Για τον Αναστάση Στεφανάκη, η εκπαίδευση όλο και περισσότερων πολιτών, ήδη από μικρές ηλικίες, στη χρήση ΚΑΡΠΑ και απινιδωτή αποτελεί σκοπό ζωής εδώ και σχεδόν 15 χρόνια.
Με αφορμή το κακό οδικό δίκτυο της Χαλκιδικής, εθελοντές του Kids Save Lives εκπαιδεύουν μικρούς μεγάλους στις πρώτες βοήθειες, την ΚΑΡΠΑ και τη χρήση απινιδωτή
Το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, όταν ο Δανός διεθνής ποδοσφαιριστής έπεφτε αναίσθητος στο Πάρκεντ Στάντιουμ της Κοπεγχάγης στην πρεμιέρα της εθνικής του ομάδας απέναντι στη Φιλανδία, ο Αναστάσης Στεφανάκης βρισκόταν σε οικογενειακό σπίτι στη Χαλκιδική, όταν τον φώναξαν να δει το περιστατικό που διαδραματιζόταν μπροστά στις οθόνες όλης της Ευρώπης. «Ανατρίχιασα, συγκλονίστηκα, ένιωσα πως θέλω να μπω στην τηλεόραση για να βοηθήσω. Από την πρώτη στιγμή είχα σημαντικές ελπίδες πως ο Eriksen θα πάει καλά. Γνωρίζουμε πως οι Δανοί έχουν πολύ υψηλό ποσοστό επιβίωσης θυμάτων εξωνοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής σε σχέση με τη χώρα μας, ήμουν σχεδόν σίγουρος πως οι εκπαιδευμένοι φροντιστές της ομάδας και ο απινιδωτής του γηπέδου θα τον σώσουν», λέει στην Athens Voice, με αφορμή το συμβάν.
«Το κοινοποίησα αμέσως στο προσωπικό μου προφίλ. Be the change! Όταν είδα μετά από 10 λεπτά να τον μεταφέρουν με φορείο έξω από τον αγωνιστικό χώρο, χωρίς να του γίνεται ΚΑΡΠΑ, ήμουν σχεδόν σίγουρος πως επέστρεψε στη ζωή, γιατί αλλιώς τίποτα άλλο δεν είχε λογική. Έψαξα στα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων για φωτογραφίες και όταν τον είδα με ανοιχτά μάτια, πανηγύριζα μαζί με την οικογένεια και τους φίλους μου στα social media».
Για τον Αναστάση Στεφανάκη, η εκπαίδευση όλο και περισσότερων πολιτών, ήδη από μικρές ηλικίες, στη χρήση ΚΑΡΠΑ και απινιδωτή αποτελεί σκοπό ζωής εδώ και σχεδόν 15 χρόνια. Όταν το 2007 μετατέθηκε στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής για να στελεχώσει τη χερσόνησο ως διασώστης – πλήρωμα ασθενοφόρου του ΕΚΑΒ, συνειδητοποίησε με τους νέους συναδέλφους του τις πρακτικές δυσκολίες, καθώς λόγω της μορφολογίας της περιοχής και του κακού οδικού δικτύου ήταν αδύνατο να προσεγγίσουν εγκαίρως τα κατά τόπους επείγοντα περιστατικά. Αποφάσισαν να αναλάβουν δράση και έτσι το 2009 ταξίδεψαν στην Αθήνα για να γίνουν εκπαιδευτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης [ERC].
Ταυτόχρονα, ξεκίνησαν μαθήματα στις κοινότητες της περιοχής εκπαιδεύοντας μικρούς και μεγάλους, με σκοπό να βοηθούν ως πρώτοι ανταποκρινόμενοι μέχρι την άφιξη του ασθενοφόρου. Και εγένετο KIDS SAVE LIVES, ένας μη κυβερνητικός ανθρωπιστικός οργανισμός, που παρέχει εκπαίδευση, πρωτίστως σε νεαρά άτομα, στις Πρώτες Βοήθειες, με στόχο «να ξεφύγει η Ελλάδα από τις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης στην επιβίωση θυμάτων του νούμερο ένα killer της Ευρώπης, της εξωνοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής», όπως αναφέρει ο ίδιος. Από το 2016, το KIDS SAVE LIVES σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Προνοσοκομειακής Φροντίδας παρέχει επίσημα μαθήματα Α' Βοηθειών στα σχολεία όλης της Ελλάδας με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, έχοντας εκπαιδεύσει περισσότερους από 87.000 μαθητές και εκπαιδευτικούς μέχρι σήμερα.
Αυτό που καθιστά την καρδιακή ανακοπή εξαιρετικά επικίνδυνη όταν συμβεί εκτός νοσοκομείου είναι ο ελάχιστος χρόνος αντίδρασης που υπάρχει για να επανέλθει ο ασθενής, κάτι που γίνεται με ΚΑΡΠΑ (καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση) και χρήση απινιδωτή. «Η καρδιακή ανακοπή είναι αντιμετωπίσιμη, αλλά δυστυχώς αρκετά χρονοευαίσθητη. Μπορεί ένας άνθρωπος που έχασε τη ζωή του να επιστρέψει, μόνο όμως τα πρώτα κρίσιμα 5-10 λεπτά. Αυτό δημιουργεί ερωτήματα – πώς θα σωθούν τα μελλοντικά θύματα, γνωρίζοντας πως ο μέσος χρόνος άφιξης των ασθενοφόρων στην Ευρώπη είναι τα 10 λεπτά; Και τι γίνεται στην επαρχία όπως τη Χαλκιδική, που οι αποστάσεις και οι χρόνοι αυξάνονται; Εδώ έρχεται η ανάγκη εκπαίδευσης του γενικού πληθυσμού στις Πρώτες Βοήθειες που δίνει και μια εκπληκτική δυνατότητα, παιδιά και απλοί πολίτες, μέσα σε 5-6 ώρες θα μαθαίνουν πώς αυτοί, ως παρευρισκόμενοι ή πρώτοι ανταποκριτές θα σώζουν ζωές, πολύ πριν την άφιξη των ασθενοφόρων», αναφέρει.
Όσο για το τι χρειάζεται για να σωθεί μια ζωή από ανακοπή μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο, «μόνο δύο χέρια κι ένα σωτήριο μηχάνημα, αρκούν». «Από την ώρα που θα αναγνωρίσουμε ότι ένας συνάνθρωπός μας κατέρρευσε -όπως στην περίπτωση του Δανού ποδοσφαιριστή Eriksen- και δεν αναπνέει, θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε το 166-112 έτσι ώστε η εξειδικευμένη βοήθεια να κατευθύνεται προς το περιστατικό, να ξεκινήσουμε άμεσα Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση με τα δυο μας χέρια και να χρησιμοποιήσουμε έγκαιρα έναν δημόσιο Αυτόματο Εξωτερικό Απινιδωτή - εντός 3-5 λεπτών για να έχουμε ελπίδες. Δυο χέρια και ένα μηχάνημα μόνο, μπορούν να επαναφέρουν στη ζωή τον άνθρωπό μας».
Στην περίπτωση του Eriksen, ο Αναστάσης Στεφανάκης επισημαίνει πως έγιναν και λάθη, με μεγαλύτερο αυτό του αρχηγού της ομάδας, Σίμον Κιάερ, που στην προσπάθειά του να βοηθήσει έβαλε το χέρι του στο στόμα του –για μερικά λεπτά- νεκρού συμπαίχτη του. «Πέρασε για ακόμη μία φορά τη λάθος νοοτροπία σε εκατομμύρια ανθρώπους πως αυτή η δεξιότητα σώζει ζωές. Όσοι από τους αναγνώστες της Athens Voice θελήσουν να τους εκπαιδεύσουμε, θα καταλάβουν ότι σε καμία περίπτωση, ποτέ, δεν πρέπει να κάνουμε προσπάθειες να τραβήξουμε τη γλώσσα ενός θύματος προς τα έξω. Προέχουν άλλες δεξιότητες», επισημαίνει. Τονίζει όμως την ανάγκη να παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες, παρά να αποτραπεί κάποιος να βοηθήσει, υπό το φόβο να κάνει ζημιά. «Αυτή ακριβώς είναι η νοοτροπία πολλών Ελλήνων, που τους αποτρέπει δυστυχώς από το να εμπλακούν και να βοηθήσουν το θύμα. Σκέφτεται, "αν πάω να βοηθήσω, μήπως θα του κάνω κακό; Μήπως δεν θα τα καταφέρω; Μήπως θα μου κάνουν μήνυση;". Εδώ σας έχω πολύ ευχάριστα νέα, τα τελευταία χρόνια ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει βάλει τα πράγματα στη θέση τους, αναγνωρίζοντας πως οι άνθρωποι με τον φόβο να μην κάνουν "κακό", δεν προσέφεραν τίποτα στο θύμα που θα μπορούσε ίσως να επιβιώσει. Απλέ πολίτη, κάνε έστω κάτι όταν ένας άνθρωπος κινδυνεύει. Το χειρότερο που μπορείς να κάνεις, είναι να μην κάνεις τίποτα – αυτή είναι η σύσταση του ΠΟΥ. Αντίστοιχα, ο νόμος στην προσπάθεια να σωθούν περισσότερες ζωές, εξασφαλίζει νομικά αυτόν που βοηθάει και κυνηγάει αυτόν που μπορούσε, αλλά δεν το έπραξε», σημειώνει, προτρέποντας τον κόσμο να παρακολουθήσει μαθήματα πρώτων βοηθειών το συντομότερο.
Στη χώρα μας, το μεγαλύτερο ποσοστό του γενικού πληθυσμού δε γνωρίζει Πρώτες Βοήθειες, ενώ δεν υπάρχει και εκτεταμένο δίκτυο Αυτόματων Εξωτερικών Απινιδωτών, με αποτέλεσμα να χάνονται πολλές ζωές που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί. Στην πανευρωπαϊκή έρευνα «EURECA ONE» που έγινε το 2016, η Ελλάδα ήταν ουραγός στη λίστα επιβίωσης θυμάτων καρδιακής ανακοπής, ενώ βρίσκεται και μεταξύ των τελευταίων χωρών στην Ευρώπη στην εγκατάσταση απινιδωτών, καθώς μόνο μερικές εκατοντάδες υπάρχουν τοποθετημένοι, οι περισσότεροι με εθελοντική ιδιωτική πρωτοβουλία. «Οι απινιδωτές είναι εξαιρετικά χρήσιμοι, όσο ένας πυροσβεστήρας, που σε περίπτωση φωτιάς και βάσει νόμου πλέον χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε τη φωτιά έγκαιρα μέχρι να φτάσει η Πυροσβεστική Υπηρεσία. Αντίστοιχα, σε περίπτωση ανακοπής –που παθαίνουν κάθε χρόνο 350.000 άνθρωποι κάθε ηλικίας σε ένα σπίτι, γήπεδο, πλατεία, ή δρόμο-, χρειαζόμαστε τον Αυτόματο Εξωτερικό Απινιδωτή δίπλα μας για έγκαιρη χρήση, μέχρι την άφιξη του ασθενοφόρου. Εδώ όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Ο νόμος είναι αδύναμος, είναι μία αδύναμη νομικά σύσταση για τοποθέτηση απινιδωτών του 2007, η οποία δεν σε αναγκάζει να βάλεις, παρά το σημαντικό ανθρωπιστικό του έργο», επισημαίνει ο κ. Στεφανάκης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να αναληφθούν πρωτοβουλίες ώστε να τοποθετηθούν απινιδωτές στο σχολείο, στο γήπεδο ή σε κοινόχρηστους χώρους της κάθε τοπικής κοινότητας, αλλά και στον εθνικό χάρτη απινιδωτών. «Ο απινιδωτής είναι ένα εξαιρετικά φτηνό μηχάνημα για το έργο που προσφέρει - αξίζει όσο περίπου ένα ακριβό κινητό – 1.000-1.300 ευρώ κατά μέσο όρο. Είναι δε σωτήρια μηχανήματα, πολύ απλά στη χρήση, καθώς σε καθοδηγούν με φωνητικές και οπτικές οδηγίες. Στην Ελλάδα των 700-800 απινιδωτών σήμερα, χρειάζεται να φτάσουμε τους 15.000 για να υπάρχουν άμεσα διαθέσιμοι εντός 1-2 λεπτών αν παραστεί ανάγκη».
Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στα ελληνικά γήπεδα, όπου πρωτίστως στις ακαδημίες δεν υπάρχουν απινιδωτές. «Δυστυχώς, στο 99,99999 των περιπτώσεων, στέλνουμε τα παιδιά μας να προπονηθούν ή να παίξουν σε κάποιον αγώνα χωρίς την εξασφάλιση ενός Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή. Είναι πραγματικά κρίμα γιατί στο 80% των περιπτώσεων που νέοι αθλητές βίωσαν καρδιακή ανακοπή, ο αρχικός ρυθμός της ανακοπής ήταν απινιδώσιμος και θα σωζόταν, όπως και έγινε στην περίπτωση του 14χρονου ποδοσφαιριστή των Νέων Μουδανιών πριν από μερικές ημέρες. Δυστυχώς, στο γήπεδο δεν υπήρχε απινιδωτής και χάθηκε χρόνος μέχρι να φτάσει ο απινιδωτής από τον φούρνο Fres.Co που του έσωσε τελικώς τη ζωή. Δυστυχώς επίσης, μόνο μικρός αριθμός αθλητών, προπονητών, φροντιστών, ή θεατών είναι εκπαιδευμένος στη χρήση του, κάτι που δείχνει πως έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας», αναφέρει κ. Στεφανάκης.
Ο ίδιος, με 15 χρόνια εμπειρίας στα ασθενοφόρα, από τα οποία τα τελευταία 11 ασχολείται εθελοντικά με τις εκπαιδεύσεις και τις διασώσεις, έχει ζήσει πολλά καρδιοχτύπια, άπειρες δύσκολες ή συγκινητικές στιγμές, αλλά ξεχωρίζει δύο περιστατικά: το ένα που ο ίδιος κατέρρευσε έξω από το Νοσοκομείο Πολυγύρου μετά από έναν αγώνα δρόμου να σωθεί ένας νεαρός τραυματίας και το άλλο, μία συγκινητική διάσωση από μία «υπέροχη και ιδιαίτερη ομάδα αναζωογόνησης», όπως λέει.
«Πριν δύο καλοκαίρια, ήμουν πρωινός στην υπηρεσία μου και ειδοποιήθηκα για λιπόθυμο άντρα στο Πολύχρονο Χαλκιδικής, ο οποίος δεν είχε ακόμη συνέλθει. Αυτό για εμένα σήμανε αυτόματα "περιστατικό ανακοπής", δυστυχώς όμως η απόσταση της κοινότητας ήταν μεγαλύτερη των 5-10 σωτήριων λεπτών. Άμεσα ειδοποίησα την Αλεξάνδρα, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια – κάτοικο Πολυχρόνου, για το επείγον περιστατικό. Ενώ προσεγγίζαμε με ταχύτητα, σε δεύτερο τηλέφωνημά μου, με ανακούφιση άκουσα την Αλεξάνδρα να λέει πως ήδη χορήγησαν την πρώτη απινίδωση, είναι καρδιακή ανακοπή και θα συνέχιζαν με ΚΑΡΠΑ μέχρι να φτάσουμε. Μετά από αρκετές απινιδώσεις και 40 λεπτά Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης, καταφέραμε να επαναφέρουμε τον Γερμανό τουρίστα στη ζωή χάρη στην έγκαιρη αντιμετώπισή του. Είναι ένα από τα 14 θύματα που επέστρεψαν στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής την τελευταία τετραετία με τη συμμετοχή πολιτών. Αυτό το περιστατικό και άλλα σαν κι αυτό, δημιούργησε την ιδέα ενός application που θα σώζει ζωές. Σε δύο εβδομάδες περίπου, η Ελλάδα θα έχει την τύχη να είναι μία από τις πρώτες χώρες του κόσμου που θα διαθέτει μία εφαρμογή, το iSAVElives, όπου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης θα ενεργοποιεί άμεσα το 166-112, θα στέλνει το στίγμα του συμβάντος σε μία ακτίνα 5-10 χλμ ενεργοποιώντας του Πρώτους Ανταποκριτές, οι οποίοι θα βλέπουν πού είναι το περιστατικό και ο πλησιέστερος απινιδωτής. Δημιουργήθηκε από τον ανθρωπιστικό σύλλογο Τα Παιδιά Σώζουν Ζωές, σε συνεργασία με τη Microsoft και με ανθρωπιστικά κίνητρα το διαθέτουν εντελώς δωρεάν σε όλους τους συνανθρώπους μας».
Παρά τις χαμηλές στατιστικές της χώρας μας, τα πράγματα φαίνεται να αλλάζουν προς το καλύτερο. «Η μαζική εκπαίδευση των μαθητών στα ελληνικά σχολεία, η τοποθέτηση 150 νέων απινιδωτών, η δημιουργία διαδικτυακού χάρτη απινιδωτών και άλλων καινοτόμων προγραμμάτων που υλοποιεί το Kids Save Lives με τους συνεργάτες του (Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Προνοσοκομειακής Φροντίδας, Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας και άλλοι), κατάφεραν να δώσουν μια ισχυρή ώθηση και μία νέα κουλτούρα στη χώρα, πως όλοι μας έχουμε ευθύνη να βοηθήσουμε όταν μια ζωή κινδυνεύει και όλοι μπορούμε να το κάνουμε. Ήδη για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας, 22 θύματα εξωνοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής επανήλθαν στη ζωή από παιδιά και απλούς εκπαιδευμένους πολίτες, αλλά και εκατοντάδες άλλα περιστατικά επειγόντων περιστατικών αντιμετωπίστηκαν με επιτυχία, μέχρι την άφιξη της εξειδικευμένης βοήθειας (2016-2021). Αυτή τη στιγμή βλέπουμε την Ελλάδα σε μικρή άνοδο, 4η από το τέλος στην έρευνα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης, που δείχνει πως έχουμε πολλή δουλειά ακόμη να κάνουμε, ωστόσο, είμαστε σε καλό δρόμο!».
* Για περισσότερες πληροφορίες και συμμετοχή στα σεμινάρια και στα webinars του Kids Save Lives, δείτε kidssavelives.gr, edu@kidssavelives.gr και Kids Save Lives στο Youtube.
