Αν κάποιος προσπαθεί με τρόπο να δει το εξώφυλλο του βιβλίου που διαβάζετε στο μετρό, τότε το πιο πιθανό να είναι bookarazzi· μέλος του Facebook γκρουπ «Τι διαβάζουν οι άνθρωποι στο μετρό και στο λεωφορείο; Ε;»
Το ερώτημα «τι διαβάζουν οι άνθρωποι στο μετρό και στο λεωφορείο; Ε;» παραμένει. Οι απαντήσεις είναι πολλές, ποικίλες και, ενίοτε εντυπωσιακές. Διαβάζουν –κυρίως στο μετρό· στο λεωφορείο είναι πολύ λιγότεροι οι αναγνώστες– free press εφημερίδες αλλά και βιβλία (οι γυναίκες μάλλον περισσότερο από τους άντρες), συχνά βιβλία ευπώλητα, άλλες φορές ψαγμένα, ενίοτε κλασικά, βιβλία-προσφορά εφημερίδων, μυθιστορήματα ελλήνων συγγραφέων ή μεταφράσεις, ελληνικά ή ξενόγλωσσα, άλλοτε τούβλα κι άλλοτε τσέπης, σπανιότατα ποίηση, συνήθως πρόσφατες εκδόσεις αν και δεν λείπουν και οι πολυκαιρισμένοι υποκίτρινοι τόμοι, επιστημονικά, δικογραφίες, συμβόλαια, φοιτητικές σημειώσεις, συναξάρια και βίους αγίων, καμιά φορά θεωρητικά, δοκίμια, πολιτική, ιστορία....”
«Το γκρουπ ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2010, από μια έμπνευση της στιγμής. Για να σκοτώσω την αθάνατη ώρα στο μετρό, προσπαθούσα να δω τι διαβάζουν οι συνεπιβάτες μου. Προφανώς, η απλή περιέργεια συνδυάστηκε με τη βιβλιοφιλία. Εκμεταλλευόμενος τις δυνατότητες του internet και των social media, δημιούργησα το γκρουπ, με τίτλο «Τι διαβάζουν οι άνθρωποι στο μετρό και στο λεωφορείο; Ε;» (ΤΙΔΑΜΕΛΕ.Ε;) για να δω κατά πόσον έχουν και άλλοι την ίδια συνήθεια, αλλά και γιατί έτσι θα είχαμε σιγά σιγά μια εικόνα για το τι διαβάζουν οι άνθρωποι στον δημόσιο χώρο, ίσως διαφορετική από τις λίστες των ευπώλητων στις εφημερίδες. Αποφάσισα, παρά τις περί του αντιθέτου παραινέσεις, το γκρουπ να είναι ανοιχτό και να μπορεί το κάθε μέλος να προσθέτει καινούργια μέλη. Εκείνο το «Ε;» στην ονομασία του γκρουπ φαίνεται πως λειτούργησε, και έτσι ευθύς εξαρχής το χιούμορ έδωσε τον τόνο στις αναρτήσεις των μελών, και προσδιορίστηκε αξιωματικά με τη φράση: «Αυτό που λες είναι το σωστό. Άρα δεν έχει πλάκα. Άρα απορρίπτεται”.
Το γκρουπ, λιγότερο από έναν μήνα μετά, είχε αποκτήσει περίπου 200 μέλη, σταθερούς θαμώνες, για την ακρίβεια ενοίκους, οι οποίοι ως Τιδαμελίτεςκαι Τιδαμελίτισσες άρχισαν να αποκτούν τη δική τους ιδιόλεκτο και, σιγά σιγά, ένας «σκληρός πυρήνας» τους να δημιουργεί τη «μυθολογία του ΤΙΔΑΜΕΛΕ.Ε;»: Με βασική τους ιδεολογία τον Τσακνισμό-Θεοχαρισμό, bookarazzi-λαθραναγνώστες άρχισαν να επινοούν πλήθος τεχνάσματα, για να υποκλέψουν τον τίτλο του βιβλίου ανύποπτου επιβάτη, ομονόησαν ως οπαδοί του Δενυπαρχισμού, αντήλλασσαν μεταξύ τους καψουλάικ, εφηύραν το καψουράιτ για την απόδοση κοπιράιτ σε λεξιπλαστικούς νεολογισμούς, απέχτησαν ΝΥΧΤΕΒΑΡΓΚ (Νυχτερινή Βάρδια του Γκρουπ), Τμήμα Αρχείου-Νατάσσα (που ταξινομεί όλα τα ποστ), Τμήμα Απεργιών, Τμήμα Υποδοχής-Τιτίκα κ.ά., διασκέδασαν και εξέφρασαν τις λογοτεχνικές τους πένες κατά τις Fiction Days (ημέρες απεργίας των ΜΜΜ), απέκτησαν ρόλους και τίτλους: Πατερούλης, Έξαρχος, Χριστοπαναγίαμουμέσα, Θείον βρέφος, Πρωτοτσούπρα, Τσιράκι του Αδμίν, Παρά τω Αδμίν Μαγκάκι, ΧαχαχαΜαρίτα, ΧιχιχιΑρετή, Μπισκοντάκι, Ργιούλα, Veni Vidi Vicky, Μαμαχίλντα, GG, Τομ, άρχισαν να γίνονται δυάδες και τριάδες μεταξύ τους, ως πολλαπλοί εαυτοί, απέκτησαν τους δικούς τους μυθικούς ήρωες οι οποίοι εμφανίζονται μόνο στο ΤΙΔΑΜΕΛΕ σε ένα λογοτεχνικό work in progress (Η οικογένεια των Γαλανών, η οικογένεια των Λαγανών, Ευλάμπιος Τιδαμελές, Ευτύχιος Τιδαμελές), συντέθηκαν ποιήματα, γράφτηκαν τραγούδια, επινοήθηκαν τιμωρίες (κατά προτίμηση στα νορβηγικά), έβγαιναν και τα καπέλα της Δανάης για να εκφράσουν θαυμασμό σε ένα «ρεπορτάζ».
H ζωντανή αυτή παρέα των δραστήριων μελών ξεπέρασε τα όρια του κυβερνοχώρου. Και εισήλθε στην πραγματική πραγματικότητα (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό). Αρχίσαμε να συναντιόμαστε, να τρώμε, να πίνουμε, να παρακολουθούμε όλοι μαζί εκδηλώσεις και βιβλιοπαρουσιάσεις. Τον προηγούμενο Γενάρη, στο «Αδμινόσπιτο» όπως βαφτίστηκε, περίπου πενήντα άνθρωποι κόψαμε την πρώτη πίτα του γκρουπ· η φίλη μας η Δέσποινα από τη μακρινή Νέα Ζηλανδία κίνησε γη και ουρανό για να μας στείλει εγκαίρως κρασιά. Και εξακολουθεί να με εντυπωσιάζει όταν το σκέφτομαι, έστω κι αν πια το θεωρώ σαν κάτι που ανέκαθεν ήταν έτσι, το γεγονός ότι μέσα από το γκρουπ δημιουργήθηκαν αληθινές φιλίες κι αγάπες.
Ο αριθμός των μελών άρχισε να μεγαλώνει με σταθερό ρυθμό και εξακολουθεί (τώρα έχουμε πάνω από 600 μέλη, με ισχυρή την παρουσία φίλων bookcrossers). Αποδείχτηκε μάλλον ότι το θέμα έχει ενδιαφέρον, αλλά είναι και εθιστικό: άνθρωποι που μπήκαν από περιέργεια, ή γιατί τους το είπε κάποιος φίλος, προσπαθούν μανιωδώς στις καθημερινές τους διαδρομές να καταγράφουν τι διαβάζουν οι επιβάτες των ΜΜΜ και σπεύδουν να αναρτήσουν το ρεπορτάζ τους. Ο τοίχος του γκρουπ έτσι θυμίζει τις «Ασκήσεις Ύφους» του Κενώ: φωτογραφίες ανθρώπων που διαβάζουν, και γραφή που ποικίλλει σε απολαυστικό βαθμό.
Όχι τυχαία, αρκετά μέλη του γκρουπ έχουν επαγγελματική σχέση με βιβλίο: συγγραφείς, ποιητές, μεταφραστές, επιμελητές, διορθωτές, εκδότες, δημοσιογράφοι κ.ο.κ. Κυρίως, όμως, σχεδόν όλοι είναι καθ’ έξιν βιβλιόφιλοι, φανατικοί αναγνώστες (κι αυτή είναι μάλλον και η σπουδαιότερη ιδιότητα στον «χώρο του βιβλίου»). Όλα τα μέλη εναλλάσσουν ρόλους εντός του γκρουπ: συγγραφείς των ποστ και αναγνώστες και (ενίοτε ξεκαρδιστικός) σχολιασμός στα ποστ.
Από την εμπειρία μου με τα groups στο facebook, έχω διαπιστώσει ότι πραγματικά ενδιαφέροντα είναι όσα έχουν αρκετά εξειδικευμένο αντικείμενο, δεν χαώνονται σε μια σούπα με ολίγον απ’ όλα. Οι αναρτήσεις στον τοίχο του γκρουπ είναι κυρίως τα «ρεπορτάζ» και δευτερευόντως διάφορα θέματα που αφορούν το βιβλίο ή τα ΜΜΜ. Συχνά, τα ρεπορτάζ δεν περιορίζονται στο τι διαβάζουν οι άνθρωποι στα ΜΜΜ: το καλοκαίρι, π.χ., είχαμε ρεπορτάζ από τα πλοία και τις παραλίες.
Έχουμε μέλη που στέλνουν ανταποκρίσεις από την Αθήνα, από αρκετά μέρη της Ελλάδας, αλλά και από το εξωτερικό: Αγγλία, Βουλγαρία, Τουρκία, Σουηδία, Νέα Ζηλανδία. Επίσης, τα μέλη που ταξιδεύουν, εντός ή εκτός συνόρων, σπανίως παραλείπουν να στείλουν το ρεπορτάζ τους από αεροδρόμια, λιμάνια, σταθμούς, ακόμη κι από τα διόδια είχαμε ρεπορτάζ.
Στο ρεπορτάζ καταγράφουμε: πού και πότε (π.χ., μετρό, γραμμή τάδε, ημερομηνία και ώρα), τον αναγνώστη (φύλο, ηλικία, στιλ) και τι διάβαζε: όνομα συγγραφέα και τίτλο βιβλίου. Κάποτε, το ρεπορτάζ αποδεικνύεται δύσκολο: ο τίτλος δεν διακρίνεται καλά. Αλλά ο bookarazzi είναι αποφασισμένος: υπερβαίνει τα όρια, γίνεται αδιάκριτος, κοιτάζει πάνω από τον ώμο του άγνωστού του αναγνώστη, στραβολαιμιάζει, σκύβει και κάνει πως δένει τα κορδόνια του ή απλώς ρωτάει: «Συγγνώμη, τι διαβάζετε;». Ενίοτε βλέπει μόνο το όνομα του συγγραφέα, ή μόνο μία λέξη από τον τίτλο, ή το χρώμα του εξωφύλλου και τον εκδοτικό οίκο – κοντολογίς τα στοιχεία είναι λειψά και, στη συνέχεια, προσπαθούμε όλοι μαζί, στο γκρουπ, με βάση τα στοιχεία αυτά, τις γνώσεις μας και τη βοήθεια του θείου Google να καταλάβουμε για ποιο βιβλίο επρόκειτο.
Το γκρουπ αυτό είναι μόλις 10 μηνών, μπουσουλάει ακόμη. Καμιά φορά ανησυχώ τι θα γίνει σε λίγο που θα σηκωθεί και θα περπατήσει, τι μας περιμένει ακόμη. Διότι το γκρουπ αυτό είναι τα μέλη του, κάτι σαν μια ευτυχής συγκυρία: οι κατάλληλοι άνθρωποι, την κατάλληλη στιγμή. Ή, μάλλον, δεν ανησυχώ, διότι, σύμφωνα με την ιδιόλεκτο του ΤΙΔΑΜΕΛΕ: «Καλημέρα/καλησπέρα, όλα θα πάνε καλά!» Και ακούω ήδη μια φωνή να μου απαντάει: ΑΝΤΑΠΟΚΕΙΡΕ!
Μαρτυρίες μελών του γκρουπ:
(*)Μετρό, Εθνική Άμυνα-Σύνταγμα, 9. π.μ.9/12/2010. Την βλέπω στην αποβάθρα, διαβάζει όρθια. Κατευθύνομαι προς το μέρος της. Πρώτα τραβάω τη φωτογραφία. Πανεύκολο. Μετά, προσπαθώ να δω. Σκύβω, σκύβω, τίποτα. Έρχεται το μετρό. Πήχτρα. Μπαίνει μέσα, φροντίζω να σταθώ δίπλα της, για την ακρίβεια παρά λίγο να μη χωρέσω. Η πόρτα κλείνει, ξανανοίγει εξαιτίας μου, ξανακλείνει. Εκείνη είναι στα αριστερά μου, εξακολουθεί να διαβάζει. Τώρα μπορώ να δω άνετα: «Το χρονικό του χρόνου», Στίβεν Χόκινγκ. Το είχα διαβάσει κι εγώ προ ετών. Φανταστικό. Δεν κατάλαβα Χριστό. Κοιτάζω μπροστά μου: μια πλάτη με σακάκι, ένα προφίλ νεαράς καλοντυμένης που ακούει μουσική από το mp3 της. Εκείνη την ώρα κάνει ζάπινγκ, κι εγώ συλλαμβάνω τον εαυτό μου να προσπαθεί να διαβάσει το μενού του mp3 player. Συγκεντρώσουουου... Κοιτάζω δεξιά. Κυρία περί τα πενήντα, προσπαθεί να διαβάσει παρά το στρίμωγμα. Με δυσκολεύει λίγο, αλλά καταφέρνω να διαβάσω τον τίτλο: «Δακρυσμένο φεγγάρι». Σταματάει το διάβασμα και κρατά το βιβλίο αγκαλιά. Το οπισθόφυλλο λέει κάτι για παιδικά χρόνια στο Μαρόκο. Η κυρία Δακρυσμένο Φεγγάρι κατεβαίνει στους Αμπελοκήπους. Ο κόσμος έχει αραιώσει ελαφρώς, και κάνω να προωθηθώ σιγά σιγά, μπας και βρω κι άλλο θήραμα.
(*) 12/4/2011. Μου σπάσανε τα νεύρα: διαβάζανε οι πάντες! Τι εφημερίδες, τι βιβλία, τι άιπαντς - χαμός! Μου ερχότανε να τους πιάσω και να τους τραβολογάω κλαψουρίζοντας, "μην κατεβαίνετε ακόμα, μια φωτό, σας παρακαλώ..."
(*) 18/4/2011. Στο βαγόνι μου δεν διάβαζε κανείς. Δεν είχα και κέφια, το πήρα απόφαση ότι δεν θα κάνω ρεπορτάζ. Μπαίνοντας στον Ευαγγελισμό, διασταυρωθήκαμε με άλλο συρμό. Όση ώρα φρενάριζαν τα δύο τρένα, σκεφτόμουν ότι όταν σταματήσουν, θα δω κάποιον να διαβάζει από το παράθυρο. Ναι, σιγά, αποκλείεται. Ρε, βγάλε το κινητό να το έχεις πρόχειρο, μπας και. Όχι. Ακριβώς επειδή λες όχι, θα δεις ότι θα γίνει και θα χτυπιέσαι. Όχι. Δεν έχω όρεξη. Έξω έχει κωλόκαιρο. Θέλω να περάσει αυτή η μέρα χωρίς να την καταλάβω, με τις λιγότερρες δυνατές κινήσεις. Βγάλε το κινητό, θα το μετανιώσεις. Καλά. Εντάξει. Πρόλαβα τελευταία στιγμή.
(*) 19/4/2011. Μπόρεσα μόνο να δω τον υπέρτιτλο στην αριστερή σελίδα, αλλά όχι καλά. Ήταν κάτι σαν: Η πρόληψη, Η πρόκληση, Η πρόσκληση, Η πρόπλυση, Η πρόσφυση - κάτι τέτοιο.
(*) 17/5/2011. Στην αποβάθρα, σε συρμό προς αεροδρόμιο. Από μακριά αναγνώρισα τον κατακίτρινο "Έρωτα στα χρόνια της χολέρας" του Μάρκες.
(*) Ηλεκτρικός, στάση Καλλιθέα. Νεαρός διαβάζει το «1984» του Όργουελ. Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπω να διαβάζουν αυτό το βιβλίο τον τελευταίο καιρό. Αυτό που με φοβίζει, είναι το κατά πόσο οι άνθρωποι νιώθουν ότι το εν λόγω βιβλίο είναι και πάλι επίκαιρο.
(*) Τρόλεϊ νο 1 (ή 5, είπαμε δεν κοιτάω..), σήμερα 8 και κάτι το πρωί... Μία κυρία με γυαλιά κατεβασμένα στην άκρη της μύτης διαβάζει το βιβλίο της. Προσπαθώ να δω τον τίτλο... "Οι περ...", "Οι περιπέτειες.." έλα και το 'χουμε! "Οι περιπέτειες ενός..." Φτου! Φρενάρισμα... "Οι περιπέτειες ενός προσκυνητή"! Τι λες μωρέ; Αυτό είναι cd του Αλκίνοου! Ξανακοιτάω.. Κι όμως, λέει "οι περιπέτειες ενός προσκυνητή", είμαι σίγουρη! Βασικά προσκυνητού... Μάλιστα! Κοίτα να δεις που είναι όντως βιβλίο! "Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού". Το βιβλίο αυτό, που ο συγγραφέας του είναι άγνωστος, γράφτηκε πρωτότυπα στη ρωσική γλώσσα, το 1853. Μεταφράστηκε στα ελληνικά από το Μητροπολίτη Κορίνθου, Παντελεήμονα Καρανικόλα, και έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών.
(*) Η κείθε διαβάζει ένα βιβλίο ονόματι "Αιώνιος πόλεμος". Η δώθε, Minette Walters, "Διαταραγμένες ψυχές". Ομολογώ ότι έριξα μια ανήσυχη ματιά (σ.σ. στη σελίδα) πάνω από τον ώμο της, να τσεκάρω μπας και συμπεριλαμβάνομαι κι εγώ στις "διαταραγμένες ψυχές", αλλά δεν είδα κάτι σχετικό και ησύχασα.
(*) Στεκόταν δίπλα μου. Μέχρι να κοιτάξω, κατέβασε το βιβλίο και πήγε στην πόρτα. Δεν πρόλαβα να δω τίποτα. Μου ήρθε να της βάλω τις φωνές: "Πού πας κυρά μου; Τι δουλειά έχεις πρωί πρωί στην Κατεχάκη; Ε;"
(*) Δεν μπόρεσα να δω τίτλο ή συγγραφέα. Μπόρεσα όμως να διαβάσω μέρος του κειμένου - και να χαμηλώσω το βλέμμα κοκκινίζοντας, καθότι παιδί από σπίτι. Το κείμενο που διάβασα έλεγε: "Η Έλεν αναστάναξε και κατέβασε τα πόδια της..."
(*) Μετρό, Σύνταγμα, 9:15, 6/12/2010. Διάβαζε όρθια, μόνη της στην αποβάθρα. Όταν την εντόπισα, η αποβάθρα είχε αδειάσει από αυτούς που είχαν μόλις φτάσει και μόλις φύγει, και δεν είχε ακόμα γεμίσει από αυτούς που σύντομα θα έφευγαν. Ήμασταν οι δυο μας. Συνεπώς, δεν γινόταν να πάω να στηθώ μισό μέτρο δίπλα της και μετά να σκύψω να ξύσω τη γάμπα μου. Την έβγαλα απλώς φωτογραφία. Μπορεί κανείς να καταλάβει από το σούπερ ζουμαρισμένο εξώφυλλο ποιο βιβλίο είναι, ή να στείλω τη φωτό στα κεντρικά του CSI; Ε;
(*) Μοναστηράκι, περιμένοντας το προτελευταίο για Νέο Φάληρο. Ο "στόχος" διαβάζει για τον Μπαράκ Ομπάμα και το new plan του στα αγγλικά. Από τον τίτλο καταλαβαίνουμε πως είχε και παλιό. Έχει πλάκα: πριν από λίγο ήμουν στο Σύνταγμα όπου γύριζαν ταινία με τον Βλαδίμηρο Κυριακίδη, παρακαλώ, να υποκρίνεται τον πολιτικό αρχηγό σ' ένα μπαλκόνι της "Μεγάλης Βρετανίας". Δηλαδή, δεν είχε καθόλου πλάκα. Πήγαν την απολύτως ίδια σκηνή πενήντα φορές - και λίγο λέω.
(*) Σύνταγμα, 23/6/2011. Τι διαβάζει ο αγανακτισμένος; Τον «Επαναστατημένο». Alber Camus, «L'Homme révolté». (με φωτο.)
(*) Λεωφορείο 610 (Φιλοθέης), 9 π.μ., 9/5/2011. Σήμερα δεν πήρα το ποδήλατο μέχρι την Εθνική Άμυνα, διότι θα γυρίσω με το αυτοκίνητο μιας φίλης που θα με αφήσει στο σπίτι. Ξεκίνησα με τα πόδια αλλά στην Κηφισίας αποφάσισα να πάρω λεωφορείο - δεν βαριέμαι το περπάτημα, αλλά είναι τρομερά ανιαρή η διαδρομή πέριξ του Πενταγώνου. Πρασιές και ντουβάρια. Πήρα το 610 μέχρι την Πανόρμου και από εκεί μετρό. Δεν έχω ιδέα τι διάβαζε (κάποιο περιοδικό ήταν) τόσο προσηλωμένη στα πίσω καθίσματα, αλλά μου αρέσει η φωτογραφία. Νομίζω ότι η συγκεκριμένη αναγνώστρια δεν υπήρχε στην πραγματικότητα. Είναι προβολή του πλανήτη Solaris στο πίσω μέρος του εγκεφάλου μου και στο πίσω μέρος του λεωφορείου 610. (με φωτο.)
(*) Μέλος του γκρουπ φωτογραφίζεται να διαβάζει Μαρξ μπροστά από το μποστάνι του. Τίτλος: «Έτσι προκόβουν τα μποστάνια!»
(*) Μας περίμεναν δύσκολα χρόνια. Το ξέραμε και το μόνο που κάναμε, σχολιάζαμε. Είχα ένα Ipad, φυσούσε. Φθινόπωρο, του τρυγητή. Το βαγόνι έβραζε. Μπήκε ένας, κρατούσε βιβλίο. Κάθεται απέναντι. Με κοιτάζει στα μάτια.
- Η Ομόνοια είναι κοντά; με ρωτάει.
- Κοντεύουμε, δυο στάσεις ακόμα, του απαντάω. Επαρχιώτης, σκέφτομαι.
Ετοιμάζω το εργαλείο. Μαύρο, τριανταδύο γκίγκα. Είχα περάσει μέσα όλο το ροκ της οικουμένης. Κι από βιβλία, της Αλεξάνδρειας. Της παλιάς, πριν τη κάψουν οι χριστιανοί. Έκανα πως διάβαζα, ανοίγω τη κάμερα. Βλέπει πως δεν έχω όρεξη, ανοίγει το βιβλίο. Αμέσως το ξανακλείνει, δεν πρόλαβα τίτλο. Με κοιτάζει πάλι.
- Θα τη πηδήξουμε, μου λέει.
Με πιάνει απροετοίμαστο, τα χάνω. Τον ρωτάω ποια;
- Τη κρίση ντε.
Του λέω δύσκολα, δεν υπάρχει διάδοχη κατάσταση. Μου λέει μη περιμένεις απ’ τους πολιτικούς, εμείς πρέπει να τα βρούμε. Κουνάω το κεφάλι μου. Σηκώνεται, φτάνουμε Ομόνοια. Μένει ακίνητος, κάτι θέλει να μου πει, διστάζει.
- Διαβάζεις απ’ αυτό;
Ντρέπομαι. Κάνω να το κρύψω. Μου προτείνει το βιβλίο. Πάρτο, είναι αληθινό. Επιμένει, τον ευχαριστώ. Διαβάζω τον τίτλο: «Εθισμός στη νικοτίνη», Θανάσης Βαλτινός. Το ανοίγω στη τύχη. Το διήγημα μικρό, ούτε μια σελίδα. Μου αφήνεις πενήντα δραχμές για τσιγάρα;
(*) Βλέπω συνέχεια κόσμο να διαβάζει. Παντού. Ακόμα και στις κυλιόμενες, ακόμα και όταν περπατάνε. Εφημερίδες, βιβλία, kindle - you name it. Στην πρωινή ώρα αιχμής, είμαστε αρκετά στριμωγμένοι για φωτογραφίες. Είδα ξανθιά με κατακα(η)μένο μαλλί, κοραλλί κραγιόν, να διαβάζει το One day (again!) Γλυκιά μαυρούλα να διαβάζει το Disgrace του Cootzee (έχασα τη φωτό γιατί κάποιος είχε τη φαεινή ιδέα να στηθεί μπροστά μου, ακριβώς). Νεαρά σοβαρή διάβαζε το Oranges and Sunshine (είδα την ταινία, μου άρεσε). Κυρία 45άρα δίπλα μου διάβαζε στα κρυφά ένα από αυτά τα μικρά μικρά βιβλιαράκια που σου δίνουν συμβουλές αυτοεκτίμησης. Το έβαλε βιαστικά στην τσάντα μην τη δει κανείς. Μια άλλη διάβαζε ένα βιβλίο εισαγωγικό για τα Ταρώ. Η κοπέλα της φωτογραφίας (κουνημένη) διάβαζε το Όνομα του Ρόδου, του Έκο. [ανταπόκριση από το Λονδίνο]
(*) Έχω πολύ θράσος, το ξέρω... Αλλά όταν πήγαμε για βόλτα στους Βοτανικούς, δεν περίμενα να συναντήσω αναγνώστρια- εντάξει, κι εγώ κουβαλάω την Αινειάδα μαζί μου, αλλά με τόσον ωραίο ήλιο, λουλούδια και ηρεμία, δεν μπορώ να διαβάζω Βιργίλιο- που by the way- είναι και πολύ γλείφτης! Τεσπά, είδα την κυρία μετά του συζύγου της και των τέκνων της (το ένα στο καρότσι) να διαβάζει, και είπα να αρπάξω την ευκαιρία, μόνον που σχεδόν αμέσως σηκώθηκε για να πάει να παίξει με την κοκκινομάλλα κορούλα της...Ε, και επειδή είπαμε πώς έχω πολύ θράσος, έβγαλα φωτό την τσάντα της μαζί με τα συμπράγαλα -ΚΑΙ- το βιβλίο :)
Ήταν το Husbands, της Adele Parks, δεν ξέρω αν την ξέρετε. [ανταπόκριση από Νέα Ζηλανδία]
(*) To Dudok της Χάγης, είναι το καφέ που δε γίνεται να μην το αγαπήσεις. Παρά το σνομπίστικο σέρβις του, παρά το τραβηγμένο απ' τα μαλλιά μενού του, παρά το αυτάρεσκο ψέμα ότι τάχα η μηλόπιτά του είναι η καλύτερη της Ολλανδίας. Το αγαπάς κατ' αρχήν για την εκπληκτικά παρούσα-απούσα αρχιτεκτονική του (δεν είναι τυχαίο ότι φέρει το όνομα του αρχιτέκτονα που το έφτιαξε) αλλά και το ετερόκλητο κοινό του: από τους πολιτικούς και καλλιτέχνες που έβλεπες χτες το βράδυ στην τηλεόραση μέχρι την μισο-άστεγη γιαγιά η οποία μπήκε για να διαβάσει στα κλεφτά τη σημερινή εφημερίδα. Μια εικόνα που με φέρνει και στην ουσία του αποψινού ρεπορτάζ.
Το Dudok το λατρεύω κυρίως για το μεγάλο τραπέζι-αναγνωστήριο της φωτογραφίας, στο οποίο παρέχονται απλόχερα όλα τα περιοδικά κι όλες οι εφημερίδες της εβδομάδας και της μέρας. Ναι, κι άλλα καφέ της Ολλανδίας έχουν κάτι παρόμοιο, αλλά πουθενά δε δένουν όλα όπως εδώ. Βρίσκεται σ' εκείνο το τμήμα που κοιτάει στο δρόμο και μοιάζει πιο πολύ με βιβλιοθήκη μια και στα γύρω τραπεζάκια κάπως γίνεται κι όλοι διαβάζουν. Πάνω απ' τους καπνούς του τσαγιού, μιας μυρωδάτης σούπας ή τις σελίδες να ξεφυλίζουν χέρια βρεγμένα από την πρώτη μεσημεριανή μπύρα. Μα κυρίως, μέσα στην όμορφη εκείνη αναγνωστική εκείνη μοναξιά η οποία ξέρει να θρέφεται από την ήσυχη φασαρία του κόσμου.
Ζωή, εν ολίγοις. [ανταπόκριση από την Ολλανδία]
(*) Πρώτα έβγαλε ένα νεσεσέρ με κρέμα, κονσίλερ, πινέλο, μάσκαρα. Βάφτηκε. Μετά διάβαζε το Alone in Berlin του Hans Fallada. Χάρηκα γιατί το έχω διαβάσει κι εγώ. — at West Brompton Station. [ανταπόκριση από το Λονδίνο]
Έχουμε φάει τόσες φάπες, τόση ανασφάλεια και πίεση πανταχόθεν, που αναζητάμε πια λίγη χαρά, λίγη χριστουγεννιάτικη τρέλα, λίγο τζέρτζελο, απ’ όπου κι αν προέρχεται
12°
