Καρκίνος του παχέος εντέρου

Γράφει η Μαρία Θεοχάρη, Παθολόγος-ογκολόγος στη Β’ Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ, στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι κακοήθης όγκος που αναπτύσσεται στο παχύ έντερο, το κατώτερο τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα. Το τμήμα αυτό έχει ως ρόλο την απορρόφηση νερού και τη μετατροπή σε κόπρανα των υπολειμμάτων των τροφίμων που δεν έχουν υποστεί τη διαδικασία της πέψης.

Πού μπορεί να οφείλεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου; 

▶ Στην εμφάνισή του μπορεί να συμβάλλουν γενετικοί και διαιτητικοί παράγοντες. Με τον όρο «γενετικοί παράγοντες» αναφερόμαστε σε άτομα που έχουν προσωπικό ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου του παχέος εντέρου, σε άτομα με μακροχρόνια ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn και σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, αναφερόμαστε δηλαδή στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου. Διαιτητικοί παράγοντες που θεωρείται ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη αυτού του καρκίνου είναι η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος (περισσότερες από 3-4 φορές την εβδομάδα) και ίσως ζωικού λίπους, καθώς και η παχυσαρκία. Η απουσία σωματικής άσκησης επίσης θεωρείται επιζήμια. Τέλος, οι καπνιστές θεωρείται πως διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. 

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου; 

▶ Τα συμπτώματα που προκαλεί ο καρκίνος του παχέος εντέρου σχετίζονται με τη θέση του όγκου στο έντερο, το μέγεθός του και το βαθμό της αλλοίωσης που έχει προκαλέσει. Αυτά μπορεί να είναι απόφραξη του εντέρου (δηλαδή ο όγκος να εμποδίζει τη ροή του περιεχομένου του εντέρου), εμφάνιση επίμονης δυσκοιλιότητας ή εναλλαγής δυσκοιλιότητας/διάρροιας, ενώ οι κενώσεις ήταν κανονικές (δηλαδή αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου), εντερικοί κολικοί, ζωηρά ερυθρό αίμα με τις κενώσεις, απώλεια βάρους χωρίς διευκρινισμένη αιτία, αίσθημα ότι το έντερο δεν αδειάζει τελείως μετά την κένωση, αδικαιολόγητη αναιμία κ.ά.

Πώς γίνεται η διάγνωση; 

▶ Οι εξετάσεις που πραγματοποιούνται για να διαγνωστεί ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι: 
▶ Κολονοσκόπηση και σιγμοειδοσκόπηση (διενεργούνται από γαστρεντερολόγο ιατρό).
▶ Δοκιμασία ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα, η οποία γίνεται εύκολα στο σπίτι (τοποθετείται μικρή ποσότητα κοπράνων πάνω σε μία ειδική ταινία και γίνεται η ανίχνευση, αλλά πριν από τη δοκιμασία χρειάζονται ειδικές οδηγίες από τον θεράποντα ιατρό). 
▶ Ακτινογραφία παχέος εντέρου με βαριούχο υποκλυσμό (γίνεται σε ακτινολογικό εργαστήριο). 

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου; 

▶ Η θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου συνίσταται στη χειρουργική αφαίρεση του όγκου (κολεκτομή). Συγκεκριμένα, αφαιρείται το κομμάτι του εντέρου με τον όγκο και στη συνέχεια γίνεται συρραφή (αναστόμωση), ώστε να επανέλθει η συνέχεια στον γαστρεντερικό σωλήνα. Το αν η επέμβαση θα γίνει λαπαροσκοπικά ή όχι, καθώς και η διάρκεια του χειρουργείου και της ανάρρωσης, εξαρτώνται από κάθε ασθενή ξεχωριστά, καθώς παίζουν ρόλο αρκετές παράμετροι. Όσον αφορά τις επιπλοκές της κολεκτομής, αυτές εξαρτώνται κυρίως από το αν η επέμβαση έχει γίνει λαπαροσκοπικά ή όχι. Μπορεί να εμφανιστεί αιμορραγία, φλεγμονή, λοίμωξη του τραύματος κ.ά., που όμως είναι σπάνιες στην περίπτωση της λαπαροσκοπικής κολεκτομής. Συμπληρωματικές θεραπείες για τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία, που μπορεί να είναι προεγχειρητικές, διεγχειρητικές ή μετεγχειρητικές, αλλά εφαρμόζονται κατά περίπτωση και όχι σε όλους τους ασθενείς. 

Ποια είναι η μετεγχειρητική παρακολούθηση; 

▶ Μετά τη χειρουργική επέμβαση ο ασθενής πρέπει να υποβάλλεται σε περιοδικό έλεγχο, πιο εντατικά για τα πρώτα 2 χρόνια, κάνοντας τις ακόλουθες εξετάσεις:
▶ Φυσική εξέταση από τον ιατρό
▶ Μέτρηση των ηπατικών ενζύμων στο αίμα 
▶ Ακτινογραφία θώρακος 
▶ Αξονική τομογραφία κοιλίας
▶ Κολονοσκόπηση 
▶ Μέτρηση ορισμένων καρκινικών δεικτών (όπως το CEA και το CA19-9) στο αίμα.

Πώς μπορεί ο καρκίνος του παχέος εντέρου να προληφθεί ή να διαγνωσθεί εγκαίρως; 

▶ Για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου ακολουθήστε τις εξής συμβουλές: 
▶ Να καταναλώνετε φρούτα, λαχανικά και ασβέστιο (δρουν προστατευτικά).
▶ Να αποφεύγετε το κάπνισμα και την καθιστική ζωή.
▶ Να γυμνάζεστε τακτικά (π.χ. μισή ώρα περπάτημα την ημέρα). 
▶ Σημαντική είναι η αφαίρεση των πολυπόδων του παχέος εντέρου. 
▶ Άτομα ηλικίας πάνω από 50 ετών πρέπει να επισκέπτονται γαστρεντερολόγο ιατρό και να υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση, η οποία επαναλαμβάνεται κάθε 10 χρόνια. 
Τέλος, στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου καίριο ρόλο παίζει ο προληπτικός έλεγχος των ευπαθών ομάδων με κολονοσκόπηση.