Η έννοια της βίας και η διαβαθμίσεις της - Ο ρόλος της προβολής της από την τηλεόραση ή τα μέσα ενημέρωσης και οι ρωγμές που προκαλεί στον ψυχισμό μας
Η βία είναι μόνο μια λέξη. Μια εικόνα βίας όμως είναι κάτι παραπάνω από αυτό. Η βία έχει διαβαθμίσεις και σε έναν ψυχισμό φυσιολογικότητας η βία προξενεί ρωγμές. Μαθαίνεις για μια τρομοκρατική επίθεση στη Ρωσία, για νεκρούς και τραυματίες. Δεν χρειάζεται να είσαι σοφός για να φανταστείς το αίμα, τι φρίκη, το μακέλεμα.
Εκεί ακριβώς μπαίνει το θέμα της επίσημης τηλεοπτικής ενημέρωσης. Μιλάω για τα κανάλια της μεγάλης θέασης, εκεί που στήνονται τα βραδάκια οι συνταξιούχοι και οι οικογένειες, με τα μικρά ή μεγαλύτερα παιδιά κάπου τριγύρω να τρώνε το τοστάκι τους να κάνουν τα μαθήματά τους, ή απλά να ρουφάν και να ρουφιούνται από το κινητό. Εκεί ακριβώς αρχίζει η πραγματική βία. Ακριβώς μπροστά σου σε οθόνες απλωμένες σε μέγεθος σεντονιού βλέπεις και ξαναβλέπεις (φλουταρισμένα βέβαια) ένα πεσμένο πλάσμα καταγής, –άνθρωπο μέχρι τότε– και ένα άλλο πλάσμα –άνθρωπο ίσως σε κάποια φάση της ζωής του– μεταμορφωμένο σε φονικό μηχανισμό, να μπήγει το μαχαίρι στο πεσμένο πλάσμα, στον λαιμό, ξανά και ξανά και ξανά και ξανά και πάλι χωρίς σταματημό, με το αίμα να πλημμυρίζει το πάτωμα από κάτω του, και την οθόνη να στέκει εκεί αμετακίνητη και αμετανόητα παρούσα, την ώρα που κάποιος ξεψυχά μπροστά στα μάτια όλου του πλανήτη. Κι αυτό ονομάζεται ενημέρωση.
Εκατομμύρια σκηνές φρίκης εκτείνονται σε ένα σύγχρονο καθαρτήριο, τέτοιο που ο ίδιος ο Δάντης δεν θα άντεχε να περιγράψει.
Αναρωτιέμαι πόσα ανήλικα, απροστάτευτα μάτια, την ώρα που κατάπιναν κορν φλέικς με γάλα, στάθηκαν μπροστά στην εικόνα αυτή. Και τι έκαναν τότε τα ανήλικα μάτια; Άνοιξαν άραγε διάπλατα για να χωρέσουν την εικόνα, τρεμόπαιξαν για να την απωθήσουν, έκλεισαν για να σωθούν; Και τι έγινε η μπουκιά; Σκόνταψε με τον ίδιο τρόπο που θα σκόνταφταν τα πόδια τους μπροστά σε ένα πατημένο στο δρόμο γατί, ή συνέχισε το δρόμο της μέχρι να τους θρέψει την πείνα; Και τι έγινε μέσα τους η εικόνα αυτή; Που πήγε και στάθηκε;
Προσωπικά δεν μπόρεσα να αντέξω την εικόνα. Σταμάτησα να κοιτάω. Άρχισα όμως να μετράω τα λεπτά, τον χρόνο που η εικόνα παρέμεινε εκεί, όπου παραμένοντας το μαχαίρι έμοιαζε να μην έχει σταματημό, να επεκτείνεται στον χρόνο σαν καταραμένη αιωνιότητα. Κι η αλήθεια είναι ότι μέσα στο ψηφιακό σύννεφο της ενημέρωσής μας αυτή η καταραμένη αιωνιότητα είναι υπαρκτή, δεν είναι σχήμα λόγου. Εκατομμύρια σκηνές φρίκης εκτείνονται σε ένα σύγχρονο καθαρτήριο, τέτοιο που ο ίδιος ο Δάντης δεν θα άντεχε να περιγράψει. Και παραμένουν εκεί εις τους αιώνες. Με εκατομμύρια πρόσωπα να ρίχνουν κάθε τόσο μια ματιά, σαν το μαρτύριο να μην τους αφορά.
Μόνο που η φρίκη μας αφορά. Όσο μακριά και αν είναι. Η εικόνα μας εξοικειώνει, δεν θέλω να πω μας προετοιμάζει. Όταν τόση διάσπαρτη φρίκη κυκλοφορεί ανάμεσά μας, πώς μπορεί να περιμένουμε δομημένους ψυχισμούς, παιδιά και εφήβους τρυφερούς κι όχι άγριους.
Αν γίνει μια έρευνα θα διαπιστώσουμε ότι ελάχιστοι γονείς είναι αυτοί που θεωρούν χρέος τους να κλείσουν την τηλεόραση μπροστά σε τέτοιες εικόνες. Κανονικά θα έπρεπε να μην προβάλλονται καν και να μην επιτρέπεται να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Όμως αυτά είναι γράμματα ψιλά.
Έτσι καταλήγουμε στην αυτοπροστασία. Στην εποχή μας, περισσότερο από ποτέ, είμαστε αυτό που καταναλώνουμε. Εικόνες και πληροφορίες κυρίως. Διαλέγεις, τι θα δεις, τι θα δείξεις στα παιδιά σου. Με ποιον τρόπο θα τα βάλεις στον κόσμο, ποια παράθυρα τους κόσμου θα τους ανοίξεις και τι θα κοιτάζουν τα παράθυρα αυτά. Επειδή η τηλεόραση και το διαδίκτυο δεν θα πάψουν να επεκτείνουν τη μόλυνση, με τον ίδιο τρόπο που κάποτε μόλυναν και χολέριαζαν τις πόλεις, τα ακάθαρτα νερά με απόβλητα κάθε λογής, πριν οι πόλεις εγκαταστήσουν τις αποχετεύσεις.
12°
