Μαρίζα Καψαμπέλη: Οι άνθρωποι της Αθήνας σε φωτογραφίες στην καραντίνα

Τις ημέρες της καραντίνας και του lockdown, που ελπίζουμε να αφήσαμε πίσω μας, εμφανίστηκαν διάφορα δημιουργικά πρότζεκτ και σαν μία απάντηση-ανάγκη για επικοινωνία εξ αποστάσεως. Ένα από τα πρότζεκτ που μου κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν το «Life in Quarantine» της φωτογράφου Μαρίζας Καψαμπέλη όπου μέσα από screenshots βιντεοκλήσεων, τις ημέρες που μέναμε σπίτι, αποτύπωσε την καθημερινότητα συγγενών και φίλων της.

Το «Life in Quarantine» με οδήγησε στις υπόλοιπες δουλειές της Μαρίζας Καψαμπέλη. Δεν είχα ιδέα πως πολλά από γνωστά πορτρέτα – αγαπημένων - ανεξάρτητων συγκροτημάτων και μουσικών της Αθήνας, όπως και εξώφυλλα δίσκων, φωτογραφίες από συναυλίες και βίντεο κλιπ, όλα τους έχουν περάσει από το δημιουργικό μάτι και φακό της. Η τυχαία ανακάλυψη του «Life in Quarantine» με έφερε στην ανακάλυψη της εκτενής δουλειάς της γύρω από τη μουσική αλλά και τις υπέροχες ταξιδιωτικές της φωτογραφίες.

Η Μαρίζα Καψαμπέλη μίλησε στην ATHENS VOICE για το πρότζεκτ «Life in Quarantine», για τη μουσική και τα ταξίδια.

Πώς ξεκίνησε το φωτογραφικό πρότζεκτ «Life in Quarantine» και τι ήθελες να αναδείξεις μέσα από αυτό;
Η ιδέα του πρότζεκτ γεννήθηκε από την πρώτη κιόλας μέρα της καραντίνας, όταν συνειδητοποίησα πόσο περίεργο είναι αυτό που ζούμε και τον τρόπο με τον οποίο αυτό θα αλλάξει τις ζωές μας. Ο εγκλεισμός με επηρέασε ψυχολογικά και όντας ένας αρκετά κοινωνικός άνθρωπος έπρεπε να βρω τρόπο επικοινωνίας για να αποφορτιστώ από το άγχος και την αβεβαιότητα που μου δημιουργήθηκε. Έτσι, ξεκίνησα να κάνω βιντεοκλήσεις αρχικά με συγγενείς και φίλους, όπου αποτύπωνα με screenshots την καθημερινότητά μας, και τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους βίωνε ο καθένας αυτή τη νέα πραγματικότητα. Απ την πρώτη κιόλας κλήση, ένιωσα πολύ καλά και σίγουρη ότι θέλω να το συνεχίσω. Όσο το πρόζεκτ μεγάλωνε, τόσο συνειδητοποιούσα οτι δεν είμαι μόνη μου σε αυτό και πως έστω και απομακρισμένα όλοι έχουμε ανάγκη να μοιραστούμε ιδέες και σκέψεις.

Συμμετείχαν φίλοι ή και άγνωστα άτομα; Πήραν μέρος με ενδιαφέρον;
Αυτό που με χαροποίησε ιδιαίτερα είναι το πόσο πολύ αγκάλιασαν το πρότζεκτ μου άγνωστα άτομα και επικοινώνησαν μαζί μου για να συμμετέχουν από τη πρώτη κιόλας μέρα που το μοιράστηκα στα social media. Αυτός ήταν και ο στόχος μου. Ένα ανοιχτό κάλεσμα να μοιραστούμε την καθημερινότητά μας και να μην χαθεί η επαφή μας, η κοινωνική μας ζωή. Αλλά ταυτόχρονα να μείνω πιστή σε αυτό που αγαπώ και να μην αφήσω την ανασφάλεια να επηρεάσει εμένα και τη δουλειά μου ως φωτογράφος.

Οι βιντεοκλήσεις μπορεί να διαρκούσαν από 30’ έως και 2 ώρες, κατά τις οποίες επικοινώνησα και με άτομα που ήμασταν μόνο ιντερνετικοί «φίλοι» αλλά δεν είχαμε γνωριστεί από κοντά. Ήπιαμε πρωινό καφέ απ τις οθόνες μας, κάναμε αλλαγές στη διακόσμηση του σπιτιού τους, με ξενάγησαν σε ολόκληρο το σπίτι τους μέχρι να βρούμε ιδανικό μέρος για τη φωτογράφιση, πήγαμε βόλτα το σκύλο τους, μου άνοιξαν τις ντουλάπες τους, τις ζωές τους. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο συγκεκριμένο σκηνικό αλλά αυτό που χαρακτήριζε κάθε κλήση ήταν η δυσκολία του να φτιάξουμε το σωστό κάδρο και να βρούμε έναν εφευρετικό τρόπο να στερεώσουμε το κινητό. Με σελοτέιπ, πάνω σε αναλόγια, σε πίνακες στον τοίχο, σε στοίβες βιβλίων αλλά και σε επιφάνειες από τις οποίες έπεφτε κάτω κάθε τόσο.

Είναι η φωτογραφία ένα μέσο επικοινωνίας; Τι θέλεις να αποτυπώσεις και «διηγηθείς» μέσα από τις φωτογραφίες;
Η φωτογραφία είναι κυρίως ένα μέσο επικοινωνίας. Είτε πρόκειται για καταγραφή μεγάλων ιστορικών γεγονότων, είτε για αποτύπωση και εξωτερίκευση της ψυχής σου. Δεν ήμουν ποτέ τόσο καλή στα λόγια, μου άρεσε ανέκαθεν να μιλάω μέσα απ τις εικόνες μου. Είναι φορές που έχω κάτι πολύ συγκεκριμένο να «πω» και άλλες φορές που θέλω να κάνω «διάλογο», να ερμηνεύσει ο καθένας την εικόνα μου με τον δικό του τρόπο με βάση τα προσωπικά του βιώματα. Τα πρότζεκτ μου άλλοτε είναι τελείως ανθρωποκεντρικά και άλλοτε υπονοούν την κάποτε παρουσία ανθρώπινου στοιχείου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα θεωρώ το ongoing πρότζεκτ απο το 2014 με τίτλο «In Absentia» μέσα απ το οποίο θέλω να ξυπνήσω μνήμες και συναισθήματα τα οποία κρύβονται μέσα σε φαινομενικά άψυχους χώρους και αντικείμενα που κάποτε για κάποιους είχαν αξία. Θεωρώ ότι οι μνήμες και οι αναμνήσεις διαμορφώνουν αυτό που είμαστε και μέσω των εικόνων μου επιδιώκω να δημιουργώ αυτό το συναισθηματικό αντίκτυπο.

Γυρνάμε πίσω, πώς γεννήθηκε το ενδιαφέρον σου για τη φωτογραφία και πώς εξελίχθηκε με τα χρόνια;
Πρέπει να πάμε αρκετά πίσω. Η αγάπη για τη φωτογραφία γεννήθηκε παράλληλα με την αγάπη για τα ταξίδια. Από πολύ μικρή ηλικία οι γονείς μου με έπαιρναν μαζί στα ταξίδια τους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και για καθένα από αυτά, εμφανίζαμε τουλάχιστον 2 φιλμάκια τα οποία θυμάμαι να μπαίνουν πολύ τακτικά και αρχειοθετημένα σε άλμπουμ στη βιβλιοθήκη. Πέρα από τα ταξίδια που βίωσα η ίδια, ο παππούς μου ως πολυταξιδεμένος ναυτικός πάντα μου περιέγραφε με πολύ γλαφυρό τρόπο τις περιπέτειές του ανά τον κόσμο και μου ξυπνούσε τη φαντασία. Ήμουν το παιδάκι που ζητούσε συνέχεια την κάμερα από τους γονείς του για να αποτυπώσει τα πάντα γύρω του και τελείωνε το φιλμ. Καθώς μεγάλωνα, μεγάλωνε και η αγάπη αυτή και από τα ταξίδια πέρασα στα πορτρέτα και στις σχολικές εκδηλώσεις με τη δική μου πλέον κάμερα. Και κάπως έτσι οι σχολικές εκδηλώσεις έγιναν συναυλίες.  Και κάπως έτσι φτάσαμε στο σήμερα.

Ποια θέματα σε ενδιαφέρουν πιο πολύ; Βλέπουμε φωτογραφίες σου μέσα από ταξίδια αλλά και πορτρέτα από καλλιτέχνες, ανάμεσα σε άλλες θεματικές.
Η αλήθεια είναι ότι μ' αρέσει οτιδήποτε μπορεί να αποτυπωθεί φωτογραφικά. Είτε τελείως ρεαλιστικά, είτε με λίγη ή αρκετή σκηνοθεσία. Αντλώ έμπνευση από τα πάντα, είτε πρόκειται για ένα τοπίο, είτε για ένα πορτρέτο. Το τοπίο είναι πιο μοναχικό, και είναι στιγμές που το έχω πολύ ανάγκη κάτι που διαπίστωσα ακόμα περισσότερο μετά το τελευταίο μου ταξίδι στα Νησιά Φερόε, έναν τόπο ανέγγιχτο από κάθε μορφής ανθρώπινη παρέμβαση. Τα ταξίδια αποτελούν μια μεγάλη πηγή έμπνευσης γιατί με φέρνουν σε επαφή τόσο με καινούργιες εικόνες αλλά και με την κουλτούρα άλλων λαών.

Από την άλλη το πορτρέτο θέλει επικοινωνία, χρειάζεται να χτίσεις μια σχέση εμπιστοσύνης, να μάθεις τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου για να αποτυπώσεις την ψυχή του. Είναι μεγάλη πρόκληση για μένα να μου πει κάποιος «ποτέ δεν βγαίνω καλός/η σε φωτογραφίες». Δεν πρόκειται να φύγω ποτέ από φωτογράφιση μέχρι να πετύχω αυτή τη μια εικόνα με την οποία θα είμαστε όλοι υπερ-ευχαριστημένοι. Για μένα είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση. 

Τι σε οδήγησε στη φωτογράφιση συναυλιών, πορτρέτων καλλιτεχνών και εξωφύλλων δίσκων; Χρειάζονται ξεχωριστή αντιμετώπιση κάθε ένα από αυτά;
Η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα οτι ήθελα να γίνω φωτογράφος ήταν όταν σε μια συναυλία στα 18 μου έπιασα τον εαυτό μου να «ζηλεύει» τους φωτογράφους που ήταν με photo pass μπροστά από το κάγκελο και να τους παρακολουθεί περισσότερο από ότι το ίδιο το live. Στην επόμενη συναυλία πήγα 4 ώρες νωρίτερα για να κατοχυρώσω μια θέση μπροστά μπροστά και με την πρώτη μου bridge μηχανή ξεκίνησα δειλά δειλά να χτίζω το portfolio μου.

Πήγαινα κάθε μέρα, χωρίς υπερβολή, σε ότι συναυλία υπήρχε. Και σταδιακά, οι καλλιτέχνες άρχισαν να με μαθαίνουν κ να μου ζητούν να αναλάβω το live τους, το release δίσκου τους, promo φωτογραφίσεις, εξώφυλλα δίσκων και video clip. Όλα αυτά χρειάζονται διαφορετικές προσεγγίσεις, αναλόγως το είδος/ύφος του εκάστοτε καλλιτέχνη. Αυτό είναι και το πιο όμορφο κομμάτι της δουλειάς. Να γνωρίζεις τον καλλιτέχνη, να ακούς την δουλειά του, να εμπνέεσαι απ αυτήν και να βάζεις και τη δική σου αισθητική μέσα σε όλο αυτό.

Ποιος ο δικός σου ρόλος σε μία φωτογράφηση μπάντας ή εξωφύλλου δίσκου; Σου ζητάνε οι καλλιτέχνες ή η δισκογραφική συγκεκριμένα πράγματα που τα δουλεύετε μαζί στη συνέχεια;
Προτιμώ να συνεργάζομαι κατευθείαν με τον καλλιτέχνη γιατί ξέρω ότι έχει δει τη δουλειά μου, του αρέσει η αισθητική μου και θα ξέρει από την αρχή τι να περιμένει σαν τελικό αποτέλεσμα. Κάποιες φορές με προσεγγίζουν με πολύ στοχευμένα πράγματα κατά νου, άλλες φορές προτιμούν να μου στείλουν να ακούσω το υλικό και αφήσουν τελείως πάνω μου το κομμάτι της αισθητικής και της εικόνας. Και τα δυο έχουν τη χάρη τους. Απολαμβάνω όλη τη διαδικασία, την πρώτη συνάντηση γνωριμίας και την ανταλλαγή ιδεών και αναφορών, την επιλογή των ρούχων, το scouting, την ίδια τη φωτογράφιση/κινηματογράφιση, την τελική επεξεργασία του υλικού.

Νέα πρότζεκτ στα σκαριά, τώρα που βγαίνουμε έξω χωρίς πολλούς περιορισμούς;
Το επόμενο project το οποίο οργανώνεται εδώ και καιρό θα χρειαστεί δυστυχώς να περιμένει αρκετά με βάση τις συνθήκες. Πρόκειται για το γύρο της Ισλανδίας σε ένα μήνα με βανάκι και την αποτύπωση της εμπειρίας αυτής τόσο φωτογραφικά όσο και κινηματογραφικά. Μέχρι τότε, θα ήθελα να εκθέσω κάποιες απ τις σειρές που είναι σε εξέλιξη , αλλά και το «Life in Quarantine» που με συντρόφευσε αυτούς τους 2 μήνες στο σπίτι. Μέχρι να επανέλθουμε στην κανονικότητα και να συνεχίσω τα ταξιδιωτικά μου πρότζεκτ έχω δώσει προτεραιότητα στο να αξιοποιήσω τον μεγάλο όγκο υλικού που υπάρχει ανεκμετάλλευτο στο αρχείο μου, ξεκινώντας από το ταξίδι μου στα Νησιά Φερόε.