Σοφία Ζαχαράκη: «Η ισότητα στον γάμο επήλθε ως κοινωνική πραγματικότητα και μετά ως ανάγκη της Πολιτείας»

Η Σοφία Ζαχαράκη ανέλαβε τον Ιούνιο ένα ευαίσθητο χαρτοφυλάκιο, πιάνοντας το «τιμόνι» του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, ενός υπουργείου που έχει στο επίκεντρό του τα παιδιά, τις υιοθεσίες και τις αναδοχές. Συνολικά 1.265 παιδιά ζουν σήμερα σε δομές παιδικής προστασίας στην Ελλάδα, τη στιγμή που οι προσπάθειες συνεχίζονται, ώστε τα παιδιά που μένουν μόνα να βρίσκουν νέες οικογένειες και να μην παραμένουν για χρόνια στα αφιλόξενα δωμάτια νοσοκομείων. Μιλώντας στην ATHENS VOICE με αφορμή τον νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο, η υπουργός τονίζει ότι «η ζωή και τα δικαιώματα των παιδιών δεν είναι αλά καρτ».

Εδώ και εβδομάδες το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών «δοκιμάζει» τις λεπτές εσωκομματικές σχέσεις μεταξύ των βουλευτών (ή και υπουργών) που τάσσονται υπέρ ή κατά της ψήφισής του, η Σοφία Ζαχαράκη δηλώνει ότι θα το ψηφίσει και εκφράζει την ελπίδα ότι «όλοι οι βουλευτές ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης θα επιδείξουμε την ωριμότητα που απαιτείται». Άλλωστε, το νομοσχέδιο τέθηκε στην κρίση κλήρου και λαού, δίχασε, άνοιξε διαλόγους και – κυρίως - «φώτισε» πλευρές της ελληνικής πραγματικότητας που δεν είχαν βγει στη δημόσια σφαίρα. 

Σοφία Ζαχαράκη: «Η ζωή και τα δικαιώματα των παιδιών δεν είναι αλά καρτ»

Η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, από την πρώτη στιγμή έχει ταχθεί υπέρ του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο. «Βεβαίως και θα ψηφίσω το νομοσχέδιο», απαντά στην ATHENS VOICE και συνεχίζει: «Έχοντας βαθιά πεποίθηση ότι κάνουμε το σωστό, με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Η ζωή και τα δικαιώματα των παιδιών δεν είναι αλά κάρτ και τουλάχιστον όχι για την κυβέρνηση της Ν.Δ. Όπως παλεύουμε να βγάλουμε όλα τα παιδιά από τα ιδρύματα, να αντιμετωπίσουμε τη βία ανηλίκων, και να στηρίξουμε τους γονείς προκειμένου να στηρίξουν τα παιδιά τους. Το ίδιο κάνουμε και με τα παιδιά που ζουν σε οικογένειες ομόφυλων ζευγαριών».

Για την υπουργό το καίριο ερώτημα δεν είναι γιατί το νομοσχέδιο για τον γάμο ομοφύλων ήρθε «τώρα», αλλά γιατί δεν ήρθε νωρίτερα, «για παράδειγμα με τη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το 2018, για το Σύμφωνο Συμβίωσης. Το οποίο αξίζει να θυμίσουμε ότι υπερψηφίστηκε από αρκετούς βουλευτές της Ν.Δ με πρώτο τον πρόεδρο του κόμματος Κυριάκο Μητσοτάκη. Για να είναι καθαρό, με το νομοσχέδιο επιλύουμε με ισορροπημένο τρόπο ένα υφιστάμενο πρόβλημα. Το οποίο αξίζει να θυμόμαστε ότι αφορά στις ζωές και στην προστασία παιδιών, στη βάση απόδοσης δικαιωμάτων. Εξίσου καθαρό είναι ότι οι ρυθμίσεις δεν περιλαμβάνουν δυνατότητα απόκτησης παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας», υπογραμμίζει η υπουργός.

Όσο για το αν το νομοσχέδιο θα «αγκαλιαστεί» στη Βουλή, ή αν θα υπάρξουν κοινοβουλευτικές συγκρούσεις τις ημέρες συζήτησής του, η Σοφία Ζαχαράκη πιστεύει πως «όλοι οι βουλευτές ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης θα επιδείξουμε την ωριμότητα που απαιτείται για να διευθετήσουμε ένα σύνθετο για την κοινωνία αλλά και για εμάς τους ίδιους, ζήτημα».

Σοφία Ζαχαράκη: «Η κοινωνία προσαρμόζεται ταχύτερα από ότι το πολιτικό σύστημα»

Πόσο έτοιμη, όμως, είναι η ελληνική κοινωνία να αποδεχθεί την ισότητα στον γάμο; Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο αρχικός διχασμός, το 50-50, κάμπτεται με όλο και περισσότερους πολίτες να τάσσονται υπέρ του νομοσχεδίου. «Υπάρχουν διάφορα στερεότυπα για την ελληνική κοινωνία που καταρρίπτονται από το μεγάλο βαθμό ουσιαστικής αποδοχής και συμπερίληψης που επιδεικνύει. Στην πράξη και όχι στα λόγια. Όσον αφορά στην ισότητα στο γάμο επήλθε πρώτα ως κοινωνική πραγματικότητα και μετά προέκυψε ως ανάγκη της Πολιτείας να την ορίσει και να την επιλύσει νομικά. Νομίζω ότι μερικές φορές η κοινωνία προσαρμόζεται ταχύτερα και με μεγαλύτερη ευελιξία στις αλλαγές που συμβαίνουν εντός της, απ' ότι το πολιτικό σύστημα!»

Η ελληνική κοινωνία, άλλωστε, έχει κάνει προοδευτικά βήματα τις τελευταίες δεκαετίες για το πώς αντιμετωπίζει – ακόμη και στις κλειστές κοινωνίες – τα ετερόφυλα ζευγάρια που, αδυνατώντας να κάνουν βιολογικά παιδιά, επιλέγουν να υιοθετήσουν ένα παιδί και να γίνουν «γονείς καρδιάς». Οι όροι «στέρφα» και «άκαρποι» βρίσκονται πια σε διηγήματα. Κι αν κάποιος σήμερα δείχνει με το δάχτυλο ένα ζευγάρι που έχει υιοθετήσει παιδιά δεν είναι γιατί το «αδίκησε ή το τιμώρησε ο Θεός και δεν έκαναν», όπως έλεγαν στα χωριά μέχρι σχετικά πρόσφατα, αλλά γιατί θέλησαν να μοιράσουν απλόχερα αγάπη.

Αύξηση αναδοχών και υιοθεσιών δείχνουν τα στοιχεία για το 2023

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει στα χέρια της ATHENS VOICE, το 2022 πραγματοποιήθηκαν 170 υιοθεσίες, ενώ το 2023 πραγματοποιήθηκαν 194 υιοθεσίες. Όσον αφορά τις ανάδοχες, το 2022 πραγματοποιήθηκαν 52 αναδοχές, ενώ το 2023 πραγματοποιήθηκαν 94 αναδοχές. Παρατηρείται αύξηση 14% στις υιοθεσίες, αλλά και θεαματική αύξηση 80% στις αναδοχές μεταξύ 2022 και 2023.

«Πράγματι, παρατηρείται μια εντυπωσιακή αύξηση που αποδίδουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό στις αλλαγές που δρομολογήσαμε ως κυβέρνηση -  ιδιαίτερα δε η συνάδελφός μου Δόμνα Μιχαηλίδου κατά τη θητεία της ως υφυπουργού  -  στο πλαίσιο των υιοθεσιών και των αναδοχών. Λιγότερη γραφειοκρατία και ψυχική ταλαιπωρία για τους υποψήφιους γονείς, μεγαλύτερη διαφάνεια στις διαδικασίες και εγγυήσεις χωρίς καμία έκπτωση για το συμφέρον των παιδιών. Το καλό αποτέλεσμα μας οδηγεί ακόμη πιο μεθοδικά και συστηματικά να εργαστούμε για να πετύχουμε τον κεντρικό μας στόχο: να βγάλουμε όλα τα παιδιά από τα ιδρύματα παιδικής προστασίας. Να ενταχθούν σε λειτουργικές οικογένειες που θα τα γεμίσουν ασφάλεια, φροντίδα και αγάπη.

»Θέλουμε να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο το θεσμό της επαγγελματικής αναδοχής για όλα εκείνα τα παιδιά που είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω προβλημάτων υγείας δεν έχουν την ίδια ευκολία να βρεθούν σε μια οικογένεια. Αν και έχουμε περιπτώσεις υπέροχων γονιών που δεν δίστασαν και δεν φοβήθηκαν να αναλάβουν να δώσουν αγάπη σε παιδάκια με αναπηρίες που βρίσκονταν σε δομές παιδικής προστασίας. Και θέλω να τους ευχαριστήσω πολύ εκ μέρους όλων μας για την ανιδιοτελή αγάπη και προσφορά τους», δηλώνει στην ATHENS VOICE η Σοφία Ζαχαράκη.

1.265 παιδιά σήμερα ζουν σε δομές παιδικής προστασίας

Αναπόφευκτα η συζήτησή μας οδηγείται σε όλα εκείνα τα παιδιά που ζουν σε δομές παιδικής προστασίας. «Στην πλειοψηφία τους πρόκειται για παιδιά άνω των 14 ετών κι αυτό διότι το ενδιαφέρον των υποψηφίων αναδόχων και θετών γονέων εκδηλώνεται κυρίως για βρέφη και παιδάκια μικρότερης ηλικίας», μας λέει αρχικά η υπουργός. Πρόκειται για 1.265 παιδιά.

«Και μετά το ίδρυμα τι;», είναι η επόμενη ερώτηση: «Εδώ είχαμε ένα μεγάλο κενό ως προς την προστασία αυτών των παιδιών που δεν βρίσκουν οικογένεια, μέσω υιοθεσίας και αναδοχής και τα οποία μετά την ενηλικίωση τους καλούνται να αποχωρήσουν από το ίδρυμα όπου διέμεναν. Βρίσκονται ένα πρωί εκτός ιδρύματος μετέωρα και αβοήθητα. Ερχόμαστε πλέον ως κυβέρνηση και ως Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και με ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα ημιαυτόνομης διαβίωσης να καλύψουμε εφήβους και νεαρούς ενήλικες  από 15 έως 26 ετών που διαβιούν σε ιδρύματα.

»Τα παιδιά αυτά θα έχουν πλέον την δυνατότητα να ζήσουν σε διαμερίσματα εντός του αστικού ιστού. Τα παιδία θα πλαισιώνονται από κοινωνικούς λειτουργούς, εκπαιδευτικούς ,ψυχολόγους και εργασιακούς μέντορες ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης, σχολική, ακαδημαϊκή και επαγγελματική τους ένταξη. Το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας θα καλύπτει όλες τις λειτουργικές δαπάνες των διαμερισμάτων, την μισθοδοσία των εργαζομένων και υπηρεσίες που σχετίζονται με την αποτελεσματική κάλυψη των αναγκών των παϊδιών που θα ενταχθούν στα διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης. Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί σε πρώτη φάση με 12.600.000€».

«Στόχος μας τα παιδιά να μην παραμένουν στα νοσοκομεία»

Τι συμβαίνει την ίδια ώρα με τα παιδιά που εγκαταλείπονται στα μαιευτήρια; Η υπουργός αναγνωρίζει – όσο και όλοι μας – ότι το περιβάλλον ενός νοσοκομείου δεν είναι το κατάλληλο για να αναπτύσσεται ένα παιδί, γι’ αυτό και έχει θέσει σε προτεραιότητα «να εξασφαλίσουμε την άμεση αποκατάσταση αυτών των παιδιών σε οικογενειακό περιβάλλον».

«Οι κοινωνικές υπηρεσίες των δημόσιων νοσοκομείων και των δημόσιων μαιευτηρίων, υποχρεούνται να τηρούν ειδικό μητρώο στο οποίο εγγράφονται όλοι οι ανήλικοι που δεν συνοδεύονται από τον κηδεμόνα τους ή παραπέμπονται σε αυτά από την αρμόδια εισαγγελική αρχή μέσα σε 48 ώρες από την άφιξή τους. Τα νοσοκομεία όμως είναι το πλέον ακατάλληλο περιβάλλον για την ομαλή ανάπτυξη των παιδιών και γνωρίζουμε πως δυστυχώς υπάρχουν περιπτώσεις που τα παιδιά παραμένουν εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

»Για εμάς αποτελεί προτεραιότητα σε συνεργασία και με το Υπουργείο Υγείας να εξασφαλίσουμε την άμεση αποκατάσταση αυτών των παιδιών σε οικογενειακό περιβάλλον. Προς αυτή την κατεύθυνση θέλουμε να ενδυναμώσουμε το θεσμό της αναδοχής ώστε τα παιδία να μην παραμένουν σε μαιευτήρια και νοσοκομεία, αλλά να τοποθετούνται βραχυπρόθεσμα σε ειδικά εκπαιδευμένες οικογένειες αναδόχων γονέων μέχρι είτε να επανενωθούν με τη φυσική τους οικογένεια, είτε να συνδεθούν με θετούς γονείς», προσθέτει η Σοφία Ζαχαράκη.

Μέγιστο, βέβαια, ερώτημα παραμένει το πόσο εύκολες και προπαντός γρήγορες είναι οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση μιας υιοθεσίας στην Ελλάδα. Η υπουργός υπογραμμίζει ότι «απόδειξη της επιτάχυνσης και της διαφάνειας στη διαδικασία δίνει η αυξητική τάση και ο αριθμός των ολοκληρωμένων υιοθεσιών το 2023 σε σχέση με το 2022».

Η συζήτηση για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και την τεκνοθεσία ήρθε ξανά, έντονα στο προσκήνιο τον Σεπτέμβριο, μετά την τοποθέτηση του πρωθυπουργού και τη δέσμευσή του ότι το ζήτημα της ισότητας στον γάμο θα επιλυόταν στη νέα κυβερνητική του θητεία.

Μπορεί κάποιος να συνδέσει την εξαγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη με μια πιθανή αύξηση των αιτήσεων αναδοχής και υιοθεσίας. Για τη Σοφία Ζαχαράκη αυτή η σύνδεση θα ήταν λάθος. «Κι αυτό διότι όσον αφορά στην αναδοχή ήδη από το 2018 ομόφυλα ζευγάρια τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης έχουν τη δυνατότητα να γίνουν ανάδοχοι γονείς». Τα δεδομένα, πάντως, «λένε» ότι πράγματι υπάρχει αύξηση των αιτήσεων αναδοχής και υιοθεσίας το τελευταίο τρίμηνο του 2023 σε σχέση με τα προηγούμενα τρίμηνα.