Ποτέ μου δεν πίστευα ότι η επιτυχία έρχεται με νουθεσίες ή υπαγορεύσεις. Η ιστορία της επιχειρηματικότητας είναι γεμάτη από περιπέτειες ανθρώπων και ομάδων που λειτούργησαν αντισυμβατικά, έζησαν την επιτυχία αλλά και την αποτυχία και πήγαν κόντρα στο ρεύμα, τολμώντας να συνθέσουν φαινομενικά αταίριαστα πράγματα. Σήμερα που η επιχειρηματικότητα δεν είναι το αποπαίδι, αλλά το σημείο αναφοράς για την πολυπόθητη ανάπτυξη, αισθάνομαι ότι οι προσωπικές ιστορίες μπορούν να εμπνεύσουν και να κινητοποιήσουν. Αν η προσωπική μου εμπειρία μπορεί να συνοψιστεί σε μία λέξη, αυτή θα ήταν «τολμήστε»!
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, μεγάλωσα στη Βέροια, σε μια Ελλάδα αισθητά φτωχότερη από σήμερα. Οι γονείς μου, δημόσιοι υπάλληλοι και οι δύο, επένδυσαν –όπως κάνουν όλοι οι Έλληνες– στην εκπαίδευση μου. Κάπως έτσι σπούδασα Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο και έκανα το μεταπτυχιακό μου στην Αγγλία.
Πολλοί με προέτρεψαν «να βρω κάτι σίγουρο» και να γίνω δημόσιος υπάλληλος. Δεν το ήθελα με τίποτε! Άρχισα να εργάζομαι ως μηχανικός - ελεύθερος επαγγελματίας, παράλληλα με τη θέση επιστημονικού συνεργάτη στο ΕΜΠ. Και όχι μόνο αυτό, αλλά το 1981, παραμονές μιας μεγάλης πολιτικής αλλαγής, αποφασίζουμε με συναδέλφους μου να ξεκινήσουμε μια εταιρεία υπολογιστών, την Info-Quest. Συστήσαμε μια ΕΠΕ με 200.000 δρχ. κεφάλαιο και νοικιάσαμε ένα μικρό διαμέρισμα για γραφείο, κουβαλώντας κυριολεκτικά ό,τι έπιπλα είχε ο καθένας.
Η άγνοια κινδύνου που είχαμε ήταν διπλή: επενδύσαμε τις οικονομίες μας σε έναν άγνωστο τομέα, αγνοώντας ουσιαστικά τους κανόνες της αγοράς, σε μια εποχή πολιτικής αβεβαιότητας, αλλά και νομισματικής αστάθειας. Κοινώς, τολμήσαμε απέναντι στις πιθανότητες. Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας πουλήσαμε έναν υπολογιστή! Το δεύτερο χρόνο υποτιμήθηκε η δραχμή, με όλες τις δυσάρεστες συνέπειες για μια εισαγωγική εταιρεία που πουλούσε σε δραχμές και αγόραζε σε δολάρια!
Ήμασταν όμως συνεπείς και πιστοί σε αυτό που κάναμε. Δώσαμε έμφαση στην εξυπηρέτηση των πελατών μας επικεντρωμένοι στη διανομή hardware, κυρίως περιφερειακά προϊόντα, όπως π.χ. εκτυπωτές, και σύντομα γίναμε μια μεγάλη επιχείρηση διανομής πολλών ηλεκτρονικών προϊόντων.
Παρόλο που δεν είχαμε αντίστοιχα ερεθίσματα από το εξωτερικό ή παραδείγματα προς μίμηση, είτε από ένστικτο είτε από διαρκή αναζήτηση, διαχειριστήκαμε την πληροφορία ως ένα αγαθό που θα μπορούσε να συνδυαστεί με τις τηλεπικοινωνίες και τις αυξανόμενες ανάγκες για επεξεργασία, μετάδοση και αποθήκευσή της. Κάπως έτσι, η δεκαετία του ’90 μας βρήκε στις υπηρεσίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Αρχικά επενδύσαμε στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας PANAFON με την Q-Phone, κατόπιν στο διαδίκτυο με την HellasOnLine, στις ταχυμεταφορές με την ACS και τέλος δημιουργήσαμε τη δική μας τηλεπικοινωνιακή εταιρεία την Q-Telecom.
Πολλές φορές πέσαμε έξω στις εκτιμήσεις μας, στις συνεργασίες μας ή στις επενδύσεις μας. Τα κύματα της πολιτικής ή οικονομικής αστάθειας έσκαγαν, όπως είναι φυσικό και πάνω μας. Μέσα από το επιχειρείν δοκιμάστηκαν σχέσεις, προσωπικές αντοχές, οι αξίες του καθενός μας. Με άλλους συνεργάτες ξεκινάς, με άλλους συνεχίζεις. Μαθαίνεις πολλά στην πράξη και αποκτάς έναν ανεκτίμητο πλούτο γνώσης για τις δυνάμεις που αλληλεπιδρούν στην κοινωνική και οικονομική μας ζωή. Αναλαμβάνεις ευθύνες, κρίνεσαι και αξιολογείσαι καθημερινά, από τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές, τους συναλλασσόμενους, την κοινωνία.
Δεν είχα καμία μαγική συνταγή στα χέρια μου. Είχα μια ιδέα και την κυνήγησα. Δεν ήμουν όμως «ξερόλας». Εμπιστεύτηκα μάνατζερ και στελέχη που κάλυπταν τα κενά γνώσης και εμπειρίας. Τα καλά στελέχη έκαναν και κάνουν τη διαφορά. Συσσωρεύουν γνώση, εμπειρία, αλληλεπιδρούν, γεννούν ιδέες, προάγουν τον ανταγωνισμό. Υπήρξαν στιγμές που συνεργάτες μου ή υποψήφιοι επενδυτές δεν πίστευαν στο σχέδιό μου ή η ιδέα μου έμοιαζε παρανοϊκή. Όμως η πίστη και η ευλαβική τήρηση ορισμένων αρχών και αξιών μάς κράτησε στις ράγες του τρένου.
Πάντα η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων γύρω μας θα προτιμά την ασφάλεια και τη σιγουριά, ιδιαίτερα σε καιρούς αναδίπλωσης και εσωστρέφειας, όπως η σημερινή. Όμως η σύγκριση του χθες με το σήμερα είναι υπέρ όσων θέλουν να τολμήσουν.
Ναι, υπάρχει ακόμη γραφειοκρατία, υψηλή φορολόγηση, ανεργία, χαμηλοί μισθοί, διαφθορά, πολιτικό ρίσκο. Η λίστα με τα προβλήματα είναι μεγάλη. Κάθε ελληνική οικογένεια και επιχείρηση μετρά τις πληγές της από την κρίση.
Όμως δεν είμαστε στο 1981. Παραμένουμε μια ευρωπαϊκή χώρα, ασφαλής και σταθερή παρά την ύφεση. Γίνονται αλλαγές στο δημόσιο τομέα, που δεν θα γινόντουσαν ποτέ αν δεν μπαίναμε στη δίνη της κρίσης. Οι κρατικοδίαιτοι λιγοστεύουν και αυξήθηκαν όσοι κοιτάνε μακριά, χωρίς δεκανίκια. Υπάρχουν χρήματα που επιδοτούν τις νέες ιδέες και την καινοτομία. Ελάχιστοι περιμένουν από το Δημόσιο να αποκαταστήσει το επαγγελματικό τους μέλλον. Αρκετοί νέοι ξαναζωντανεύουν την οικογενειακή επιχείρηση, ανοίγουν αγορές στο εξωτερικό, παρέες ιδρύουν start-ups, ενώνουν τις γνώσεις τους, ενημερώνονται και δικτυώνονται εντός και εκτός συνόρων με όπλο τα ταλέντα τους, τις γνώσεις τους, τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Υπάρχουν εργαλεία και υποδομές που εκκολάπτουν και στηρίζουν τις ιδέες και τα σχέδια όσων θέλουν να τολμήσουν. Και το κυριότερο, η ελληνική κοινωνία βασίζει τις ελπίδες της στις ιδιωτικές επιχειρήσεις για εργασία και ευημερία.
Μπορεί τα αποτελέσματα αυτών των αλλαγών να μην είναι άμεσα ορατά, αλλά θα αποδώσουν καρπούς. Είναι οι σπόροι της νέας Ελλάδας που θέλει να στηριχθεί στις δυνάμεις της και στους νέους της. Αρκεί να τολμήσουμε.
