Saltburn: Η ταινία που αλλάζει λίγο την οπτική που βλέπουμε κάποια πράγματα στην καθημερινότητά μας και πώς συνδέεται με τα New Year Resolutions
Σκέφτομαι εδώ και μέρες ποιος θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να ξεκινήσω τη χρονιά. Για τι να γράψω; Είχα διάφορες ιδέες, με τις οποίες ενθουσιαζόμουν αρχικά αλλά μετά έβρισκα βαρετές, τετριμμένες, χιλιοειπωμένες. Χθες το βράδυ είδα επιτέλους την ταινία Saltburn την οποία ήθελα να δω καιρό. Σκέφτηκα ότι αν ήταν τόσο καλή όσο λέγανε θα μπορούσα να γράψω γι’ αυτή (αν και έχουν ήδη γραφτεί τόσα). Η ταινία ομολογουμένως μού έδωσε πολλή τροφή για σκέψη αλλά δεν θέλω να γράψω γι’ αυτή συγκεκριμένα. Για όσους την έχετε ήδη δει, ίσως σας φανεί παράξενο ότι αυτό που μου έμεινε περισσότερο χαραγμένο είναι το θέμα της οπτικής – το πόσο δηλαδή αλλάζει η άποψη και η πραγματικότητα κάποιων πραγμάτων, καταστάσεων, συνθηκών ανάλογα με την προοπτική από την οποία τα βλέπεις. Κοινώς, το φίλτρο από το οποίο περνάμε ό,τι βλέπουμε και ό,τι βιώνουμε.
Saltburn: Η πλοκή της νέας ταινίας από το Amazon Prime
Η ταινία ήταν όντως πάρα πολύ ωραία, κυρίως όσον αφορά στην αισθητική της, αλλά και σαν πλοκή. (Ακολουθούν μερικά μικρά spoiler.) Ο Oliver είναι ένας ντροπαλός, συνεσταλμένος, εσωστρεφής νεαρός που παίρνει υποτροφία για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Δεν έχει κανέναν φίλο εκεί και ζει πολύ μοναχικά στη φοιτητική εστία μέχρι που γνωρίζει τυχαία τον ζάμπλουτο, πανέμορφο και χαρισματικό κοινωνικά Felix. Ο Felixτον βάζει στην παρέα του, αν και κανείς άλλος δεν τον θέλει, και ο Oliverγίνεται τρισευτυχισμένος μέχρι που μια μέρα ο Felixτον βαριέται και ξεκινά να απομακρύνεται. Λίγες ημέρες αργότερα ο Oliverχτυπάει την πόρτα του Felix κλαίγοντας. Ο Felix τον περιθάλπει όταν ο Oliver του λέει ότι ο πατέρας του, ο οποίος ήταν έμπορος και χρήστης ναρκωτικών, πέθανε, και ότι η μάνα του με τα βίας μπορούσε να μιλήσει στο τηλέφωνο από το ποτό όταν τον πήρε να τον ενημερώσει.
Στο τέλος της ακαδημαϊκής χρονιάς ο Felix καλεί τον Oliver να μείνει μαζί του το καλοκαίρι στο κάστρο (ναι, κάστρο) όπου μένει με την οικογένεια του, οι γονείς του και η αδερφή του, Venetia. Η ταινία ξεκινάει εκεί κατά κάποιο τρόπο και η οπτική που έχουμε είναι πάντα από τα μάτια του Oliver. Στο κάστρο, λοιπόν, βλέπουμε μια αηδιαστικά πλούσια οικογένεια η οποία ζει εντελώς εκτός πραγματικότητας, σε ένα δικό της σύμπαν. Αρχικά σοκάρεσαι από όλα: τον αναίσχυντο πλούτο, τον τρόπο που μιλάνε και εκφράζονται, τη νωθρότητα που τους χαρακτηρίζει όπως και την απόλυτη άγνοια και έλλειψη επαφής με τον έξω κόσμο.
Στο τέλος όμως συμβαίνει κάτι περίεργο. Και εκεί είναι που θέλω στα σταθώ. Όταν ανακαλύπτουμε την αλήθεια για τον Oliver, τουλάχιστον όταν εγώ την ανακάλυψα, μου ανατράπηκε κάπως όλο αυτό. Ξαφνικά τους είδα αλλιώς, πιο ανθρώπινα, και έκρινα με περισσότερη επιείκεια όλα όσα κάνανε και λέγανε. Και αυτό με εξέπληξε,γιατί ό,τι είδαμε για αυτούς είναι αλήθεια,δεν άλλαξε. Αυτό που έβλεπε ο Oliver, αυτό ισχύει. Άλλαξε όμως κάτι άλλο. Το ποιος είναι ο Oliver. Στη σύγκριση του αρχικού Oliver, του ψευδούς δηλαδή, δημιουργείτο μια άποψη για το ποιόν τους, όταν όμως μαθαίνεις το τέρας που κρύβεται μέσα του, και κάνεις τη σύγκριση εκ νέου, αρχίζεις και αναρωτιέσαι: είναι πραγματικά τόσο «κακή» η οικογένεια του Felix; Ναι, είναι όλα αυτά που προανέφερα, αλλά στο τέλος της ημέρας, ποιον βλάπτουν; Προφανώς απλοποιώ κάποια πράγματα που κάθε άλλο παρά απλά είναι, αλλά η τόσο ξαφνική αυτή αλλαγή προοπτικής ήταν πολύ ενδιαφέρουσα.
Ο Ιανουάριος καλά-καλά δεν ξεκίνησε, και ήδη βρισκόμαστε πιο κοντά στα μέσα του απ’ ότι στις αρχές του. Ήδη θα έχετε δει ή ακούσει δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, άρθρα και συζητήσεις για τα γνωστά και οριακά γραφικά πια resolutions της νέας χρονιάς. Στην πραγματικότητα έχουν κουράσει τόσο σαν conceptπου ενδεχομένως να πέσατε και σε κάποια anti-resolutions δημοσιεύματα. Εγώ βρήκα ένα προχθές το οποίο εκτίμησα γιατί ήταν σύντομο, περιεκτικό, και ουσιαστικά μάς έλεγε να μην μπούμε καν στη διαδικασία αυτή, γιατί απλά δεν αξίζει· δεν είναι ούτε ωφέλιμη ούτε παραγωγική και απλά δεν βγάζει νόημα. Thank you. Κάποιος το είπε.
Ανεξάρτητα από το πως περάσατε τις διακοπές αυτές (αν χαλαρώνατε, ταξιδεύατε, δουλεύατε, ξεκουραζόσασταν) η μόνη αλήθεια είναι ότι τίποτα δεν άλλαξε όταν το iPhone ή το Αndroid σας έδειξε 00:00. Είμαστε όλοι οι ίδιοι άνθρωποι. Το ίδιο κουρασμένοι. Το ίδιο απογοητευμένοι. Το ίδιο ικανοποιημένοι. Το ίδιο χαρούμενοι. Δεν θα ράψουμε το στοματάκι μας επειδή το τέλος του έτους λέει 4 αντί για 3, ούτε θα μάθουμε να λέμε όχι επειδή το γράψαμε σε ένα ωραίο ημερολόγιο με στυλό glitterκαι το υπογραμμίσαμε με ένα neonφούξια Stabilo μαρκαδοράκι.
Βάρος ίσως χάσουμε όταν απαντήσουμε ειλικρινά σε ερωτήσεις τύπου γιατί; Είναι θέμα υγείας ή θέμα εικόνας και αυτοπεποίθησης; Εξαρτάται η αυτοπεποίθηση από τον αριθμό στη ζυγαριά; Έχεις την πειθαρχεία να το ράψεις; (Εγώ προσωπικά δεν την έχω.) Και αν ναι, θα είσαι χαρούμενος ή θα μιζεριάσεις για 6 μήνες με αμφίβολα αποτελέσματα; Μήπως πιο αποτελεσματικό θα ήταν να αρχίσεις να κινείσαι περισσότερο; Να περπατάς, να βρεις μια ασχολία που σου αρέσει, ίσως; Και εν πάση περιπτώσει γιατί πρέπει όλο αυτό να ξεκινήσει στις 2 Ιανουαρίου (την 1η ακόμα τρώμε) και όχι στις 17 Μαρτίου ή όταν είσαι πραγματικά έτοιμος, αποφασισμένος και σε φάση που μπορείς να το υποστηρίξεις και να το αντέξεις ψυχολογικά, οικονομικά ή οτιδήποτε άλλο;
Εντούτοις, εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι από το να φτιάχνουμε ατελείωτες λίστες πραγμάτων που θέλουμε να αλλάξουμε επάνω μας ή μέσα μας, πολλά από τα οποία γνωρίζουμε ήδη ότι δεν θα κάνουμε και το οποίο στο τέλος μόνο πίκρα θα μας φέρει, ίσως είναι η ώρα να τη δούμε λίγο αλλιώς.
Πριν από περίπου 100 χρόνια, το 1932, το Harvard Medical School ξεκίνησε την έρευνα «Harvard Study of Adult Development», αρχικά με 724 συμμετέχοντες -αγόρια από φτωχές και προβληματικές οικογένειες στη Βοστώνη και προπτυχιακούς φοιτητές του πανεπιστημίου του Harvard.Η μελέτη αργότερα ενσωμάτωσε τους συζύγους των αρχικών ανδρών και, πιο πρόσφατα, περισσότερους από 1.300 απογόνους της αρχικής ομάδας. Οι ερευνητές έπαιρναν, περιστασιακά, συνεντεύξεις από τους συμμετέχοντες, και τους ζητούσαν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια και να συλλέξουν πληροφορίες για τη σωματική τους υγεία.
Σε βάθος χρόνου, οι ερευνητές παρακολούθησαν τους συμμετέχοντες να μπαίνουν και να βγαίνουν από τις σχέσεις τους, να βιώνουν επιτυχία και αποτυχία στις δουλειές τους, να γίνονται μητέρες και μπαμπάδες, κτλ. Είναι η πιο εις βάθος, διαχρονική μελέτη που έχει γίνει ποτέ για την ανθρώπινη ζωή και οδήγησε τους ερευνητές σε ένα απλό και βαθύ συμπέρασμα: Οι καλές ανθρώπινες σχέσεις οδηγούν σε υγεία και ευτυχία. Το κόλπο είναι ότι αυτές οι σχέσεις πρέπει να καλλιεργούνται.
Δεν χρειάζεται βέβαια να εξετάζουμε επιστημονικά ευρήματα για να αντιληφθούμε ότι οι σχέσεις μάς επηρεάζουν σωματικά. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να παρατηρήσουμε την αναζωογόνηση που νιώθουμε όταν πιστεύουμε ότι κάποιος μάς έχει καταλάβει πραγματικά κατά τη διάρκεια μιας καλής συνομιλίας, ή την ένταση που νιώθουμε μετά από έναν καυγά. Υπό αυτή την έννοια, το να έχεις υγιείς, ικανοποιητικές σχέσεις είναι ένα είδος φυσικής κατάστασης—κοινωνική φυσική κατάσταση—και όπως και η φυσική κατάσταση, χρειάζεται δουλειά για να διατηρηθεί.
Οι ερευνητές Robert Waldinger, MD, και Marc Schulz, PhD, οι οποίοι δημοσίευσαν το βιβλίο «The Good Life: Lessons from the world’s longest scientific study of happiness» είπαν ότι σε αντίθεση με το να ανεβαίνουμε στη ζυγαριά, να κοιταζόμαστε γρήγορα στον καθρέφτη ή να μετράμε την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη, η αξιολόγηση της κοινωνικής μας φυσικής κατάστασης απαιτεί λίγο πιο διαρκή αυτο-στοχασμό. Απαιτεί να απομακρυνθούμε από τη ταχύτητα της σύγχρονης ζωής, να κάνουμε έναν απολογισμό των σχέσεών μας και να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας σχετικά με το πού αφιερώνουμε τον χρόνο μας και αν τείνουμε στις συνδέσεις που μας βοηθούν να ευδοκιμήσουμε. Η εύρεση του χρόνου για αυτό το είδος προβληματισμού μπορεί να είναι δύσκολη και η διαδικασία αυτής άβολη. Μπορεί όμως να αποφέρει τεράστια οφέλη.
Πολλοί από τους συμμετέχοντες στη Μελέτη του Χάρβαρντ είπαν ότι η συμπλήρωση ερωτηματολογίων κάθε δύο χρόνια και η τακτική συνέντευξη τούς έχει δώσει μια ευπρόσδεκτη προοπτική για τη ζωή και τις σχέσεις τους. Τους ζητάμε να σκεφτούν πραγματικά τον εαυτό τους και τους ανθρώπους που αγαπούν και αυτή η διαδικασία αυτοστοχασμού βοηθά ορισμένους από αυτούς.
Υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο από το να συντηρήσουμε σε βάθος χρόνου καλές, ουσιαστικές φιλίες και σχέσεις…τόσο με άλλους όσο και με τον εαυτό μας; Και τι απαιτεί όλο αυτό; Πολλά. Αλλά κυρίως κατανόηση, ενσυναίσθηση, συγχώρεση, και ουσιώδη επικοινωνία.
Στην ενδεχόμενη ερώτησή σας πώς συνδέεται το Saltburn, τα resolutions μιας καινούργιας χρονιάς και η μεγαλύτερη κοινωνική μελέτη για την ανθρώπινη ευτυχία, η απάντηση είναι ότι έτσι όπως αλλάζει ο κόσμος γύρω μας, θα έπρεπε, έστω μια στο τόσο να αλλάζει και η οπτική με την οποία βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε ανθρώπους και πράγματα, γιατί στην πραγματικότητα, αλλάζουμε και εμείς οι ίδιοι. Τα quickfixes, οι εύκολες/γρήγορες λύσεις, δηλαδή, όπως είναι οι διθυραμβικές αποφάσεις μιας νέας χρονιάς, που εντέλει καταλήγουν να μην είναι ούτε quickαλλά ούτε και να βελτιώνουν τίποτα, είναι συνήθως μικροσκοπικά τσιρότα για μια πληγή που απαιτεί ράμματα. Τόσο η ενδοσκόπηση και ο αυτο-στοχασμός όσο και η προσεκτική καλλιέργεια σχέσεων με ανθρώπους που επιλέγουμε να έχουμε δίπλα μας, είναι ίσως το καλύτερο μακροχρόνιο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας φέτος.
