Οι περισσότεροι διαβάσαμε για τον Raphael Samuel από την Ινδία που μήνυσε τους γονείς του επειδή τον γέννησαν χωρίς τη συγκατάθεσή του. Γελάσαμε, θυμηθήκαμε τον Κώστα Βουτσά στο «Τέντυ μπόι... αγάπη μου» να λέει στον πατέρα του «Με έκανες; Θα πληρώσεις!» αλλά η κίνηση του 27χρονου Ινδού έχει φιλοσοφικό υπόβαθρο. Είναι απολύτως συμβατή με τη φιλοσοφία του αντιναταλισμού (ή αντιγεννητισμού) σύμφωνα με την οποία οι γονείς δεν έχουν ηθικό έρεισμα για να φέρουν ένα παιδί χωρίς τη θέλησή του στον κόσμο.
Υπάρχουν σύγχρονοι φιλόσοφοι που υποστηρίζουν αυτό το επιχείρημα, ο πιο διάσημος από αυτούς είναι ο αμφιλεγόμενος David Benatar. Ο Benatar είναι διευθυντής του τμήματος Φιλοσοφίας του πανεπιστημίου του Κέιπ Τάουν και συγγραφέας του βιβλίου «Better Never to Have Been: The Harm of Coming into Existence». Το διάσημο New Yorker ασχολήθηκε με τη θεωρία του το 2012 και ανέδειξε την κεντρική ιδέα του έργου του Benatar. Αν ένα ζευγάρι έχει κληρονομικές γενετικές ασθένειες και ζει μέσα άθλιες συνθήκες σχεδόν όλοι θα συμφωνήσουμε ότι έχει την ηθική υποχρέωση να μην φέρει στον κόσμο ένα παιδί που θα υποφέρει τρομερά. Αντίθετα, εάν ένα ζευγάρι είναι πολύ πλούσιο και απαλλαγμένο από ασθένειες δεν θεωρούμε ότι είναι ηθικά υποχρεωμένο να γεννήσουν ένα παιδί. Η αποτυχία δημιουργίας παιδιών που θα βιώσουν την ευτυχία δεν είναι αποτελεί ηθικό ελάττωμα ενώ η γέννηση παιδιών που θα υποφέρουν είναι σίγουρα λάθος. Ο Benatar παίρνει αυτή τη λογική και την εφαρμόζει σε κάθε πόνο αλλά και σε κάθε ευτυχισμένη στιγμή που θα αντιμετωπίσουν τα παιδιά ως αποτέλεσμα του να γεννηθούν. Το άρθρο του New Yorker παραθέτει ένα βασικό απόσπασμα από το βιβλίο του Benatar: «Μία από τις συνέπειες του επιχειρήματός μου είναι ότι ακόμα και μια ζωή απόλυτης ευδαιμονίας, μια ζωή με την ελάχιστη ποσότητα δυστυχίας, είναι χειρότερη από την καθόλου ζωή».
Το New Yorker επανήλθε στον Benatar το 2017 και παρουσίασε τους πολλούς τρόπους με τους οποίους ο φιλόσοφος πιστεύει ότι η ζωή είναι άσχημη. Υποτιμούμε πόσο άσχημη είναι η ζωή λέει ο Benatar και ότι δεν αποτελεί δώρο για κάθε εν δυνάμει παιδί. Υποστηρίζει ότι ο θάνατος δεν είναι η εύκολη απάντηση σε αυτό το πρόβλημα. Επειδή η ζωή είναι κακή δεν σημαίνει ότι ο θάνατος είναι καλός, το καλύτερο είναι να μην χρειαστεί ποτέ να επιλέξουμε ανάμεσα τους. «Φυσικά, η ζωή δεν είναι άσχημη πάντα» γράφει ο Benatar αλλά «ούτε ο θάνατος είναι πάντα κάτι κακό. Ωστόσο, τόσο η ζωή όσο και ο θάνατος είναι εν γένει απαίσια. Ο συνδυασμός τους αποτελεί την άθλια υπαρξιακή μέγγενη που ευθύνεται για τη δυσάρεστη κατάσταση μας». Μια προφανής συνέπεια του αντιναταλισμού είναι η εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους αλλά οι φιλόσοφοι όπως ο Benatar δεν έχουν κανένα πρόβλημα με αυτό. Οι άνθρωποι είναι σε μεγάλο βαθμό φρικτά πλάσματα, λένε, και ταλαιπωρούν ασταμάτητα τόσο τον εαυτό τους όσο και τους άλλους.
Από τη στιγμή που ο αντιναταλισμός εξετάζει τον ηθικό αντίκτυπο των ενεργειών μας σε ανθρώπους που δεν υπάρχουν ακόμα (και μπορεί να μην υπάρξουν ποτέ) σχετίζεται άμεσα με το πρόβλημα της μη-ταυτότητας. Αυτό είναι ένα από τα πιο θεμελιώδη ζητήματα στη σύγχρονη φιλοσοφία το οποίο σχετίζεται με τις υποχρεώσεις μας απέναντι σε αυτούς που δεν έχουν γεννηθεί ακόμα, στους εν δυνάμει απογόνους μας. Το πρόβλημα της μη-ταυτότητας αμφισβητεί την ηθική του να προκαλέσεις την ύπαρξη ενός παιδιού κάτω από άσχημες συνθήκες, ενός παιδιού που θα υποφέρει περισσότερο από κάποιο άλλο παιδί που θα μπορούσε να γεννηθεί στη θέση του.
Στην άλλη όχθη από αυτές τις θεωρίες βρίσκεται το λεγόμενο «απαράδεκτο συμπέρασμα» (repugnant conclusion), το παράδοξο που έθεσε ο φιλόσοφος Derek Parfit. Ονομάστηκε «απαράδεκτο» με την έννοια ότι έρχεται σε αντίθεση με την πεποίθηση των περισσοτέρων φιλοσόφων ότι ο υπερπληθυσμός είναι κάτι κακό. Αυτό το παράδοξο μας λέει ότι έχουμε την ηθική υποχρέωση να παράγουμε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Όσο και μεγάλος να είναι ένας πληθυσμός ανθρώπων πάντα θα υπάρχει ένας μεγαλύτερος που αθροιστικά οι άνθρωποι θα έχουν μεγαλύτερη ευτυχία. Αν πιστεύουμε ότι η ζωή έχει αξία και θέλουμε να μεγιστοποιήσουμε αυτή την αξία, δεν υπάρχει κανόνας που να μας δείχνει πότε πρέπει να σταματήσουμε.
17°
