Fanboys της Apple, ηρεμήστε, δεν θα ασχοληθώ με τις δημόσιες σχέσεις του iPad που κυκλοφόρησε προχθές. Εμείς οι Κινέζοι είμαστε κάτι απάτριδες, άθεοι, κομμουνιστές με ολίγη, που δεν σεβόμαστε ούτε τα ήθη και έθιμα ενός μικρού ανυπότακτου λαού στην άκρη της βαλκανικής χερσονήσου. Κι έτσι το Πάσχα, αντί να κοιτάζω το αρνί να γυρνά, θυμήθηκα έναν παλιό και αγαπημένο δάσκαλο που τον έλεγαν Γκελμπρέιθ. Αυτός ο ξεχασμένος από τη μονεταριστική ορθοδοξία τύπος είχε πει πριν από καμιά 40αριά χρόνια πως οι μεγάλες επιχειρήσεις που δρουν σε ολιγοπωλιακές αγορές έχουν την τάση να δημιουργούν τη δική τους φαντασιακή ζήτηση. Έλεγε επίσης πως άπαξ και μία κοινωνία περάσει ένα κατώφλι ανάπτυξης, αρχίζει να δρα εναντίον του κοινού συμφέροντος. Κι αυτό δημιουργεί στρεβλώσεις.
Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να παίρνεις στο παιδί σου κάθε χρόνο «καλύτερο» netbook, στο διπλανό ράφι όμως δεν υπάρχει ένα προϊόν που να ονομάζεται καλύτερη παιδεία. Κι έτσι, εδώ και 3 χρόνια, το παιδί σου παίρνει το ίδιο προϊόν με διαφορετικό περιτύλιγμα και διαφορετικό χρώμα αλλά, δυστυχώς και για τους δυο σας, περιφέρεται στο ίδιο άθλιο facebook κάνοντας τον «αγρότη».
Η πλάκα με τη φαντασιακή ζήτηση είναι από τη μία πως τα netbooks που αγοράζουμε σήμερα θα μπορούσαν να είχαν βγει από την αρχή. Τίποτα στην τεχνολογία ή το κόστος της δεν έχει αλλάξει. Δεν βγήκαν προκειμένου να σας πουλάνε κάθε χρόνο και από ένα «καινούργιο». Αυτό με όρους οικονομίας ονομάζεται σπατάλη πόρων, που θα μπορούσαν να είχαν κατευθυνθεί αλλού.
Η πλάκα με τη φαντασιακή ζήτηση είναι, από την άλλη, πως κάθε χρόνο πολλοί άνθρωποι έχουν πεισθεί πως αυξάνουν την παραγωγικότητά τους με τα καινούργια γκάτζετ τους. Δεν αμφιβάλω πως οι υπολογιστές αύξησαν την παραγωγικότητα. Αλλά αυτό συμβαίνει μία φορά στα 10 χρόνια, και πάλι είμαι αισιόδοξος. Εάν το κάθε αρρωστάκι φετιχιστής αύξανε την παραγωγικότητά του με κάθε καινούργιο γκάτζετ που έπαιρνε, θα είχαν γίνει όλοι ζάμπλουτοι εδώ και χρόνια. Το γεγονός ότι δεν έγιναν, μάλλον είναι υπέρ του γκρινιάρη Κινέζου. Και του δασκάλου του Γκελμπρέιθ-σαν.
Και το κράτος, από τη μεριά του, αντί να λειτουργήσει αντίστροφα, συνεχίζει αυτό το γαϊτανάκι. Και προσφέρει δωρεάν υπολογιστές στους ίδιους μαθητές που θα μπουν στην τάξη και θα αλλάξουν 3 καθηγητές το χρόνο στο ίδιο μάθημα. Ή θα πάνε στο τάδε τμήμα πανεπιστημίου κάποιας ξεχασμένης επαρχίας και θα περιμένουν το πτυχίο τους να έχει αξία. Σίγουρα πάντως όχι επειδή είχαν καινούργιο netbook ή κινητό με σύνδεση στο ίντερνετ.
Δεν είναι η έλλειψη τεχνολογικών μέσων που μειώνει το μέσο όρο και την ποιότητα της ζωής στις κοινωνίες της αφθονίας μας. Είναι η παντελώς διαστρεβλωμένη ιεράρχηση των αναγκών μας από τη γραφειοκρατία μερικών επιχειρήσεων με ελάχιστες στρατηγικές δυνατότητες ανάλυσης, κι αυτές κοντόφθαλμες. Σπαταλάμε απεριόριστους πόρους στην αγορά νέων αυτοκινήτων με αερόσακους φρυδιών, τη στιγμή που ένας κόφτης στις στροφές ή μία μπαριέρα στο οδόστρωμα θα ήταν αρκετά για να μειώσουν τους νεκρούς στους δρόμους.
Αν κάτι μας έμαθε ο παππούς Γκελμπρέιθ είναι ότι μπορεί η γραφειοκρατία του κράτους να κάνει τραγικά λάθη, αλλά η γραφειοκρατία των στελεχών των επιχειρήσεων της αφθονίας δεν τα έχει πάει καθόλου καλύτερα. Οπότε την επόμενη φορά που θα απλώσετε το χέρι στο ράφι, σκεφτείτε εάν θα προσφέρει τίποτα σε εσάς το καινούργιο γκατζετάκι ή εάν απλά θα επιτρέψει στον Steve Jobs να αγοράσει ένα καινούργιο συκώτι. ●
15°
