Πώς αντιμετωπίζεις τις αϋπνίες; Η Μανίνα Ζουμπουλάκη γράφει για τις νύχτες που δεν μπορείς να κοιμηθείς και τις μέρες που ακολουθούν.
Το ότι δεν έχεις κοιμηθεί καλά, ή αρκετά, τη νύχτα, δεν υπήρξε ποτέ επαρκής δικαιολογία στις δουλειές - πρέπει να γραφτούν κείμενα, να ζωγραφιστούν εικόνες, να γεμίσουν ράφια, να γίνουν ταμεία, να σερβιριστούν καφέδες, να οδηγηθούν οχήματα, να χειρουργηθούν εγκέφαλοι, να γίνουν όλες οι δουλειές με άλλα λόγια, είτε έχει κοιμηθεί ο εργαζόμενος είτε όχι. Αν ένας οδηγός τρόλεϊ, φορτηγού ή ΙΧ δεν βγάλει φλας στο δρόμο και προκαλέσει τράκο, δεν την βγάζει καθαρή όταν εξηγεί «Σόρι ρεπαιδιά, είμαι άυπνος δυο βράδια, έχω κάτι έγνοιες…»
Η δικαιολογία είναι στην κατηγορία «Ε, και;» Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τι εννοεί ο άυπνος, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι κοιμούνται τις νύχτες γύρω στο οκτάωρο και μένουν ξύπνιοι τις ημέρες, όπως πρέπει δηλαδή, για να μπορούνε να χειρουργήσουν το πρωί και να μη σέρνονται πάνω στα φορεία. Το «Δεν κοιμάμαι αρκετά/καλά» δεν πείθει κανέναν, εκτός κι αν πρόκειται για αντιστοίχου φυράματος άτομο – κάποιον που επίσης δεν κοιμάται σαν άνθρωπος αλλά σαν νυχτερίδα… και σε αυτόν τον κάποιον απευθύνομαι. Καταλαβαίνω ότι όλοι οι άλλοι που δεν με παρακολουθούν τώρα, κοιμούνται μόλις ακουμπήσουν το κεφάλι στο μαξιλάρι τους, και μπράβο τους. Παρόλο που δεν τους συμπαθούμε πάρα πολύ.
Η αλήθεια είναι ότι στα δημιουργικά επαγγέλματα και όχι-ακριβώς-επαγγέλματα, πολλές ωραίες ιδέες κατεβαίνουν στα κεφάλια μας τη νύχτα, που έχει ησυχία, δεν χτυπάνε τηλέφωνα, δεν ακούγονται συζητήσεις και δεν ψάχνει κανένας να βρει τα κλειδιά/πατάκια/πατατάκια/μουστάκια του. Μπορεί πχ στις 3.00 τα χαράματα να μου κατέβει μια συγκλονιστική ιδέα για άρθρο, διήγημα, μυθιστόρημα, οτιδήποτε, να σηκωθώ για να την σημειώσω, μετά να διψάω/πεινάω ξαφνικά, να μπω στην κουζίνα – καλά, δεν συζητάμε τι συμβαίνει έτσι και ανοίξω λαπτοπ και μπω οπουδήποτε, βεγγέρα κανονική, με άλλους άυπνους ή και σόλο, να διαβάζω την Γουικιπίντια ως το πρωί. Μπορεί όμως, και πάλι στις 3.00 τα χαράματα, να μου κατέβει μια κακή ιδέα, πχ «Πεθαίνω!», να τιναχτώ όρθια, να διψάω/πεινάω ξαφνικά άρα να μπαίνω στην κουζίνα, να ανοίγω το λαπτοπ και πάει λέγοντας. Όχι ότι έτσι και μπω στην κουζίνα στα άγρια χαράματα θα καθαρίσω φασολάκια ή θα μαγειρέψω, καμία σχέση. Απλώς θα τραβήξει η ιστορία μέχρι τις 4.00-5.00 τουλάχιστον, ειδικά αν πρέπει να ξυπνήσω στις 7.30…
Στις καταραμένες 7.30, είναι σα να μην έχω κοιμηθεί λεπτό, το ξυπνητήρι χτυπάει μέσα σε όνειρο, σηκώνομαι μέσα στο ίδιο όνειρο, το οποίο κρατάει, θολό και μπερδεμένο, μέχρι να βρεθώ κάποια άλλη στιγμή στο κρεβάτι και να κοιμηθώ επιτέλους. Ιδανικά, το ίδιο πρωί. Στη χειρότερη, το μεσημέρι/απόγευμα. Στην πολύ χειρότερη, το βράδυ. Που όμως δεν θα είναι 11.00 μμ, θα είναι και πάλι 3.00 πμ, άρα η ημέρα, αυτή και η επόμενη, πάει χαμένη από δημιουργική άποψη: άντε να δημιουργήσεις όταν δεν έχεις κοιμηθεί. Μπορείς να κάνεις χειρωνακτικές εργασίες με μέτριο αποτέλεσμα (αποφεύγοντας τον χειρισμό μηχανημάτων – δείτε το “TheMachinist” με τον άυπνο, αποστεωμένο Christian Bale και θα καταλάβετε το υπονοούμενο). Μπορείς να κολλάς γραμματόσημα/χαρτόσημα, να κλείνεις φακέλους, να στοκάρεις (χαμηλά) ράφια, να διπλώνεις μπλουζάκια – αλλά μέχρι εκεί. Είναι δύσκολο να βγάλεις αγκίθα από το πόδι σου, πόσο μάλλον να χειρουργήσεις εγκέφαλο ή έστω κάλο, όταν είσαι άυπνος. Θα τα κάνεις σκατά, επειδή το μυαλό σου υπολειτουργεί και μάλιστα μέσα σε ομίχλη.
Σύμφωνα με τα σκιαχτικά σάιτ που γράφονται από γιατρούς, ψυχολόγους, ψυχίατρους, διαιτολόγους, γυμναστές, υπνίατρους, βελονιστές, εναλλακτικούς, γιόγκι μάστερς, αναγνώστες αύρας και πλαστικούς χειρούργους (!, ε βέβαια θαυμαστικό!) ο μη επαρκής ύπνος μπορεί να προκαλέσει:
σφάλματα στην οδήγηση, συχνά μοιραία
μείωση θετικών συναισθημάτων και αύξηση αρνητικών συναισθημάτων
πτώση της θερμοκρασίας του σώματος
εφίδρωση, ρίγη
ορμονικές, πεπτικές και εντερικές ανωμαλίες ή ενοχλήσεις
Όλα αυτά ισχύουν, μέσες-άκρες: διάλεξα τα πιο ελαφρά, έχοντας υπόψη μου ότι αυτοί που γράφουν συστηματικά σε τέτοια σάιτ είναι λίγο σαδιστικά άτομα και δεν κοιμούνται καθόλου καλά, οπότε τα αρνητικά συναισθήματα τους βγαίνουν από τα αυτιά… αλλά ναι, άμα δεν κοιμάσαι, είσαι χάλια, συμφωνούν μέχρι και οι πλαστικοί χειρούργοι που κάτι ξέρουν από κρεμασμένα μάτια/βλέφαρα.
Φυσικά, μπορεί κανείς να κοιμηθεί άψογα παίρνοντας ένα ή περισσότερα χάπια. Το κακό είναι ότι αν είσαι σε δημιουργικούς κλάδους (ακόμα και μέσα στο κεφάλι σου, πχ άνεργος ηθοποιός, ποιητής που είσαι άνεργος ένυγουεη, ζωγράφος όχι στα πάνω σου, συγγραφέας με έλλειψη ιδεών ή/και εκδότη, κλπ) αν θέλεις να κατεβάζεις ιδέες, τα χάπια σε κάνουν να ΜΗΝ κατεβάζεις τίποτε την άλλη μέρα. Ένα περίεργο πράγμα, έχεις κοιμηθεί σαν πουλάκι ή μάλλον σαν κοτόπουλο, αλλά χασμουριέσαι, και δεν έχεις όρεξη να κάνεις τίποτε, εκτός που δεν σου κατεβαίνουν ιδέες και ανησυχείς, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να κοιμηθείς ντιπ καθόλου την επόμενη νύχτα.
Κάποια στιγμή συμβιβάζεσαι: τις σπάνιες φορές που κοιμάσαι καλά, φαίνεσαι φρεσκαδούρα, φοράς ρούχα που σου ταιριάζουν, έχεις κέφια, τρώς σωστά, χαμογελάς, δουλεύεις αποτελεσματικά, θυμάσαι το φινάλε στα ανέκδοτα και είσαι συμπαθητικός άνθρωπος. Οι μόνοι που δεν σε χωνεύουνε είναι οι άλλοι, αυτοί που δεν κοιμούνται καλά και θέλουν να σε χαστουκίσουν, αλλά επειδή είναι άυπνοι φοβούνται μην αστοχήσουν και σπάσουν κανα γοφό…
10°
