Ραντεβού στα μουσεία: Μη χάσετε αυτή την εβδομάδα

Μέδουσα Αίθουσα Τέχνης, 1979-2017
Ένα παράθυρο στην ιστορία της μεταπολιτευτικής ελληνικής τέχνης μέσα από την περίπτωση της αίθουσας τέχνης «Μέδουσα» έχει ανοίξει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς για να μας θυμίσει μεγάλους δημιουργούς, ενδιαφέροντα έργα και φυσικά τη χαρισματική και προσφιλή γκαλερίστα που μας τα σύστησε. Η Μαρία Δημητριάδη αγάπησε την τέχνη με πάθος και στα δεκαεννιά χρόνια της κιόλας άνοιγε την πρώτη της γκαλερί. Πίστευε και υποστήριζε τους καλλιτέχνες και μέσα από τη «Μέδουσα» θέλησε να ζωντανέψει «εικαστικά όνειρα» επιλέγοντας μια προσέγγιση, όπως η ίδια έλεγε, «διαισθητική και συναισθηματική». Έφυγε πρόωρα από τη ζωή το 2017, όμως, όσα οραματίστηκε για τα 40χρονα του πλέον ιστορικού χώρου τέχνης βρίσκονται σε μια μεγάλη έκθεση με δημιουργίες, μεταξύ άλλων, των Ακριθάκι, Αργυράκη, Takis, Πράσινου, Ραϋμόνδου, Πάστρα, Παπαφιλίππου, Μπέμπη, Τζίβελου κ.ά., που ανήκουν με κληροδότημά της στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης, καθώς και σε ένα χορταστικό βιβλίο.
Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138, 2103453111

Η Μαρία Δημητριάδη μπροστά σε μικρογλυπτό του Takis, περίπου 1982

Το εργαστήριο του γλύπτη
Ο πάγκος εργασίας του Γιάννη Παππά με το εντυπωσιακό κουμπάσο, το αμόνι, το σκαρπέλο και τις λίμες του αλλά και ζωγραφικές απεικονίσεις των ατελιέ του· τα εργαλεία του Γιώργου Ζογγολόπουλου πλάι σε δημιουργίες του και σχέδια για διάσημα γλυπτά του (το μνημείο του Ζαλόγγου, τις Ομπρέλες)· οι πολύπλευρες αναζητήσεις του Κλέαρχου Λουκόπουλου λαξευμένες στον πωρόλιθο, στο σίδερο και στον μπρούτζο· η πορεία της Σωσώς Χουτοπούλου-Κονταράτου από τη ρεαλιστική αναπαράσταση στην αφαίρεση· τρεις εκδοχές του Χρήστου Καπράλου για τη μορφή της μάνας αποδοσμένες σε γύψο, μπρούντζο και ξύλο, στο Παναιτώλιο, το Κουκάκι και την Αίγινα. Κι ακόμα έργα των Αχιλλέα Απέργη, Φρόσως Ευθυμιάδη-Μενεγάκη, Λάζαρου Λαμέρα, Μέμου Μακρή και Μπέλλας Ραφτοπούλου έχουν πάρει θέση στο μουσείο μιας άλλης γλύπτριας, της Άλεξ Μυλωνά, με στόχο να ζωντανέψουν τον από-ηχο των εργαστηρίων όπου η ύλη στα χέρια των καλλιτεχνών έγινε μορφή και ιδέα.
MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο

Από το Βυζαντινό Μουσείο στo Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου
Μια παμπάλαια αμφιπρόσωπη εικόνα, έργο μακεδονικού εργαστηρίου, με τη Σταύρωση στη μία όψη και επάλληλα ζωγραφικά στρώματα του 9ου, 10ου και 13ου αιώνα, από τη Μονή Ευαγγελιστρίας Δήμου Πέτα στην Άρτα· μια πολυπρόσωπη σταύρωση διά χειρός Πάολο Βενετσιάνο, σε χρυσό βάθος, έξω από τα τείχη της Ιερουσαλήμ, που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα· αλλά και μια φορητή εικόνα του 12ου αιώνα από το Άγιο Όρος που αναπαριστά την έγερση του Λαζάρου. Είναι κάποιες συναντήσεις στο πνεύμα των ημερών που μας επιφυλάσσει η κατάδυση στην εξαιρετική συλλογή του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου.
Μήπως, όμως, να ανακαλύψετε και το νέο (και ακόμα με δωρεάν είσοδο) παράρτημα του μουσείου, την οικία Τσίλλερ-Λοβέρδου; Στην αρχή της οδού Μαυρομιχάλη, το μέγαρο που κατασκεύασε για την οικογένειά του ο αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλερ και το οποίο κατόπιν φιλοξένησε την κατοικία και το Μουσείο Διονυσίου Λοβέρδου στεγάζει εκθέματα από την συλλογή του Κεφαλονίτη τραπεζίτη με μεταβυζαντινές εικόνες, χειρόγραφα και αντικείμενα μικροτεχνίας. Τα βλέμματα εδώ, πάντως, κερδίζει και το ίδιο το κτίριο με τις ζωγραφισμένες οροφές, τα λαμπερά ψηφιδωτά, τα ξυλόγλυπτα θυρώματα και τα μοτίβα, πομπηιανά αλλά και με επιρροές από τη λαϊκή αρχιτεκτονική παράδοση, που συνθέτουν τον εντυπωσιακό διάκοσμο.
Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο, Βασ. Σοφίας 22, Αθήνα, 2132139517, Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου, Μαυρομιχάλη 6, Αθήνα

Κωνσταντίνος Δρέγος, Capto vacui
Αριθμοί, εξισώσεις, σπαράγματα σχεδίων, λέξεις προβάλλουν ενταγμένα ή σε αντιπαράθεση στους καμβάδες του, ενώ στη γλυπτική του θραυσματικές μορφές συνυπάρχουν με τα αδρά αποτυπώματα που άφησαν τα χέρια του όταν δούλευε τον πηλό. Ο 45χρονος καλλιτέχνης, ο οποίος ζει στο Βερολίνο, επιλέγει να εξερευνήσει τη δημιουργική διαδικασία της επινόησης, με όλα τα σφάλματα και τις παραβάσεις της. Η πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα προσφέρει μια καλή ευκαιρία να ανακαλύψουμε τη δουλειά του που με ποικίλα μέσα επικεντρώνεται στην ανθρώπινη κατάσταση, στο τι μπορούμε να γνωρίζουμε και πώς, στον ρόλο που παίζουν τα λάθη και οι παρεξηγήσεις στη διαμόρφωση δημιουργικών διαδικασιών. Έργα από τις σειρές «Λαβύρινθος» και «Αδράχνοντας το κενό», παρουσιάζονται στην Υπηρεσιακή Αυλή του Μεγάρου μαζί με γλυπτά από τη σειρά «Πρόπλασμα», ένα νέο ηχητικό έργο και τη βίντεο-εγκατάσταση «Η προετοιμασία του καρδινάλιου» που πραγματεύεται τον παραλογισμό και τη συνθετότητα της ανθρώπινης ύπαρξης με μια ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ.
AnnexM, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, 210 7282333, Πάντειο Πανεπιστήμιο & Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, 15-17/4, 20:00

Νίκος Εγγονόπουλος, Ο Ορφέας του υπερρεαλισμού
Βούτηξε στη δεξαμενή της ελληνικής παράδοσης και, συνδυάζοντας στοιχεία από όλη την διαχρονία της, ξετύλιξε με ζωηρά χρώματα και λέξεις την προσωπική του αλήθεια, το πάθος του για καθετί ωραίο, αλλά και την κριτική του στάση απέναντι στα πράγματα. Στη ζωγραφική του ο κόσμος της καθημερινής ζωής χανόταν και τη θέση του έπαιρνε ένα εσωτερικό και ιδιόρρυθμο δικό του σύμπαν κατοικημένο, όπως σημείωνε ο φίλος και συνοδοιπόρος του Ανδρέας Εμπειρίκος, «από στιλπνούς δαίμονας, καλλίμαστους κόρας και παράδοξα μαγικά αντικείμενα». Εκατόν σαράντα οκτώ και πλέον έργα μάς ταξιδεύουν στην άμεσα αναγνωρίσιμη εικαστική κατάθεση του λογοτέχνη και εικαστικού που υπήρξε εξέχουσα μορφή της Γενιάς του ’30 και, παρότι λοιδωρήθηκε όσο λίγοι στο ξεκίνημά του, έφθασε σε δημοπρασία προ διετίας να αναδειχθεί ως ο πλέον ακριβός Έλληνας ζωγράφος του 20ού αιώνα.
Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, Βασ. Σοφίας 9 & Μέρλιν 1, Κολωνάκι, 210 3611206

Νίκος Εγγονόπουλος, Ο Καβάφης (1948)

Weather engines
Τι μας μπορούν να μας μάθουν για την κλιματική αλλαγή και τα οικοσυστήματα οι λιβελούλες και τα μανιτάρια; Πώς «γράφει» στις αισθήσεις μας και τι μας ψιθυρίζει το πέρασμα του ανέμου; Τι όψη θα είχε η υδρόγειος σφαίρα αν δίναμε «μορφή» στη ρύπανση της ατμόσφαιρας; Πώς απεικονίζουν τον φυσικό κόσμο στις προφορικές διηγήσεις τους οι Μαορί; Ο καιρός ως περίπλοκο σύστημα, ως αντικείμενο παρατήρησης και ελέγχου αλλά και ως βιωμένη εμπειρία βρίσκονται στο επίκεντρο της έκθεσης, που επιμελούνται η Δάφνη Δραγώνα και ο Jussi Parikka. Μέσα από εγκαταστάσεις ήχου και βίντεο, γλυπτά, ταινίες και αντικείμενα τρισδιάστατης εκτύπωσης, διεθνείς και Έλληνες καλλιτέχνες εστιάζουν στην κλιματική κρίση, την εκμετάλλευση αλλά και την αναγκαιότητα αντιμετώπισης των έντονων καιρικών φαινομένων εξερευνώντας την ποιητική, τις πολιτικές και τις τεχνολογίες του περιβάλλοντος.
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107 (είσοδος ελεύθερη με προκράτηση θέσης στο οnassis.org). Εθνικό Αστεροσκοπείο, λόφος Νυμφών, Θησείο