Ξέρατε ότι το φωτεινό αστέρι που συνήθως ονομάζουμε Αυγερινό, είναι ο πλανήτης Αφροδίτη, που είναι και το πιο φωτεινό αντικείμενο στον ουρανό μας μετά τον ήλιο και το φεγγάρι; Την πληροφορία μας δίνει ο Αντώνης Φαρμακόπουλος, ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ομάδας Αστροφωτογράφων, ο οποίος μαζί με άλλους 23 Έλληνες αστροφωτογράφους θα ταξιδέψουν τις επόμενες ημέρες στις ΗΠΑ για να παρακολουθήσουν την ολική έκλειψη ηλίου (ο Αντ. Φαρμακόπουλος έχει δει μέχρι σήμερα πέντε ολικές εκλείψεις, σε Σιβηρία, Κίνα, Αυστραλία, Νησιά Φερόες και Ινδονησία).
Να πούμε, ακόμα, ότι πολλά από τα αντικείμενα που φωτογραφίζουν οι αστροφωτογράφοι απέχουν έως και εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα φωτογραφίζουν το μακρινό παρελθόν τους. Ακολουθούν κάποιες ερωτήσεις προς τον Αντώνη Φαρμακόπουλο και φωτογραφίες που ο ίδιος έχει τραβήξει (στην κεντρική, βλέπετε μερική έκλειψη από το Σούνιο).
Τι είναι η αστροφωτογραφία; Τι σχέση έχει με την «κοινή» φωτογραφία που ξέρουμε;
Αστροφωτογραφία είναι ένας ειδικός τύπος φωτογραφίας με θέμα την αποτύπωση των ουράνιων αντικειμένων από το Ηλιακό μας σύστημα, όπως τον Ήλιο, τη Σελήνη, πλανήτες και κομήτες, αλλά και εκατομμύρια άλλα θέματα έξω από αυτό, όπως Νεφελώματα, Αστρικά Σμήνη, Γαλαξίες κ.ά. Τα αντικείμενα αυτά βρίσκονται σε τεράστιες, για τα καθημερινά μας δεδομένα, αποστάσεις που κυμαίνονται από μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα για το Ηλιακό μας σύστημα έως και εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη για τα αντικείμενα βαθέως ουρανού. Η φωτογράφηση από τους ερασιτέχνες αστροφωτογράφους γίνεται είτε με εξειδικευμένες αστρονομικές CCD κάμερες είτε με ψηφιακές DSLR κάμερες. Οι τεχνικές της αστροφωτογραφίας ποικίλουν ανάλογα το θέμα και τον υπάρχον εξοπλισμό και μπορούμε να τις κατατάξουμε σε 3 κατηγορίες.
1. Αστροφωτογραφία τοπίου, με θέματα όπως πορτρέτα του Γαλαξία μας, αστερισμών star trails, συνόδους πλανητών & Σελήνης.
2. Πλανητική φωτογράφηση, με θέματα κυρίως τη Σελήνη, τον Ήλιο τους πλανήτες Αφροδίτη, Άρη, Κρόνο και Δία.
3. Βαθέως Ουρανού, με θέματα Νεφελώματα, Αστρικά Σμήνη στο Γαλαξία μας αλλά και άλλους Γαλαξίες.
Εδώ η βασικές αρχές της φωτογραφίας είναι μεν χρήσιμες αλλά χρειάζονται και άλλες πολλές γνώσεις όπως βασικές αρχές αστρονομίας αλλά και εξειδικευμένος εξοπλισμός, όπως π.χ. μια στήριξη που αντισταθμίζει την κίνηση της Γης για εκθέσεις μεγάλης χρονικής διάρκειας που κυμαίνονται από μερικά λεπτά έως αρκετές ώρες.
Από μικρός είχα έντονο ενδιαφέρον για το σύμπαν που μας περιβάλει.
Έτσι σε κάθε ευκαιρία προσπαθούσα να εμπλουτίσω τις γνώσεις μου διαβάζοντας βιβλία και παρακολουθώντας ντοκιμαντέρ σχετικά με την Αστρονομία, τη Φυσική και τη Διαστημική Τεχνολογία. Κάποια στιγμή προς το τέλος του 2005 διάβασα ένα βιβλίο σχετικά με την ερασιτεχνική αστρονομία και αμέσως μετά αποφάσισα να αγοράσω το πρώτο μου τηλεσκόπιο, το οποίο απέκτησα το 2006. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα θέλησα να αποτυπώσω αυτά που έβλεπα στο φωτογραφικό φακό. Έτσι απέκτησα την πρώτη μου DSLR φωτογραφική μηχανή και από τότε η αστροφωτογραφία έγινε για εμένα η κύρια ενασχόληση ελευθέρου χρόνου.
Υπάρχει και ένας σύλλογος, έτσι δεν είναι;
Μετά την αγορά του τηλεσκοπίου ένιωσα την ανάγκη να έρθω σε επαφή και με άλλους ερασιτέχνες αστρονόμους και να ανταλλάξουμε γνώσεις και εμπειρίες. Ψάχνοντας στο Internet διαπίστωσα ότι δεν είμαι μόνος, βρίσκοντας ελληνικά αστρονομικά site, forum όπως το Astrovox αλλά και οργανωμένους συλλόγους ερασιτεχνών αστρονόμων.
Σήμερα είμαι αντιπρόεδρος της Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης, σύλλογος ερασιτεχνικής αστρονομίας με έδρα την Σπάρτη, και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ομάδας Αστροφωτογράφων A.V.A.T. (Astrovox Astrophography Team).
Εσείς ασχολείστε και με τη φωτογράφηση του «βαθέως ουρανού», δηλαδή ουράνια σώματα εκτός του ηλιακού μας συστήματος. Αυτές οι φωτογραφίες χρειάζονται όσο το δυνατόν πιο σκοτεινό ουρανό. Μέχρι που έχετε φτάσει;
Τα αντικείμενα βαθέως ουρανού όπως τα Νεφελώματα, Αστρικά Σμήνη και Γαλαξίες, βρίσκονται σε αποστάσεις από μερικά έτη φωτός έως και δεκάδες εκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Αυτό σημαίνει ότι αυτά που φωτογραφίζουμε είναι όπως ήταν πριν ξεκινήσει το φως το μακρινό του ταξίδι σε εμάς. Φωτογραφίζουμε το παρελθόν τους και όχι το παρόν τους!
Τεχνικά τώρα η καταγραφή αυτών των θεμάτων απαιτεί όσο το δυνατό πιο σκοτεινό ουρανό, καλή διαύγεια και φυσικά να μην υπάρχουν σύννεφα.
Τα δύο πρώτα τα βρίσκουμε συνήθως σε βουνά μακριά από μεγάλες πόλεις και σε μεγάλο υψόμετρο όπου οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι καλύτερες.
Η Ελλάδα έχει αρκετά σημεία με σκοτεινό ουρανό και σε συνδυασμό με το κλίμα της θεωρείται ένα από καλύτερα μέρη στην Ευρώπη για αστρονομική παρατήρηση και αστροφωτογράφιση.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που σας έχει πάρει για να βγάλετε μια φωτογραφία;
Μια φωτογραφία βαθέως ουρανού μπορεί να απαιτήσει αρκετές νύχτες για να ολοκληρωθεί. Αυτό σημαίνει πως αν δεν καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε τις λήψεις σε μία εξόρμηση του Σαββατοκύριακου στο βουνό θα χρειαστούν 2-3 εξορμήσεις για να ολοκληρωθεί. Είναι πιθανό όμως ο στόχος να μην είναι ορατός πια, λόγω της περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο - έτσι μπορεί μια φωτογραφία ενός χειμερινού στόχου να ολοκληρωθεί, τελικά, ένα χρόνο μετά, τον επόμενο χειμώνα.
Ποιοι είναι οι πλανήτες που μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι και πώς τους αναγνωρίζουμε;
Όλοι θα έχουμε παρατηρήσει ένα πολύ φωτεινό άστρο νωρίς το πρωί στην Ανατολή ή λίγο πριν το σούρουπο στη Δύση. Φυσικά δεν πρόκειται για άστρο αλλά για τον πολυτραγουδισμένο «Αυγερινό» και τον «Αποσπερίτη», δηλαδή τον πλανήτη Αφροδίτη, το πιο φωτεινό αντικείμενο του ουρανού μετά τον Ήλιο και το Φεγγάρι. Ο Κρόνος, ο Δίας και ο Άρης ανά σειρά είναι οι άλλοι τρεις πλανήτες που μπορούμε να εντοπίσουμε με γυμνό μάτι στον νυχτερινό ουρανό, έχοντας λίγες βασικές γνώσεις Αστρονομίας. Ένα βασικό χαρακτηριστικό για τον εντοπισμό των πλανητών είναι ότι το φως τους είναι σταθερό και δεν τρεμοπαίζει όπως στα αστέρια.
Μαζί με άλλα μέλη του συλλόγου θα φύγετε για Αμερική, για την έκλειψη. Τι ακριβώς θα γίνει εκεί;
Στις 21 Αυγούστου θα έχουμε μια ολική έκλειψη Ηλίου η οποία θα είναι ορατή στις ΗΠΑ. Μία ομάδα από 24 Έλληνες ερασιτέχνες αστρονόμους ξεκινάμε ένα road trip στις 10 Αυγούστου με προορισμό της ΗΠΑ με κύριο στόχο την παρατήρηση της έκλειψης και παράλληλα να περιηγηθούμε και να θαυμάσουμε τα απίστευτης ομορφιάς φυσικά πάρκα της Αμερικής, όπως τα Yellow Stone, Grand Canyon, Deth valley, Bryce canyon, Arches κ.ά.
Οι ολικές ηλιακές εκλείψεις είναι το πιο εντυπωσιακό αστρονομικό φυσικό φαινόμενο που έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει κάποιος στηνζωή του. Δυστυχώς το φαινόμενο των ολικών ηλιακών εκλείψεων γίνεται σχεδόν μία φορά τον χρόνο αλλά σε διαφορετικά μέρη! Αν δεις την πρώτη πιθανότητα θα θελήσεις να παρατηρήσεις και άλλες. Στα λίγα χρόνια που ασχολούμαι με την Αστρονομία έχω παρακολουθήσει τρεις μερικές εκλείψεις στην Ελλάδα αλλά και πέντε ολικές, στο Novosibirk, πρωτεύουσα της Σιβηρίας στη Ρωσία, στη Shanghai στην Κίνα, στο Cairns της Αυστραλίας, στις νήσους Φερόε και στο Ternate της Ινδονησίας. Και το ταξίδι συνεχίζεται!
Πού μπορούμε βρούμε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την δουλειά σας αλλά και γενικά με την αστροφωτογραφία;
Στον προσωπικό μου ιστοχώρο www.astrofarma.gr αλλά και στη σελίδα μου στο facebook https://www.facebook.com/farmakopoulos.antonis μπορείτε να δείτε όλες μου τις φωτογραφίες αλλά και οδηγούς για την αστροφωτογραφία. Επίσης αρκετές φωτογραφίες μου έχουν επιλεγεί και δημοσιευτεί σε αστρονομικά περιοδικά και site, αλλά και εκτεθεί σε εκθεσιακούς χώρους όπως στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, στο Athens Science festival αλλά και σε συνέδρια Αστρονομίας.
Στη σελίδα της Ελληνικής Ομάδας Αστροφωτογραφίας https://www.astrovox.gr/avat/ έχουμε καταγράψει οδηγούς για όλους τους τομείς, τεχνικές, εξοπλισμό κ.λ.π. που είναι απαραίτητα για όποιον ασχολείται ήδη ή ενδιαφέρεται να ξεκινήσει την ενασχόληση με την Αστροφωτογραφία.
«Δεν ξέρω ποια γρανάζια κινούνται μέσα μας όταν κοιτάμε φωτογραφίες, ειδικά φωτογραφίες καλλιτεχνών όπως ο Cartier-Bresson, αλλά δεν είναι μόνο η όραση που δουλεύει, ούτε μονάχα η φαντασία»
9°
