Πάνω από το 85% των θηλαστικών χαρακτηρίζονται ως «πολυφασικοί κοιμώμενοι», που σημαίνει ότι κοιμούνται για μικρά χρονικά διαστήματα καθ’ όλη την ημέρα. Οι άνθρωποι όμως θεωρούνται μονοφασικοί, που σημαίνει ότι το 24ωρο χωρίζεται σε δύο διακριτές περιόδους, μία στην οποία είμαστε ξύπνιοι και άλλη μια στην οποία κοιμόμαστε.
Δεν είναι όμως απολύτως σαφές ότι αυτό είναι πράγματι το φυσικό πρότυπο ύπνου του ανθρώπου. Για παράδειγμα, τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι μπορεί να κοιμούνται κατά διαστήματα, ενώ ο μεσημεριανός ύπνος είναι μια πτυχή πολλών πολιτισμών.
Ο ύπνος όμως δεν φαίνεται να αποδίδει στον άνθρωπο όταν γίνεται με δόσεις. Οι έως τώρα μελέτες δείχνουν ότι η υποκατάσταση με σύντομους ύπνου ενός συνεχούς 7ωρου ή 8ωρου ύπνου που χρειάζονται οι περισσότεροι άνθρωποι, προκαλεί τελικά κούραση. Αυτό αναφέρει ο καθηγητής Ψυχιατρικής Daniel Buysse στο University of Pittsburgh, ειδικός σε θέματα ύπνου.
Ο Buysse και οι συνεργάτες του είχαν πραγματοποιήσει προ ετών ένα πείραμα, στο οποίο μια ομάδα εθελοντών συμφώνησε να εναλλάσσει 30 λεπτά ύπνου με 60 λεπτά αγρυπνίας επί 2,5 συνεχόμενες ημέρες. Οι συμμετέχοντες κατέληξαν «διαλυμένοι» από την κούραση, διότι αδυνατούσαν να κοιμηθούν εξίσου γρήγορα και βαθιά την ημέρα σε σύγκριση με το βράδυ.
Η τάση του σώματος για ύπνο τη νύχτα κάνει την εγρήγορση και την παραγωγικότητα μιας νυχτερινής βάρδιας προβληματική, ακόμα και αν κοιμόμαστε αρκετά στη διάρκεια της ημέρας. «Το βιολογικό μας ρολόι δεν μας επιτρέπει να κοιμόμαστε εξίσου καλά την ημέρα όπως τη νύχτα», λέει ο Buysse. «Ο ύπνος δεν είναι ίδιο ποιοτικός και ωφέλιμος όλες τις ώρες». Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί οι εργαζόμενοι τη νύχτα έχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν χρόνια προβλήματα υγείας, πρόσθεσε ο ειδικός.
Είναι γνωστό ότι ο λίγος ύπνος μειώνει τον αυτοέλεγχο και οδηγεί σε λάθος αποφάσεις, αυξάνει τον κίνδυνο για ίωση, μειώνει την ποιότητα του σπέρματος και την παραγωγή μυελίνης ενώ μπορεί να αιτία περισσότερων κιλών. Γι’ αυτό πάντα είναι καλή ιδέα να αναπληρώνει κανείς τον χαμένο ύπνο, ανεξάρτητα από την ώρα της ημέρας, τονίζει η Ruth Benca, καθηγήτρια Ψυχιατρικής και διευθύντρια του Center for Sleep Medicine and Sleep Research στο University of Wisconsin-Madison.
Ένας σύντομος ύπνος 20-40 λεπτών μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση και την ενεργητικότητα. Για παράδειγμα, μια μελέτη από τη NASA για την υπνηλία των στρατιωτικών πιλότων και αστροναυτών διαπίστωσε ότι ένας υπνάκος 40 λεπτών βελτιώνει την απόδοση κατά 34%. Υπάρχουν και τα ψυχολογικά οφέλη καθώς ένας σύντομος ύπνος μπορεί να προσφέρει χαλάρωση και αναζωογόνηση.
Η Benca λέει: «Είναι εξαιρετικά χρήσιμο να κοιμάται κάποιος λίγο το μεσημέρι για να αναπληρώσει έστω και εν μέρει μια νύχτα ελλιπούς ύπνου, συμπληρώνοντας λ.χ. με αυτό τον τρόπο επτά ώρες ύπνου σε ένα 24ωρο αντί για τις 6,5 που κατάφερε να κοιμηθεί τη νύχτα».
Βέβαια, το περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητά μας να κοιμηθούμε. Η θερμοκρασία του δωματίου έχει μεγάλη σημασία όπως φυσικά και ο θόρυβος καθώς και το φως. Αν ωστόσο πάρετε έναν υπνάκο πάρα πολύ αργά στην ημέρα, αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει τις νυχτερινές ώρες του ύπνου σας.
12°
