Μέχρι σήμερα, σχεδόν 130 χρόνια μετά το θάνατό του, η μυθολογία γύρω από τον μεγάλο ολλανδό ζωγράφο εξακολουθεί να γοητεύει και να συναρπάζει −μια βασανισμένη μεγαλοφυΐα που αυτοτραυματίστηκε κόβοντας το αριστερό του αυτί−, για τον μέγα τρελό της σύγχρονης τέχνης.
Η καρέκλα του, 1888
Εδώ και δεκαετίες οι ιστορικοί προσπαθούν να ανατρέψουν αυτό το αφήγημα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ παραμένει το πρότυπο για τη ρομαντική άποψη που έχουμε για τη δημιουργικότητα αφού αυτή συχνά ταυτίζεται με τη σκληρή φτώχεια, τα βάσανα, την απομόνωση, ακόμα και με την τρέλα.
Γι' αυτό και η έκθεση που μόλις εγκαινιάστηκε στην πινακοθήκη Tate Britain −η πρώτη με έργα του καλλιτέχνη από το 1947− έγινε δεκτή με ενθουσιασμό αλλά και με μεγάλη έκπληξη αφού η παραμονή του νεαρού Βίνσεντ στο Λονδίνο ανατρέπει τα στερεότυπα που έχουμε για τον ίδιον, τη ζωή και τον χαρακτήρα του.
Ήταν μόλις 20 χρονών όταν έφτασε στο Λονδίνο το 1873 για να ασχοληθεί με το εμπόριο έργων τέχνης στους Coupil & Cie, μια γκαλερί στο Κόβεντ Γκάρντεν. Φτάνοντας στον σταθμό της Βικτώριας από τη Χάγη, έψαξε να βρει ένα σπίτι και τελικά εγκαταστάθηκε στο δεύτερο όροφο ενός αρχοντικού στο Μπρίξτον.
Το σπίτι που έμενε στο Μπρίξτον, στην οδό 87 Hackford Road
Παραδόξως, στο Λονδίνο ο Βαν Γκογκ δεν ήταν η μοναχική, σκυθρωπή φιγούρα που έχουμε σήμερα στο μυαλό μας αλλά ένας καλοπληρωμένος εργαζόμενος νέος που χαιρόταν τη ζωή, έκανε ατέλειωτους περιπάτους στα πάρκα ενώ περιδιάβαινε καθημερινά τη γέφυρα του Γουέστμινστερ για να πάει στη δουλειά του. Στον ελεύθερο χρόνο του πέρναγε ώρες μπροστά στους πίνακες του Κόνσταμπλ και του Τέρνερ στην Εθνική Πινακοθήκη, διάβαζε με πάθος τα μυθιστορήματα του Καρόλου Ντίκενς και την «Τζέιν Έυρ» της Σαρλότ Μπροντέ και ρέμβαζε στις όχθες του Τάμεση απαγγέλλοντας σονέτα του Σαίξπηρ και στίχους του Τ.Σ. Έλιοτ.
Τον Ιανουάριο του 1874 έγραφε στον αδερφό του Τεό: «Εδώ τα πράγματα πάνε πολύ καλά για μένα, έχω ένα θαυμάσιο σπίτι και με ευχαριστεί τόσο πολύ να παρατηρώ το Λονδίνο και τον τρόπο ζωής των Άγγλων. Γύρω μου έχω μια υπέροχη φύση, ζω μέσα στην τέχνη και την ποίηση. Αν αυτό δεν είναι αρκετό, τότε τι είναι;».
Στο Μπρίξτον έμεινε περίπου ένα χρόνο. Αναγκάστηκε να μετακομίσει γιατί ο έρωτας που έτρεφε για την Ευγενία, τη νεαρή κόρη της σπιτονοικοκυράς του, ήταν χωρίς ανταπόκριση. Λίγο αργότερα θα έφευγε για πάντα από το Λονδίνο και θα μετακόμιζε στο Παρίσι. Ωστόσο, τα τρία χρόνια που ο νεαρός Βαν Γκογκ πέρασε στην αγγλική πρωτεύουσα τον επηρέασαν βαθιά και η συγκεκριμένη έκθεση αναδεικνύει αυτούς ακριβώς τους τρόπους με τους οποίους οδηγήθηκε στη συνέχεια να εξερευνήσει νέες οδούς στη ζωή, την τέχνη και την αγάπη.
Ο Άλεξ Φάρκαρσον, διευθυντής της Πινακοθήκης, θεωρεί ότι οι πίνακες του Βαν Γκογκ εκπέμπουν μια απίστευτη ομορφιά και ταυτόχρονα μια βαθιά θλίψη. Κατά τη γνώμη του, αυτός ο συνδυασμός εξηγεί ως ένα βαθμό την απήχηση που έχουν τα έργα του Βίνσεντ στον σύγχρονο κόσμο αλλά και τη σημασία της συγκεκριμένης έκθεσης: «Η παραμονή του στο Λονδίνο άλλαξε το όραμά του τόσο για τον κόσμο όσο και για τον εαυτό του, τον ενθάρρυνε να γίνει ο ζωγράφος που όλοι ξέρουμε. Και σήμερα, έχουμε την ευκαιρία −ακολουθώντας τα βήματα του νεαρού Vinnie− να αντιληφθούμε τον αντίκτυπο που είχε η Βρετανία στον Βαν Γκογκ αλλά και την τεράστια επιρροή που είχε ο ίδιος στους βρετανούς καλλιτέχνες».
Και η Vans εμπνέεται από τα ηλιοτρόπια του Βίνσεντ
Info: Van Gogh and Britain, στην Tate Britain του Λονδίνου από 27 Μαρτίου έως 11 Αυγούστου 2019
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
11°
