Πείραμα για τη Σκοτεινή Ενέργεια αμφισβητεί τη θεωρία του Αϊνστάιν για το σύμπαν

Η μυστηριώδης δύναμη που ονομάζεται Σκοτεινή Ενέργεια, η οποία οδηγεί στην επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος, ενδέχεται να αλλάζει με τρόπο που αμφισβητεί την τρέχουσα κατανόησή μας για τον χρόνο και τον χώρο, σύμφωνα με νέες επιστημονικές παρατηρήσεις.

Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι βρίσκονται στα πρόθυρα μιας από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της αστρονομίας εδώ και δεκαετίες - μιας ανακάλυψης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε θεμελιώδη αναθεώρηση των θεωριών μας για το σύμπαν.

Αυτό το πρώιμο εύρημα έρχεται σε αντίθεση με την υπάρχουσα θεωρία, η οποία βασίστηκε εν μέρει στις ιδέες του Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Αυξανόμενα στοιχεία για μια αλλαγή παραδείγματος

Αν και απαιτούνται περισσότερα δεδομένα για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα, ακόμη και από τους πιο προσεκτικούς και σεβαστούς ερευνητές, όπως ο καθηγητής Όφερ Λαχάβ από το Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου, η συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων έχει προκαλέσει ενθουσιασμό.

«Είναι μια δραματική στιγμή», δήλωσε στο BBC News. «Μπορεί να είμαστε μάρτυρες μιας αλλαγής παραδείγματος στην κατανόησή μας για το Σύμπαν».

Η ανακάλυψη της Σκοτεινής Ενέργειας

Η ανακάλυψη της Σκοτεινής Ενέργειας το 1998 ήταν από μόνη της σοκαριστική. Μέχρι τότε, η επικρατούσα άποψη ήταν ότι, μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, η διαστολή του σύμπαντος θα επιβραδυνόταν λόγω της βαρύτητας.

Ωστόσο, παρατηρήσεις Αμερικανών και Αυστραλών επιστημόνων έδειξαν ότι η διαστολή επιταχύνεται. Επειδή δεν γνώριζαν τι προκαλεί αυτή την επιτάχυνση, ονόμασαν τη δύναμη αυτή Σκοτεινή Ενέργεια, δηλώνοντας έτσι την άγνοιά τους για τη φύση της.

Αν και δεν γνωρίζουμε τι είναι η Σκοτεινή Ενέργεια, οι αστρονόμοι μπορούν να τη μετρήσουν και να ελέγξουν αν αλλάζει, παρατηρώντας την επιτάχυνση των γαλαξιών σε διαφορετικές φάσεις της ιστορίας του Σύμπαντος.

Το πείραμα DESI και οι νέες ενδείξεις

Διάφορα πειράματα σχεδιάστηκαν για να ανακαλύψουν απαντήσεις, μεταξύ των οποίων το Dark Energy Spectroscopic Instrument (DESI) στο Αστεροσκοπείο Kitt Peak στην Αριζόνα των ΗΠΑ.

Το DESI αποτελείται από 5.000 οπτικές ίνες, καθεμία από τις οποίες λειτουργεί ως τηλεσκόπιο ελεγχόμενο ρομποτικά, σαρώνοντας γαλαξίες με υψηλή ταχύτητα.

Πέρυσι, όταν οι ερευνητές του DESI βρήκαν ενδείξεις ότι η δύναμη της Σκοτεινής Ενέργειας μπορεί να έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, πολλοί επιστήμονες θεώρησαν ότι πρόκειται για ένα στατιστικό «λάθος» που θα εξαφανιζόταν με περισσότερα δεδομένα. Αντίθετα, ένα χρόνο μετά, το φαινόμενο έχει ενισχυθεί.

«Τα στοιχεία είναι τώρα πιο ισχυρά από ό,τι πριν από έναν χρόνο», δήλωσε ο καθηγητής Σεσάντρι Νατάθουρ από το Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ. «Έχουμε κάνει πολλές πρόσθετες δοκιμές, και κάθε μία από αυτές ενισχύει την εμπιστοσύνη μας ότι τα αποτελέσματα δεν οφείλονται σε κάποιο άγνωστο σφάλμα στα δεδομένα».

Παράξενα αποτελέσματα που προκαλούν αμφισβήτηση

Αν και τα δεδομένα δεν έχουν φτάσει ακόμη στο σημείο να χαρακτηριστούν επίσημα ως ανακάλυψη, έχουν ήδη προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον στην επιστημονική κοινότητα.

Η καθηγήτρια Κάθριν Χέιμανς, Βασιλική Αστρονόμος της Σκωτίας και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, σχολίασε:

«Η Σκοτεινή Ενέργεια φαίνεται να είναι ακόμα πιο παράξενη από ό,τι νομίζαμε».

«Το 2024, τα δεδομένα ήταν ακόμη νέα, κανείς δεν ήταν σίγουρος γι’ αυτά, και θεωρήθηκε ότι χρειαζόταν περισσότερη δουλειά.

Τώρα, όμως, έχουμε περισσότερα δεδομένα και αυστηρότερο έλεγχο από την επιστημονική κοινότητα. Ενώ υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να πρόκειται για ένα σφάλμα, υπάρχει επίσης η πιθανότητα να βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας πραγματικά μεγάλης ανακάλυψης».

Ποια είναι η αιτία της μεταβολής;

«Κανείς δεν ξέρει!» παραδέχεται με ενθουσιασμό ο καθηγητής Όφερ Λαχάβ.

«Αν αυτά τα νέα αποτελέσματα είναι σωστά, τότε πρέπει να βρούμε τον μηχανισμό που προκαλεί αυτή τη μεταβολή—κάτι που μπορεί να σημαίνει ότι χρειαζόμαστε μια εντελώς νέα θεωρία. Αυτό είναι που κάνει την έρευνα τόσο συναρπαστική».

Το DESI θα συνεχίσει τη συλλογή δεδομένων για τα επόμενα δύο χρόνια, με στόχο να χαρτογραφήσει περίπου 50 εκατομμύρια γαλαξίες και άλλα φωτεινά αντικείμενα, προκειμένου να επιβεβαιώσει αν οι παρατηρήσεις είναι αδιαμφισβήτητα σωστές.

«Η δουλειά μας είναι να αφήσουμε το σύμπαν να μας πει πώς λειτουργεί, και ίσως τώρα μας λέει ότι είναι πιο περίπλοκο από ό,τι νομίζαμε», δήλωσε ο Αντρέι Κουτσέου, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Lawrence Berkeley στην Καλιφόρνια.

Περισσότερες πληροφορίες για τη φύση της Σκοτεινής Ενέργειας αναμένεται να προκύψουν από την αποστολή Euclid του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), ένα διαστημικό τηλεσκόπιο που θα προχωρήσει βαθύτερα από το DESI και θα καταγράψει ακόμη μεγαλύτερη λεπτομέρεια.

Η αποστολή Euclid εκτοξεύθηκε το 2023 και η ESA δημοσίευσε σήμερα νέες εικόνες από το διαστημόπλοιο.

Το πρόγραμμα DESI περιλαμβάνει πάνω από 900 ερευνητές από περισσότερα από 70 ιδρύματα παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων τα Πανεπιστήμια του Ντάραμ, του Λονδίνου (UCL) και του Πόρτσμουθ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

(Με πληροφορίες του BBC News)