Mακάρι να έρθει αυτή η έκθεση στην Ελλάδα. Αυτή είναι η πρώτη σκέψη που κάνω μόλις αντικρίζω το φωτισμένο ακέφαλο μαρμάρινο άγαλμα του Ύψιστου Διός στο θρόνο του. Έξω η Νέα Υόρκη λάμπει, σφύζει από ζωή, θόρυβο, κίνηση. Εδώ κάτω, στον εκθεσιακό χώρο του Olympic Tower του Ωνάσειου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης, το βουητό της μεγαλούπολης έχει σβήσει. Βασιλεύουν οι ήχοι της φύσης και η σιωπή των αιώνων. Ο Δημήτριος Παντερμαλής ξεναγεί δημοσιογράφους και επίσημους ξένους και Έλληνες προσκεκλημένους σε μια σπάνια αρχαιολογική έκθεση από την πόλη του Δίου στον Όλυμπο, με τίτλο Θεοί και Θνητοί στον Όλυμπο: Αρχαίο Δίον, η πόλη του Δία (Gods and Mortals at Olympus: Ancient Dion, City of Zeus).
Ο εκθεσιακός χώρος του Olympic Tower του Ωνάσειου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης
Η αρχαία πόλη Δίον, στις ανατολικές υπώρειες του Ολύμπου, στο νότιο τμήμα της πιερικής πεδιάδας, ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας στο εξαιρετικό βίντεο-ντοκουμέντο που έχει γυρίσει ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης. Στον εκθεσιακό χώρο περισσότερα από 90 εκθέματα –μαρμάρινα αγάλματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων που αναπαριστούν θεότητες όπως η Δήμητρα και η Αφροδίτη, κοσμήματα, κεραμικά, νομίσματα, γυάλινα αντικείμενα και εργαλεία, τα οποία χρονολογούνται από το 10ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ.– εκθέτονται στις ΗΠΑ για πρώτη φορά.
Το Δίον εντοπίστηκε το 1806 από τον Άγγλο περιηγητή W.M Leake και επιβεβαιώθηκε το 1885 από τον αρχαιολόγο L. Heuzey. Oι πρώτες ανασκαφές έγιναν από τον καθηγητή Αρχαιολογίας και πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεώργιο Σωτηριάδη κατά την περίοδο 1928-1931 και τριάντα χρόνια αργότερα από τον καθηγητή Γεώργιο Μπακαλάκη. Το 1973, με διευθυντή τον καθηγητή Δημήτριο Παντερμαλή, άρχισε η σημαντικότερη περίοδος των ανασκαφών, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Οι εργασίες αποκάλυψαν τον περίβολο των τειχών, τον πολεοδομικό ιστό, τα ιερά τεμένη του Δίου, το ελληνιστικό και ρωμαϊκό θέατρο, το στάδιο και εκτεταμένες νεκροπόλεις. Ήρθαν στο φως δημόσια κτίρια, καταστήματα, εργαστήρια, πολυτελείς κατοικίες ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων, αγάλματα, αντικείμενα. Συγκλονιστική στιγμή, που βλέπουμε στο βίντεο, είναι η ανακάλυψη, στην Οικία του Διονύσου, του ψηφιδωτού «Θρίαμβος του Διονύσου» και η προσεκτική μεταφορά του από τους αρχαιολόγους.
Η έκθεση προκάλεσε τεράστιο ενδιαφέρον στην ομογένεια και στον αμερικανικό τύπο με εκτεταμένες αναφορές (Νew York Times, NPR, Art News, Wall Street Journal κ.ά.). Ο μεγάλης επιρροής κριτικός τέχνης Holland Cotter, στην κριτική του στους «New York Times», συνέκρινε το Ίδρυμα Ωνάση με το Μετροπολιτικό Μουσείο, δηλώνοντας ότι τα αμερικανικά μουσεία έχουν παρά πολλά να μάθουν από τον τρόπο που παρουσιάζει τις εκθέσεις του. Αυτή η σημαντική έκθεση σηματοδοτεί επίσης την επαναλειτουργία του εκθεσιακού χώρου μετά από τρία χρόνια ανακαίνισης. Παρών στα εγκαίνια ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου. «Λένε ότι Ιστορία είναι ό,τι θεωρούμε σωστό, από αυτά που κατανοούμε και από τις ιστορικές μαρτυρίες που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα. Προσφέρουμε αυτή την έκθεση σαν ένα ζωντανό παράδειγμα αυτής της ρήσης. Όσο για τα υπόλοιπα, καθένας μας φέρει τους δικούς του Θεούς και αναζητά το δικό του ιερό βουνό. Ανυπομονούμε να καλωσορίσουμε το Αμερικανικό, Ελληνο-Αμερικανικό και διεθνές κοινό στο νέο μας χώρο και να φιλοξενήσουμε μια νέα σειρά εκθέσεων» σημειώνει. Επισημαίνει ότι το Ίδρυμα είναι αφοσιωμένο στην προβολή του ελληνικού πολιτισμού, το ίδιο και οι άνθρωποι που δουλεύουν γι’ αυτό, η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια Αφροδίτη Παναγιωτάκου, η εκτελεστική διευθύντρια και διευθύντρια Πολιτιστικού Προγράμματος του Θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση στις ΗΠΑ Αμάλια Κοσμετάτου και οι υπόλοιποι συνεργάτες σε Ελλάδα και Αμερική. «Ακολουθώντας την πάγια παράδοση του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης, η έκθεση και οι υπόλοιπες ακαδημαϊκές και πολιτιστικές δραστηριότητές μας θα συνεχίσουν να εξερευνούν και να παρουσιάζουν την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά σε ένα ευρύτερο κοινό».
Η έκθεση πλαισιώνεται από σύγχρονες εικαστικές εγκαταστάσεις που πραγματοποιήθηκαν μετά από ειδική ανάθεση. Τη βίντεο εγκατάσταση της εικαστικού Μαρίας Ζερβού, με τίτλο My Half of the Sky, My Half of the Earth (Το δικό μου μισό του Ουρανού, το δικό μου μισό της Γης) και τις δύο ηχητικές εγκαταστάσεις του καλλιτέχνη Κώστα Ιωαννίδη, μία στο φουαγιέ με τίτλο In memory of, memory of, memory of (Στη μνήμη τού, μνήμη τού, μνήμη τού), στη σφυριχτή γλώσσα και μια στον εκθεσιακό χώρο με τίτλο O rocky voice, shall we in that great night rejoice? (Ω, βραχώδη φωνή, σε αυτή την υπέροχη νύχτα θα ευφρανθούμε;) εμπνευσμένο από το ποίημα του Γέιτς, The Man and the Echo.
Εξαιρετική ιδέα της διοργάνωσης είναι οι περιηγήσεις στον εκθεσιακό χώρο με τον σημαντικό φιλόσοφο Simon Critchley. Στο πρόγραμμα Let’s Walk: A Peripatetic Conversation Series with Simon Critchley (Ας περπατήσουμε: Μια σειρά περιπατητικών συζητήσεων με το φιλόσοφο Σάιμον Κρίτσλεϋ), οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να συναντήσουν το φιλόσοφο και συγγραφέα Σάιμον Κρίτσλεϋ, καθηγητή στην έδρα Hans Jonas του New School for Social Research, και τον εκάστοτε καλεσμένο του με τον οποίο θα περιδιαβαίνουν τους χώρους της έκθεσης και θα κουβεντιάζουν σχετικά με τα σύγχρονα ζητήματα που θίγει η έκθεση.
Ακόμα, έχουν προβλεφθεί οικογενειακά εκπαιδευτικά προγράμματα, διαδικτυακό περιεχόμενο και ένα βιντεοπαιχνίδι με τίτλο Secrets of the Past (Μυστικά του παρελθόντος), που ανατέθηκε ειδικά στους Λήδα Μαντζουράνη και Άλεξ Γιαννακίδη της εξειδικευμένης ελληνικής εταιρείας λογισμικού Culturplay.
Στην αίθουσα του εκθεσιακού χώρου στη Ν. Υόρκη, τέσσερα εντυπωσιακά μαρμάρινα αγάλματα φιλοσόφων από την «Οικία του Διονύσου».
Ο καθηγητής Δημήτριος Παντερμαλής στο Δίον τη δεκαετία του ’80 επιβλέπει την ανασκαφή.
Ψηφιδωτό «Θρίαμβος του Διονύσου». Τέλη 2ου - αρχές 3ου αιώνα μ.Χ. Πέτρινες ψηφίδες, ύψος 150 εκ., πλάτος 220 εκ. Από το Δίον, «Οικία του Διονύσου», Αίθουσα συμποσίων.
Μαρμάρινος αετός. Βρέθηκε κοντά στο άγαλμα του Ύψιστου Διός κατά την ανασκαφή (2ος αιώνας μ.Χ.).
Ο Ζευς Ύψιστος, το άγαλμα που υποδέχεται τους επισκέπτες της έκθεσης (2ος αιώνας μ.Χ.).
Σκηνή από τη βίντεο εγκατάσταση της Μαρίας Ζερβού.
Το Ίδρυμα Ωνάση ΗΠΑ έχει εκδώσει έναν κατάλογο 160 σελίδων με δοκίμια, φωτογραφίες και πληροφορίες για τα αντικείμενα της έκθεσης. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
13°
