Μια παρέλαση υπερηφάνειας είναι πάντα μια καλή αρχή

1. Το Athens Pride φέτος ενηλικιώνεται. Η παρέλαση υπερηφάνειας έχει πια αναδειχθεί σε θεσμό από το 2005, για να γιορτάζουν τα μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ και οι σύμμαχοί τους το δικαίωμα όλων των ανθρώπων να αγαπούν όποιον άνθρωπο θέλουν και να ζουν όπως θέλουν.

Με αφορμή τις παρελάσεις υπερηφάνειας, που οργανώνονται ανά τον κόσμο συνήθως τον Ιούνιο, στρέφουμε το βλέμμα σε μια θλιβερή πραγματικότητα ως προς τα εγκλήματα μίσους και τη ρητορική μίσους σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.

Κι επειδή σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν χωρούν στρογγυλέματα ή λεκτικές φιοριτούρες, η κατάσταση στην Ευρώπη σήμερα έχει ενδεικτικά ως εξής:

• Στη Νορβηγία 2 άνθρωποι έπεσαν νεκροί και 21 τραυματίσθηκαν από πυροβολισμούς έξω από γκέι μπαρ τον Ιούνιο του 2022.
• Στη Σλοβακία 2 άνδρες δολοφονήθηκαν και 1 τραυματίσθηκε έξω από γκέι μπαρ τον Οκτώβριο του 2022.
• Στην Ιταλία 3 τρανς γυναίκες αυτοκτόνησαν το 2022.
• Σε 23 ευρωπαϊκές χώρες το 2022 σημειώθηκε αύξηση των περιστατικών ρητορικής μίσους σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, ειδικά δε κατά τρανς ατόμων.
• Η Ρουμανία καταδικάσθηκε τον Απρίλιο του 2023 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου λόγω άρνησης νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου σε άνδρα που δεν είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.
• Η Ουγγαρία με νόμο από τον Ιούνιο του 2021 απαγόρευσε την παρουσία περιεχομένου ΛΟΑΤΚΙ+ σε σχολικό εκπαιδευτικό υλικό ή τηλεοπτικές εκπομπές για ανηλίκους κάτω των 18 ετών.
• Στην Πολωνία πόλεις έχουν ανακηρυχθεί ως «ζώνες ελεύθερες από ΛΟΑΤΚΙ+» από το 2019.

Στον αντίποδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι σε επιφυλακή και μεταξύ άλλων προωθεί ρυθμίσεις για την εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με την ιδιότητα του γονέα, θέλοντας να εξασφαλίσει εντός των κρατών μελών τον ίδιο βαθμό προστασίας για τα δικαιώματα όλων των οικογενειών, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών ομόφυλων ζευγαριών, εφαρμόζει Στρατηγική για την Ισότητα ΛΟΑΤΚΙ 2020 - 2025  και προειδοποιεί την Πολωνία με διακοπή χρηματοδότησης λόγω των «ζωνών ελεύθερων από ΛΟΑΤΚΙ+». Επίσης, σε μία υψηλού συμβολισμού κίνηση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και 15 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, προσέφυγαν τον Δεκέμβριο του 2022 στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ουγγαρίας για τη θεσμοθέτηση του ομοφοβικού νόμου που προαναφέρθηκε.

Εντός της Ευρώπης πράγματι δεν υπάρχει ομοιογένεια. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της οργάνωσης ILGA-Europe (χάρτης 2022 Rainbow Europe) η Μάλτα βρίσκεται για 8η συνεχή χρονιά στην κορυφή μεταξύ 49 ευρωπαϊκών χωρών με 89% ποσοστό κατοχύρωσης των δικαιωμάτων ΛΟΑΤΚΙ+, κι ακολουθούν το Βέλγιο και η Δανία, ενώ η Ελλάδα ανέβηκε τέσσερις θέσεις καταλαμβάνοντας την 13η θέση (57%). Στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται η Πολωνία (15%), η Ρουμανία (18%) και η Βουλγαρία (20%).

2. Στα του οίκου μας, ειδικότερα, τα δικαιώματα των ανθρώπων της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ πρωταγωνιστούν πια στον δημόσιο διάλογο.

Εμβληματικής σημασίας είναι το γεγονός ότι η χώρα μας διαθέτει για πρώτη φορά Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+, που εκπονήθηκε το 2021 από μία ad hoc συσταθείσα τότε από τον Πρωθυπουργό επιτροπή εμπειρογνωμόνων και αποτελεί σήμερα τον οδικό χάρτη για τη θεσμική κατοχύρωση των δικαιωμάτων της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+.

Σε θεσμικό επίπεδο, τα ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα έχουν σήμερα νομικά αναγνωρισμένο δικαίωμα σύναψης συμφώνου συμβίωσης και δικαίωμα αναδοχής, ενώ με τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου είναι πλέον δυνατή η διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου του ατόμου χωρίς οποιαδήποτε προηγούμενη ιατρική επέμβαση.

Επίσης, στο πλαίσιο εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής καταργήθηκε η από τεσσαρακονταετίας απαγόρευση αιμοδοσίας που ίσχυε για όσους έχουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις, απαγορεύτηκαν νομοθετικά οι δήθεν «θεραπείες» μεταστροφής, εκείνες δηλαδή οι πρακτικές που σκοπεύουν να μεταβάλουν ή να καταστείλουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα ή την έκφραση φύλου, και απαγορεύτηκαν και οι ιατρικές παρεμβάσεις για αλλαγή χαρακτηριστικών φύλου στα ίντερσεξ βρέφη και παιδιά.

Όμως, βρισκόμαστε «στου δρόμου τα μισά» για την πλήρη ισότητα.

Θεσμοθετήθηκε το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια, αλλά όχι ο γάμος.

Ομοίως, κατοχυρώθηκε το δικαίωμα αναδοχής για τα ομόφυλα ζευγάρια, αλλά όχι η τεκνοθεσία, που ιδρύει συγγενικό δεσμό μεταξύ των προσώπων που τα αφορά.

Επίσης, θεσμοθετήθηκε η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, με την προϋπόθεση όμως το πρόσωπο που αιτείται τη διόρθωση να μην είναι έγγαμο, όπερ σημαίνει ότι αν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης πρέπει να λυθούν.

Αναφορικά δε με τις πρακτικές μεταστροφής, αυτές απαγορεύονται μόνο ως προς τα ευάλωτα άτομα, ήτοι ανηλίκους ή ενηλίκους σε δικαστική συμπαράσταση, ενώ επιτρέπονται σε ενήλικα άτομα, εφόσον συναινούν. Η ψυχολογική ή σωματική κακοποίηση έτσι τελεί υπό την αίρεση της συναίνεσης. Επίσης, τιμωρούνται οι επαγγελματίες που προβάλλουν ή διαφημίζουν τέτοιες πρακτικές, αλλά δεν τιμωρούνται όσοι προβάλλουν ή διαφημίζουν άνευ ανταλλάγματος πρακτικές που ενεργούν άλλοι. Η απαγόρευση διαφήμισης τέτοιων πρακτικών πρέπει όμως να είναι καθολική και ανεπιφύλακτη.

Είναι, λοιπόν, προφανές ότι έχει γίνει πρόοδος, αλλά ο δρόμος για την πλήρη κατοχύρωση των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας είναι μακρύς και ανηφορικός.

Μέχρι τότε, «ας ενωθούμε, ας πιαστούμε σφιχτά, ας σμίξουμε τις καρδιές μας».

Και μια παρέλαση υπερηφάνειας είναι πάντα μια καλή αρχή.