Τα χαρακτικά του Γκόγια «συνομιλούν» με δέκα σύγχρονους καλλιτέχνες μέσα από δυο εκθέσεις στην Εθνική Πινακοθήκη
Εγκαινιάστηκαν χθες στην Εθνική Πινακοθήκη δυο εκθέσεις που βρίσκονται σε διάλογο μεταξύ τους. Από τη μια έχουμε την πρώτη σειρά χαρακτικών του Φραντσίσκο Γκόγια Los Caprichos, που εκτίθεται σε μια διαφορετική λογική από τις προηγούμενες φορές που έχει παρουσιαστεί στο κοινό. Από την άλλη, η έκθεση «Η σαγήνη του αλλόκοτου» συγκεντρώνει έργα από τις μόνιμες συλλογές που κινούνται γύρω από την προβληματική που θέτει ο Γκόγια στα χαρακτικά του: το αλλόκοτο, το υβριδικό και το γκροτέσκο. Και οι δυο εκθέσεις εγκαινιάστηκαν στις 22 Ιανουαρίου και θα φιλοξενούνται στην Εθνική Πινακοθήκη μέχρι και τις 30 Σεπτεμβρίου.
Συραγώ Τσιάρα (επιμελήτρια της «Σαγήνης του Αλλόκοτου») και Κατερίνα Ταβαντζή (επιμελήτρια της έκθεσης «Los Caprichos»)
«Los caprichos» του Γκόγια στην Εθνική Πινακοθήκη
Δεν είναι η πρώτη φορά που εκτίθενται τα χαρακτικά του Γκόγια στην Εθνική Πινακοθήκη. Για την ακρίβεια είναι η τρίτη. Τις δυο προηγούμενες είχε ακολουθηθεί μια πιο γραμμική παρουσίαση του έργου του Γκόγια. Ωστόσο, αυτή τη φορά η διεισδυτική ματιά της επιμελήτριας και ιστορικού της τέχνης Κατερίνας Ταβαντζή μάς εισάγει στο σύμπαν του καλλιτέχνη, εκθέτοντας τα έργα του όχι με τη σειρά που εκείνος είχε επιλέξει, αλλά θεματικά.
Να σημειωθεί εδώ ότι τα χαρακτικά του Γκόγια αγοράστηκαν από την Εθνική Πινακοθήκη το 1803 και είναι μόλις η δεύτερη μόλις εκτύπωσή τους, γεγονός που σημαίνει ότι ο θεατής θα δει έργα που βρίσκονται σε μια πολύ καλή ποιότητα.
Francisco Goya y Lucientes, Άσχημη νύχτα
Τα πρώτα χαρακτικά του Γκόγια, με τον τίτλο «Los Caprichos» αποτελούν έργα-σταθμός για την καλλιτεχνική του πορεία και ωριμότητα. Άρχισε να τα δημιουργεί την περίοδο που μόλις είχε συνέλθει από μια πολύ σοβαρή ασθένεια, κατά την οποία κινδύνεψε να πεθάνει. Ερχόμενος πολύ κοντά στον θάνατο, συνειδητοποίησε ότι η μέχρι τώρα δουλειά του αφορούσε μόνο έργα κατά παραγγελία. Έτσι ξεκίνησε με τα χαρακτικά του… να χαράξει τον προσωπικό του καλλιτεχνικό δρόμο. Με δεξιοτεχνία –ειδικά στην τεχνική της aqua tinta- θίγει με προσοχή και μαεστρία ζητήματα που αφορούν την εποχή του, κινούμενος μεταξύ ονείρου, φαντασίας και πραγματικότητας.
Βρισκόμαστε σε μια εποχή που υπήρχε το άγχος της Ιεράς Εξέτασης, οπότε ο καλλιτέχνης έπρεπε να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στα έργα του. Αυτό μπορούμε να το δούμε και στα προσχέδιά του, που εκτίθενται κάτω από τα χαρακτικά. Συνήθως η ιδέα ξεκινούσε αλλιώς και το τελικό αποτέλεσμα διέφερε αρκετά από το προσχέδιο, είτε επειδή ο Γκόγια είχε μια τάση μινιμαλιστικής έκφρασης στο έργο του είτε διότι αφαιρούσε πάντα επικίνδυνα στοιχεία από τα έργα του που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του, υπό την απειλή της Ιεράς Εξέτασης.
Η χρήση μάσκας στα χαρακτικά του είναι συχνή. Για εκείνον όμως οι μάσκες αποκαλύπτουν εντέλει πολύ περισσότερα από όσα μπορεί να κρύψει η αμφιλεγόμενη έκφραση του προσώπου…
Francisco Goya y Lucientes, Όταν χαράξει, φεύγουμε
Μια έκθεση σε πλήρη διάλογο με τα χαρακτικά του Γκόγια, που είναι δωρεάν στο κοινό και εκτίθενται σε έναν χώρο που δεν χρησιμοποιείται συχνά για εκθέσεις στην Εθνική Πινακοθήκη, στον Ενδιάμεσο Χώρο. Εδώ την επιμέλεια έχει αναλάβει η ίδια η Συραγώ Τσιάρα, η οποία θέλησε να δημιουργήσει μια συνομιλία του Γκόγια με τη σύγχρονη τέχνη και τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης. Άλλωστε, όπως γράφει και η ίδια στο εισαγωγικό σημείωμά της στην έκθεση, «η επιδραστικότητα του Γκόγια είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στον χρόνο».
Τα θέματα που εξετάζονται στην έκθεση αυτή είναι όλα εμπνευσμένα από τα Los Caprichos: το αλλόκοτο, το υβριδικό, η παραμόρφωση, η σχέση του ανθρώπινου με το ζωικό. Όπως αναφέρει η Συραγώ Τσιάρα, «με κινητήριο μοχλό τα χαρακτικά του Γκόγια στην Εθνική Πινακοθήκη και συνεπείς στην πρόθεση να ανανεώσουμε τα εργαλεία ανάγνωσης των ιστορικών συλλογών με το πρόγραμμα δρασεων του Ενδιάμεσου Χώρου, παρουσιάζουμε παράλληλα με την έκθεση των ογδόντα οξυγραφιών της σειράς Los Caprichos, ένα θεματικό αφιέρωμα στην ελληνική τέχνη με τίτλο «Η σαγήνη του αλλόκοτου». Έργα παλιότερων αλλά και νεώτερων καλλιτεχνών, πραγματεύονται και εικονίζουν το αλλόκοτο, το γκροτέσκο, το αταξινόμητο και το υβριδικό, αν και προέρχονται από διαφορετικές αφετηρίες.
Τάσος Μαντζαβίνος «Η δύναμις μου εν ασθενεία τελειούται»
Η έκθεση αρχίζει ή τελειώνει (ανάλογα με το πώς θα ξεκινήσει την πορεία του ο επισκέπτης) με το έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου «Μια αίσθηση Καβαφική», το οποίο υπάρχει μια σκέψη να παραμείνει σε αυτό το σημείο.
Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν με έργα τους στην έκθεση είναι οι ακόλουθοι: Άγγελος Αντωνόπουλος, Γιάννης Γαίτης, Σίλεια Δασκαλοπούλου, Μαριάννα Ιγνατάκη, Διονύσης Καβαλλιεράτος, Χριστόφορος Κατσαδιώτης, Τάσος Μαντζαβίνος, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Άγγελος Παπαδημητρίου, Φίλιππος Τσιτσόπουλος.
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
13°
