκε για πρώτη φορά το ηχητικό περιβάλλον που δημιούργησε η Νικολέττα Χατζοπούλου παίζοντας live βιόλα. Και τέλος, ήρθε η πρόταση από την Τζένη Αργυρίου, την καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας για το επετειακό πρόγραμμα του θεσμού που έκλεισε τα 30 χρόνια του. Και κάπως έτσι καταλήγουμε στον «Γρίφο του δάσους», που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας. 

Η Νάνσυ Σταματοπούλου μιλά για τον «Γρίφο του Δάσους» σε σύλληψη δική της και του Τάσου Βρεττού

Στη νέα αυτή ολοκληρωμένη εκδοχή του έργου, η Νάνσυ Σταματοπούλου και ο Τάσος Βρεττός διερευνούν και ενσωματώνουν στοιχεία από το δάσος του Ταΰγετου, το φυσικό ανάγλυφο της Μεσσηνίας και τα ίχνη που έχει αφήσει η ιστορία στο ευρύτερο τοπίο. Γι' αυτό και πήγαν στον Ταΰγετο και έκαναν μια φωτογράφιση μέσα στο δάσος. Οι φωτογραφίες αυτές, τόσο το φυσικό τοπίο μόνο του, όσο και η ίδια μέσα στο φυσικό τοπίο, αποτέλεσαν τα υλικά για να δημιουργήσουν τον «Γρίφο του δάσους». Αυτό που παρακολουθεί το κοινό στο μεγαλύτερο μέρος της περφόρμανς, είναι μια ψηφιακή αναπαράσταση του δάσους και έναν άνθρωπο -τη Νάνσυ Σταματοπούλου- να εντάσσεται λάιβ μέσα σε αυτό. Όπως αναφέρει η Νάντια Αργυροπούλου που έχει επιμεληθεί τη δραματουργία της παράστασης, «όλο αυτό λειτουργεί σαν έργο μέσα στο έργο». Παράλληλα, υπάρχει και ένα ηχοτοπίο που έχει αναλάβει η Νικολέττα Χατζοπούλου. Εδώ παράγονται κυρίως ήχοι εναρμονισμένοι με αυτό που παρουσιάζεται σκηνή. Η φωνή είναι παραμορφωμένη, μας ταξιδεύει σε ένα βουκολικό τοπίο στο δάσος σαν όργανο.

Καθώς μπαίνει ο κόσμος, δεν βλέπει γύρω του κάποιο σκηνικό. Αντικρίζει μόνο τη Νικολέττα Χατζοπούλου με τη βιόλα της, ενώ στη σκηνή βρίσκεται και το γυμνό σώμα της Νάνσυς Σταματοπούλου. Στην αρχή, επειδή ήθελαν να ακούγεται φυσικός ήχος, η  Νικολέττα Χατζοπούλου κρατά κάποια φύλλα και τα σπάει, ενώ μάλιστα έχει δημιουργήσει και ένα «όργανο» από χαρτόνι σαν άρπα. Όταν κλείνουν τα φώτα για να ξεκινήσει η περφόρμανς, αρχίζουν οι προβολές των φωτογραφιών του Τάσου Βρεττού, όπως τις έχει επεξεργαστεί ο Μάκης Φάρος. Τότε το γυμνό σώμα της χορογράφου ξεδιπλώνεται, μπαίνει μέσα στο τοπίο και αρχίζει να μεταμορφώνεται. Κάποιες μάλιστα από τις φωτογραφίες έχουν και μια ανεπαίσθητη κίνηση, γεγονός που καθιστά το θέαμα ακόμα πιο εντυπωσιακό. 

Πώς δουλέψατε για αυτό το αποτέλεσμα; Ποιο ήταν το αρχικό ζητούμενο; 

Δουλέψαμε ξεχωριστά πάνω στις φωτογραφίες και αρχίσαμε να ψάχνουμε πώς το σώμα ως γλυπτό και ανάγλυφο θα μπορούσε να συνδεθεί με την εικόνα: ως δέντρο, ως ρίζα, ως κάτι ανθρωπόμορφο, ως ζώο...  Κάποιες στιγμές στις φωτογραφίες του Τάσου Βρεττού το δέντρο μικραίνει και στη συνέχει ξανανοίγει σε μέγεθος. Το σώμα κινείται ανάλογα εκεί, άλλοτε εξαφανίζεται μέσα στο τοπίο και άλλοτε ξεπροβάλλει. Παράλληλα, στις φωτογραφίες από τα καμένα σημεία του δάσους από τις πυρκαγιές επικρατεί ένα στοιχείο κόκκινου χρώματος. Εκεί σκέφτηκα να εντάξω τις γυμνές φιγούρες του Ιερώνυμου Μπος. Ήθελα κάθε εικόνα να μοιάζει σαν πίνακας ζωγραφικής και αυτό νομίζω ότι αποτυπώθηκε και στις φωτογραφίες. 

Ποια ήταν η σειρά και η λογική που ακολουθήθηκε σε σχέση με το υπάρχον φωτογραφικό υλικό του Τάσου Βρεττού;

Υπάρχει μια σειρά στις φωτογραφίες για να μπορέσω να δημιουργήσω ένα ταξίδι. Ξεκινά με ένα ανθισμένο δάσος μέσα στη νύχτα που αυτό μικραίνει μικραίνει και έρχεται πάνω μου (δηλαδή γίνεται zoom in), μετά ξανανοίγει και ερχόμαστε στη γη που καίγεται. Και από εκεί υπάρχει πάλι αναγέννηση. Εκεί παίζει και η Νικολέττα Χατζοπούλου ένα κομμάτι λίγο παραποιημένο της Μαγκί Μαρέν (με τον τίτλο «Αναγέννηση»). Είναι η μόνη στιγμή που ακούς κάτι σε μελωδία, όλα τα υπόλοιπα είναι πιο αφηρημένα. Οπότε εκεί μπαίνουμε στο ξημέρωμα. Μάλιστα, έχει κάνει ο Μάκης Φάρος μια προβολή που αρχίζει και ανοίγει από πάνω και έχει πανύψηλα δέντρα. Για μένα, εισερχόμαστε πλέον σε μια κατάσταση προς το άπιαστο, το ουτοπικό και το ονειρικό. Κυριαρχεί η ομορφιά του δάσους, αλλά και το θαύμα της ύπαρξης, που γίνεται στάχτη και έπειτα ξαναγεννιέται, όπως και ο κύκλος της ζωής. Σε αυτό το σημείο ενσωματώνομαι τελείως στην εικόνα. Έτσι, η ανθρώπινη μορφή χάνεται, μετουσιώνεται μέσα στα δέντρα.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε μέσα από την περφόρμανς και πώς ήταν η εμπειρία σας πάνω στη σκηνή; 

Για μένα όλο αυτό μάς θυμίζει την απομάκρυνση του ανθρώπου από τη φύση αλλά και πώς αντιμετωπίζει τον φυσικό κόσμο και τη βία που του ασκεί. Και θεωρώ ότι το εκφράζουμε επί σκηνής με μια ποιητικότητα. Οπότε με την περφόρμανς αυτή θα ήθελα να σκεφτούμε την ευθύνη που έχουμε σε ό,τι μας περιβάλλει. Να είμαστε ευαίσθητοι, να έχουμε ενσυναίσθηση. Και να μην είμαστε κυρίαρχοι στα πράγματα. Είναι ωραίο να δίνεις χώρο και χρόνο. Να μην υπάρχει κτητικότητα στα πράγματα που τις περισσότερες φορές είναι καταστροφική. Άλλωστε πιστεύω ότι ο άνθρωπος δυστυχώς δεν βλέπει ότι είναι εφήμερος σε σχέση με τη φύση, ότι άλλα πράγματα έχουν αξία. Και το πιο σημαντικό: όταν καταστρέφει τη φύση, καταστρέφει και τον εαυτό του. Για αυτό και όταν δείχνουμε στις προβολές τα καμένα, ο άνθρωπος χάνεται μέσα στο φυσικό τοπίο.

Η περφόρμανς ολοκληρώνεται με την προβολή ενός βίντεο, όπου η Νάνσυ Σταματοπούλου εξαφανίζεται από τη σκηνή και τη βλέπουμε πλέον μέσα στο βίντεο. Η προβολή αυτή, διάρκειας 4', ολοκληρώνεται με το ποίημα «Το δάσος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου από τη τη συλλογή «Ο αλλήθωρος»:

Δεν ξεριζώνονται οι νύχτες από μέσα μας,
βλασταίνουν φύλλα και κλαδιά
κι έρχονται τα πουλιά του έρωτα και κελαηδούνε.
Δεν ξεριζώνονται οι νύχτες από μέσα μας,
οι σπόροι τους φυτρώνουν δάσος σκοτεινό,
στις λόχμες του ο φόβος ενεδρεύει.
Ζώα μικρά και ζώα άγρια το κατοικούν,
όχεντρες έρπουν και ρημάζουν τις φωλιές μας,
λιοντάρια ετοιμάζονται να μας ξεσκίσουν.
Δεν ξεριζώνονται οι νύχτες από μέσα μας,
έγιναν δάσος σκοτεινό και μας πλακώνουν.

Συντελεστές
Σύλληψη ιδέα: Τάσος Βρεττός – Νάνσυ Σταματοπούλου
Σκηνοθεσία- Χορογραφία: Νάνσυ Σταματοπούλου
Βοηθός χορογράφου: Μυρτώ Κοντονή
Δημιουργούν και ερμηνεύουν: Νάνσυ Σταματοπούλου, Νικολέττα Χατζοπούλου
Ηχητική δραματουργία σύνθεση και εκτέλεση: Νικολέττα Χατζοπούλου
Δραματουργία- επιμέλεια κειμένων: Νάντια Αργυροπούλου
Σχεδιασμός φωτισμών: Νήσος Βασιλόπουλος
Σχεδιασμός βίντεο: Μάκης Φάρος
Οργάνωση- Εκτέλεση Παραγωγής: Delta Pi