Εκθέσεις που αξίζει να δούμε σε Μουσεία, Ιδρύματα και γκαλερί της Αθήνας

Στην Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, συνεχίζεται η έκθεση «Δημοκρατία» –που έχει επιμεληθεί η Συραγώ Τσιάρα– μέχρι τον Φεβρουάριο 2025. Αποτελεί την πρώτη μεγάλη έκθεση που μελετά τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και τη δημοκρατία μέσα από περισσότερα από 140 έργα από 55 καλλιτέχνες, αλλά και αφίσες, βιντεοπροβολές και performances. 

Στο ΕΜΣΤ η μεγάλη έκθεση «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» θα τρέχει μέχρι και τον Νοέμβριο. Πρόκειται για έκθεση που ολοκληρώνεται σε 4 μέρη (τα οποία ξεκίνησαν σταδιακά) και ο τίτλος της εμπνέεται από το ομώνυμο έργο σε νέον της Yael Bartana (2017), που παρουσιάζεται στη Βόρεια και τη Νότια πρόσοψη του κτιρίου του ΕΜΣΤ. Εδώ παρουσιάζονται έργα μόνο γυναικών ή καλλιτεχνών που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες. Η επιμέλεια της έκθεσης ανήκει στην καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου, ενώ το ερώτημα που θέτει η έκθεση είναι πάντοτε επίκαιρο, καθώς τόσο στην τέχνη όσο και σε άλλους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής οι γυναίκες έχουν λιγότερες ευκαιρίες για ηγετικές θέσεις. Σε αυτό τον κύκλο εντάσσεται και η πρώτη μεγάλη αναδρομική στην Ευρώπη της σημαντικής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας Penny Siopis “For dear life”. Η έκθεση συστήνει στο ελληνικό κοινό μια σημαντική καλλιτέχνιδα που με το έργο της έχει ανοίξει νέους εκφραστικούς δρόμους σε βαθιά συνομιλία με μια ολόκληρη εποχή διεκδίκησης δικαιωμάτων και κοινωνικο-πολιτικών αλλαγών.

Στο Μουσείο Μπενάκη (Κτήριο Πειραιώς) ξεκινά επετειακή έκθεση «Δίασμα» (26/9 - 12/01), αφιερωμένη στην Ιωάννα Παπαντωνίου και την προσφορά της ίδιας και του ιδρύματός της στην εξέλιξη του ελληνικού ενδύματος. Σαν τις υφάντρες που ξεκινούν το δίασμα, το διασίδι, την πλέξη δηλαδή των νημάτων στον αργαλειό, υφαίνει την πλούσια και πολύπλευρη ιστορία του νεότερου ελληνικού υλικού πολιτισμού και του πολιτισμού του ενδύματος.

Στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης συνεχίζεται μέχρι και τις 4 Νοεμβρίου η έκθεση «Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα». Πάνω από 100 φωτογραφίες της διάσημης Αμερικανίδας φωτογράφου παρουσιάζονται στο Μέγαρο Σταθάτου. Η Sherman, που κινείται ανάμεσα στη φωτογραφία και την περφόρμανς, βάζει τον εαυτό της σε ρόλους και αυτο-φωτογραφίζεται στο στούντιό της. Έμπνευσή της η αναπαραγωγή των στερεοτυπικών ρόλων της γυναίκας, όπως αυτές παρουσιάζονται στις διαφημίσεις, την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο. 

Στο Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή μέχρι τις 27/10 θα τρέχει έκθεση αφιερωμένη στον Henri Cartier Bresson (την ίδια περίοδο στην Άνδρο φιλοξενείται έκθεση αφιερωμένη στη σύντροφό του Martine Franck). Στην έκθεση θα δούμε 76 από τις συνολικά 126 φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο μνημειώδες λεύκωμά του «Η αποφασιστική στιγμή» και πλούσιο υλικό –σε μεγάλο βαθμό αδημοσίευτο– από τα 3 ταξίδια που πραγματοποίησε ο μεγάλος φωτογράφος στην Ελλάδα. Στο ίδιο μουσείο φιλοξενούνται μέχρι και τις αρχές Ιανουαρίου 2 πίνακες από τη National Gallery, ενώ θα πραγματοποιούνται ημίωρες ξεναγήσεις στο κοινό τα Σαββατοκύριακα του Νοεμβρίου. 

Το Ίδρυμα Β & Μ. Θεοχαράκης εγκαινιάζει τη σεζόν με 2 εκθέσεις. Η έκθεση «Αδειάζει, γεμίζει φως», σε επιμέλεια Τάκη Μαυρωτά και Πάνου Γιαννικόπουλου, εστιάζει στη χρήση του φωτός στην τέχνη μέσω ενός διαλόγου εμβληματικών έργων της Χρύσας, του Στήβεν Αντωνάκου και του Γιάννη Μπουτέα με σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες. Γλυπτική, ζωγραφική, installations και φωτογραφίες από τη δεκαετία του 1960 έως και σήμερα γίνονται αντικείμενα μελέτης στην έκθεση, που εξετάζει πώς το φως από φυσικό φαινόμενο μετατρέπεται σε εργαλείο καλλιτεχνικής έκφρασης.

Η δεύτερη έκθεση, το «Vertigo», σε επιμέλεια Φαίδρας Βασιλειάδου παρουσιάζει το έργο δυο νέων καλλιτεχνών, της Ναταλίας Μαντά και του Δημήτρη Ταμπάκη. Εμπνευσμένοι από την ομώνυμη χιτσκοκική ταινία (στα ελληνικά «Δεσμώτης του ιλίγγου») οι δύο καλλιτέχνες «συνομιλούν» με τους ενδιάμεσους χώρους του ιδρύματος με γλυπτά που προσκαλούν τον επισκέπτη σε μια βαθιά ενδοσκόπηση.

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη συνεχίζεται μέχρι το τέλος του 2024 η έκθεση «Τομή ’74 - Από τη Δικτατορία στη Δημοκρατία», με αφορμή τα 50 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Πλούσια αρχειακά τεκμήρια και οπτικοακουστικό υλικό, λογοκριμένες εκπομπές και δίσκοι βινυλίου είναι στη διάθεση του κοινού ώστε να φωτιστεί η συγκεκριμένη περίοδος. Η έκθεση συνδιοργανώνεται με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) και την Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση (ΕΡΤ).

Τον Οκτώβριο και για έναν μήνα (17/10 - 17/11) 44 καλλιτέχνες σύγχρονης τέχνης συμπράττουν στην έκθεση «Wanderlust (φιλαποδημία) - All passports». Γλυπτά, performances, installations, βίντεο αλλά και έργα ζωγραφικής θα εκτίθενται σε πολυάριθμους χώρους του εμβληματικού Μεγάρου Σλήμαν - Μελά στην οδό Πανεπιστημίου 46. Υπό την επιμέλεια του Κώστα Πράπογλου, οι καλλιτέχνες δημιουργούν για ένα κτίριο-ορόσημο της Αθήνας, που πέρασε από διάφορες χρήσεις, ενώ σύντομα θα μετατραπεί σε ξενοδοχείο. 

Στο ΚΠΣΙΝ η έκθεση Φωτογραφίας της Άλεξ Μυλωνά «Εκπλήρωση» στην Εσπλανάδα, σε επιμέλεια της Συραγώς Τσιάρα, θα συνεχιστεί μέχρι τις 28/10. Η έκθεση –που ξεκίνησε τον Απρίλιο στο πλαίσιο του Wow Athens, σε συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη– επικεντρώνεται στη σχέση της γυναικείας καλλιτεχνικής δημιουργίας με την ιστορική και θεσμική πραγματικότητα, τους περιοριστικούς όρους, το όνειρο και την έμπρακτη υπέρβαση.

Παράλληλα, στο ΚΠΣΙΝ εγκαινιάζονται 2 ακόμη εκθέσεις στις 21/09. To «RIDE AΘENS» του Σπύρου Μπακάλη (21.09 - 10.11.2024) είναι ένα ποδηλατικό οδοιπορικό στο κέντρο της Αθήνας. Ο φακός του καταγράφει τους ποδηλάτες και τις ποδηλάτισσες της πόλης και τους εκθέτει περιμετρικά στο πάρκο του ΚΠΣΙΝ. Στόχος της καταγραφής είναι να αναλογιστούμε γύρω από τους τρόπους μετακίνησης στην Αθήνα αλλά και τη χρήση του ποδηλάτου στην πόλη, ως πιο βιώσιμου μέσου. Παράλληλα ο Μεσογειακός κήπος θα φιλοξενήσει την έκθεση «Ακάλυπτοι» της Όλγας Δέικου, που με 21 φωτογραφίες εστιάζει στους ακάλυπτους που υπάρχουν σε πολλές πολυκατοικίες της πόλης.

Στο Momus - Μουσείο Άλεξ Μυλωνά στο Θησείο η Στεφανία Στρούζα παρουσιάζει την έκθεση «Primary Tide» από τις 12/9 έως και τις 3/11. Με αφετηρία την αρχιτεκτονική (που αποτελεί το πρώτο της πτυχίο), η καλλιτέχνης μελετά τον χώρο στο έργο της μέσα από γλυπτά και εγκαταστάσεις, όπου αποτυπώνει στοιχεία γεωγραφίας, ιστορίας, πολιτισμού και φιλοσοφίας.

Τέλος η Art Athina 2024 πραγματοποιείται και φέτος, για 31ή χρονιά, με συμμετοχή 71 αιθουσών τέχνης. Ο θεσμός θα υποδεχθεί το φιλότεχνο κοινό στο Ζάππειο Μέγαρο, για 4 μέρες φέτος, από τις 19 έως και τις 23 Σεπτεμβρίου. Στόχος της φουάρ είναι ο καλλιτεχνικός διάλογος ανάμεσα στις γκαλερί τόσο μέσω των έργων τους όσο και από τις παράλληλες εκδηλώσεις (talks, performances, videos). Παράλληλα για τρίτη χρονιά θα απονεμηθεί το Art Athina Award σε έναν νέο καλλιτέχνη, προσφέροντάς του τη δυνατότητα να παρουσιάσει ατομικά το έργο του. 

Βόλτα στις γκαλερί της Αθήνας 

Η πρώτη ατομική έκθεση της Καραμπατζάκη, τα «Κτίσματα» φιλοξενείται στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη μέχρι τις 5 Οκτωβρίου. Βασικό υλικό της το χαρτόνι, που μετατρέπεται περίτεχνα σε διαφορετικά κτίρια, διάσπαρτα στον χώρο. 

H Γκαλερί Alma εγκαινιάζει τον νέο της χώρο στη Σκουφά με την ομαδική έκθεση «Συγκάτοικοι - Living together» (13/9 - 5/10). Καλλιτέχνες που έχει φιλοξενήσει σε όλα τα χρόνια της λειτουργίας της και αποτελούν πλέον «οικογένεια» συμπράττουν και επανα-συστήνονται στο κοινό στον νέο χώρο της γκαλερί. 

Εγκαινιάζεται στις 26 Σεπτεμβρίου στη The Crux Gallery η έκθεση «Ι am Blood» του Jan Fabre. Την επιμέλεια έχει αναλάβει η Δρ Ιστορίας της Τέχνης και επιμελήτρια Κατερίνα Κοσκινά, η οποία άλλωστε διατηρεί μακροχρόνια και στενή συνεργασία με τον καλλιτέχνη. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα που είναι φτιαγμένα αποκλειστικά με την τεχνική του ψηφιδωτού και είναι χαρακτηριστικά  της τεχνοτροπίας του Fabre, γνωστός για την πολυδιάστατη αναγεννησιακή προσέγγιση της τέχνης, τη μελέτη της ιστορίας της, τη διασύνδεσή της με το χώρο της επιστήμης, αλλά και των παραδοσιακών τεχνικών. Το χρώμα που κυριαρχεί στα έργα είναι το χρυσό ενώ ξεχωρίζουν για τη μινιμαλιστική τους αισθητική. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι και τις 16 Νοεμβρίου. Η Κατερίνα Κοσκινά επιμελείται μια ακόμη έκθεση, που εγκαινιάζεται στις 28 Σεπτεμβρίου στη The Blender Gallery και θα διαρκέσει μέχρι και τις 9 Νοεμβρίου. Πρόκειται για την ατομική έκθεση της Μαρίας Φραγκουδάκη «The Deeper I Go The More I Reveal». Η εικαστικός συνδυάζει στο έργο της μια ποικιλία οπτικών γλωσσών ενώ θα βρούμε και πολλά περιβαλλοντικά μηνύματα.

Στην Gagosian ξεκινά η έκθεση «Henri Moore and Greece», που υλοποιείται σε συνεργασία με το Henry Moore Foundation, στη οποία εκτίθενται έργα του καλλιτέχνη στην Ελλάδα έπειτα από 20 χρόνια. Από την επιλογή των έργων φαίνεται η επιρροή της αρχαίας ελληνικής τέχνης –και μάλιστα της προ-κλασικής περιόδου– στον Moore, η οποία προέκυψε έπειτα από την πρώτη του επίσκεψη στη χώρα μας, το 1951. Παρατηρώντας τα γλυπτά του βρίσκει κανείς πολλές ομοιότητες με τα κυκλαδικά ειδώλια. Εκτίθενται επίσης και κάποια χαρακτικά, προσχέδια αλλά και πληροφορίες που στοιχειοθετούν τον διάλογό του με την αρχαία ελληνική τέχνη. 

Η Γκαλερί Bernier-Eliades φιλοξενεί την έκθεση «Δύο αφετηρίες - Παράλληλες διαδρομές» της Μαρίας Γρηγορίου και του Γιάννη Παπαδόπουλου (3/10 - 7/11). Δύο καλλιτέχνες, που μοιράζονται το ίδιο εργαστήρι, δημιουργούν γλυπτικά τοπία, αξιοποιώντας υλικά όπως το λινό, το βαμβάκι και το μετάξι. Στόχος τους είναι να αποδώσουν τη σχέση τους με τον χώρο και τον χρόνο και τις παράλληλες πορείες τους. 

Μια έκθεση-αφιέρωμα στον Μαρκ Ρόθκο, με αφορμή τα 120 χρόνια από τη γέννησή του, πραγματοποιείται στον Λόφος Αrt Project (25/9 - 27/10/2024), υπό την επιμέλεια της Φαίης Τζανετουλάκου. Η ομαδική έκθεση με τον τίτλο «Η Τέχνη της Εμβύθισης στη σύγχρονη ζωγραφική. Μαθαίνοντας από τον Mark Rothko» περιλαμβάνει έργα 24 σύγχρονων Ελλήνων και ξένων εικαστικών, παράλληλες δράσεις, καθώς και τη μοναδική εικονογράφηση βιβλίου που είχε αναλάβει ο Rothko, σχεδόν έναν αιώνα πριν.