Καρκίνος: Εννιά εξετάσεις που πρέπει να κάνει κάθε ενήλικας για την πρόληψή του

Ο καρκίνος είναι η πρώτη αιτία πρόωρου θανάτου στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αλλά όλοι ξέρουμε ότι μπορεί να ανιχνευθεί εγκαίρως. Με την πρόοδο στην ιατρική έρευνα και τις βελτιώσεις στις διαγνωστικές μεθόδους, υπάρχουν προληπτικοί έλεγχοι και εξετάσεις που πρέπει οπωσδήποτε να διενεργούνται στην ενήλικη ζωή. Όπως υπενθυμίζει η Γαλλίδα ογκολόγος Pamela Abdayem, οι προληπτικοί έλεγχοι σώζουν ζωές· πράγματι, οι Ευρωπαίοι έχουν πια βάλει στο πρόγραμμά τους τουλάχιστον τρεις προληπτικές εξετάσεις: για τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου. Είναι όμως σημαντικό να γνωρίζουμε και άλλους ελέγχους για νεοπλασίες που έχουν διαδοθεί πολύ τα τελευταία χρόνια.

Ο έλεγχος για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αποτρέπει έως και 90% των περιπτώσεων καρκίνου αυτού του τύπου. Αυτή η εξέταση ανιχνεύει προκαρκινικές αλλοιώσεις που αναπτύσσονται μετά από μόλυνση με έναν ιό, τον HPV, που ονομάζεται επίσης ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων. Μόλις ανιχνευθούν οι προκαρκινικές αλλοιώσεις, εξαλείφονται αποτρέποντας την ανάπτυξη καρκίνου. Η εξέταση διεξάγεται από την ηλικία των 25 ετών. Από την ηλικία των 32 ετών χρόνια ή 30 αν η γυναίκα δεν έχει κάνει ποτέ τεστ Παπανικολάου, δεν διενεργείται πλέον τεστ Παπανικολάου, αλλά χρησιμοποιείται τεστ HPV, το οποίο αναζητεί τον ιό. Το τεστ πρέπει να γίνεται κάθε πέντε χρόνια μέχρι την ηλικία των 65 ετών τουλάχιστον.

Για γυναίκες, από την ηλικία των 50 ετών είναι απαραίτητος ο προληπτικός έλεγχος για καρκίνο του μαστού —αλλά αν υπάρχει γενετική προδιάθεση και συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου, ο έλεγχος πρέπει να διενεργείται πολύ νωρίτερα. Η μαστογραφία πρέπει να γίνεται κάθε ένα ή δύο χρόνια, μέχρι την ηλικία των 74 ετών τουλάχιστον: ο έλεγχος μειώνει τη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού κατά 20 έως 30%. Η αυτοεξέταση μαστού δεν υποκαθιστά τη μαστογραφία και μπορεί να προκαλέσει πολύ άγχος, ειδικά στις νεαρές γυναίκες οι οποίες, εάν αυτοεξεταστούν, ιδιαίτερα πριν από την περίοδό τους, μπορεί να ψηλαφίσουν μικρά ογκίδια που αποτελούν μέρος του μαστικού αδένα.

Για άνδρες και γυναίκες, από την ηλικία των 50 ετών είναι απαραίτητος ο έλεγχος για καρκίνο του παχέος εντέρου. Αν και υπάρχουν τεστ κοπράνων που μπορεί κανείς να κάνει στο σπίτι, συνιστάται η κολονοσκόπηση η οποία επιτρέπει την ανίχνευση νεοπλασιών σε πρώιμο στάδιο και πολυπόδων. Οι πολύποδες είναι ογκίδια που, ως προκαρκινικές αλλοιώσεις, με την πάροδο του χρόνου μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο. Η αφαίρεσή τους αποτρέπει την εμφάνιση καρκίνου. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό (συγγενείς πρώτου βαθμού) ή φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου όπως η νόσος του Crohn, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου είναι υψηλότερος: τότε η κολονοσκόπηση κάθε 2-3 χρόνια κρίνεται απαραίτητη.

© National Cancer Institute

Για τους καπνιστές χρειάζεται έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα ο οποίος ευθύνεται για τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων από καρκίνο παγκοσμίως. Ένας στους πέντε θανάτους από καρκίνο οφείλεται στον πνεύμονα. Ο καπνός είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για καρκίνο του πνεύμονα, με οκτώ στους δέκα καρκίνους του πνεύμονα να αποδίδονται στο κάπνισμα. Δυστυχώς, η πλειονότητα αυτών των καρκίνων διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, γεγονός που εξηγεί την κακή του πρόγνωση. Ο προληπτικός έλεγχος γίνεται με αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης (πέντε φορές λιγότερη ακτινοβολία από μια συμβατική αξονική τομογραφία) και χωρίς ένεση ιωδιούχων σκιαγραφικών. Αυτός ο έλεγχος πρέπει να συνδυάζεται με τη διακοπή του καπνίσματος. Μελέτες δείχνουν ότι ο συνδυασμός του ελέγχου και της διακοπής του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 20%. Αν κάποιος είναι 50-74 χρόνων και καπνίζει ένα πακέτο την ημέρα, εκτός του ότι πρέπει να πάψει να καπνίζει, πρέπει να φροντίσει να δει την κατάσταση των πνευμόνων του και το πώς εξελίσσεται: απαιτείται δηλαδή σύγκριση υπερηχογραφικών εξετάσεων κάθε χρόνο —κι αν δεν υπάρχουν ανωμαλίες, οι απεικονιστικές εξετάσεις μπορούν να πραγματοποιούνται κάθε δύο χρόνια.

Το μελάνωμα είναι η πιο σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος και χρειάζεται ετήσιες δερματολογικές εξετάσεις. Όταν ο καρκίνος του δέρματος ανιχνεύεται έγκαιρα, η χειρουργική επέμβαση είναι λιγότερο εκτεταμένη, οι θεραπείες λιγότερο επεμβατικές και οι πιθανότητες ανάρρωσης πολύ καλύτερες. Μερικοί άνθρωποι που έχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος —π.χ. με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, με πολύ ανοιχτόχρωμο δέρμα που μαυρίζει ελάχιστα ή είναι επιρρεπές σε ηλιακά εγκαύματα, με πολλά ηλιακά εγκαύματα στην παιδική ηλικία, με πολλούς σπίλους, σε ανοσοκαταστολή, ή εκτίθενται τακτικά σε τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία ή άλλες ουσίες που σχετίζονται με καρκίνους του δέρματος (π.χ. σε θαλάμους σολάριουμ)— πρέπει να εξετάζονται από δερματολόγο. Ο γιατρός εξετάζει τους σπίλους τους από την κορυφή ως τα νύχια και αν βρει κάτι ύποπτο προχωρεί σε βιοψίες. Όλοι πρέπει να παρακολουθούμε το δέρμα μας για νέους σπίλους, αλλαγές στο μέγεθος, στο σχήμα ή στο χρώμα, για εξελκώσεις ή για οτιδήποτε φαίνεται «διαφορετικό».

Σχετικό Άρθρο

Health & Fitness Καθηγητές εξηγούν πώς εντοπίστηκε το «γονίδιο του καρκίνου» στον Δανό δότη σπέρματος

Newsroom 13.12.2025, 09:03

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες στη Γαλλία, αλλά ο προληπτικός έλεγχος γι’ αυτόν δεν έχει ακόμη αποδειχθεί ότι μειώνει τη θνησιμότητα ή βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Η δακτυλική εξέταση έχει χαμηλή απόδοση και ανιχνεύει μόνο μεγάλους όγκους. Όσον αφορά τη δεύτερη εξέταση επιλογής, την εξέταση αίματος PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο), έχει χαμηλή απόδοση επειδή το PSA είναι αυξημένο και σε περιπτώσεις καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, προστατίτιδας και άλλων καλοήθων παθήσεων. Επιπλέον, ένα από τα σημαντικά μειονεκτήματα του προληπτικού ελέγχου για καρκίνο του προστάτη είναι ο συχνός κίνδυνος υπερδιάγνωσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η εξέταση διαγιγνώσκει έναν αδρανή καρκίνο που εξελίσσεται αργά και δεν θα οδηγούσε στον θάνατο του ατόμου. Η θεραπεία αυτών των ασθενών θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής τους (επιπλοκές, μακροπρόθεσμες επιπτώσεις , άγχος) χωρίς κανένα όφελος για την επιβίωσή τους. Ωστόσο, σε άτομα με ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη λόγω γενετικής προδιάθεσης, συνιστάται ετήσιος έλεγχος με εξέταση PSA και δακτυλική εξέταση. Όπως πάντοτε απαιτείται επαγρύπνηση για τους καπνιστές και τους καταναλωτές αλκοόλ.

Για τους καρκίνους της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του φάρυγγα και του άνω οισοφάγου, οι κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι ο καπνός και το αλκοόλ. Η συνδυασμένη χρήση καπνού και αλκοόλ δεν αθροίζει απλώς τον κίνδυνο· τον πολλαπλασιάζει. Πρέπει να προσέχουμε αν έχουμε έλκη στο στόμα ή λαρυγγίτιδα που δεν περνάει ή αν η φωνή μας αλλάζει ή βραχνιάζει.

Για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης πρέπει να ξέρουμε ότι επίσης συνδέεται με το κάπνισμα. Το αίμα στα ούρα είναι ένα από τα συμπτώματα, αλλά μπορεί να προκληθεί κι από λοίμωξη, πέτρα στα νεφρά ή άλλες αιτίες. Ούτε για τον καρκίνο των όρχεων γίνεται προληπτικός έλεγχος. Είναι σπάνιος, αλλά ταυτοχρόνως ο πιο συχνός σε άνδρες 20-40 ετών και θεραπεύεται αν διαγνωστεί εγκαίρως.

Οι εξετάσεις πολλαπλής ανίχνευσης για τον καρκίνο βρίσκονται υπό ανάπτυξη: οι επονομαζόμενοι καρκινικοί δείκτες δεν ανιχνεύουν καρκίνους σε πολύ πρώιμο στάδιο. Ούτε μια «καλή» εξέταση αίματος μάς δίνει πληροφορίες για κάποια νεοπλασία στο σώμα. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ένα μεγάλο ποσοστό καρκίνων συνδέεται με αιτίες με τον καπνό, το αλκοόλ, το υπερβολικό βάρος, την κακή διατροφή και την καθιστική ζωή. Για την πρόληψη του καρκίνου, το πιο σημαντικό είναι η μείωση αυτών των παραγόντων κινδύνου: καθόλου κάπνισμα, ελάχιστο αλκοόλ και 30’ ζωηρό περπάτημα ημερησίως.