Γιατί έχουν άποψη για όλα οι καλλιτέχνες;

Το γεγονός ότι ο καθένας μας δικαιούται να έχει άποψη για τα φλέγοντα κοινωνικά θέματα που σε μεγάλο ή μικρό βαθμό επηρεάζουν την καθημερινότητά μας δεν σημαίνει ότι όλες οι απόψεις έχουν ίση βαρύτητα ή την ίδια αξία.

Συχνά ορισμένοι δημοσιογράφοι και αρκετοί τηλεπαρουσιαστές αντιμετωπίζουν όλους ανεξαιρέτως τους καλεσμένους τους ως να είναι ειδικοί σε ζητήματα όπως η οικονομική κρίση, το προσφυγικό, η έμφυλη βία, η εγκληματικότητα, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, και η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.

Ειδικότερα όταν οι προσκαλεσμένοι τους τυγχάνει να είναι γνωστοί καλλιτέχνες, -τραγουδιστές, μουσικοσυνθέτες, ηθοποιοί, μόδιστροι και μοντέλα, συγγραφείς μοντέρνων άρλεκιν- ή και καταξιωμένοι δημιουργοί, επιμένουν να τους θέτουν ερωτήματα για καίρια κοινωνικά θέματα ωσάν να ήταν νομικοί, κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι ταυτόχρονα.

Αν μάλιστα διανύουμε κάποια περίοδο αναταραχής είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παρελάσουν από τα τηλεοπτικά στούντιο όλοι οι καλλιτέχνες που έχουν μόλις κάνει μια επιτυχία -σε τηλεοπτικό σήριαλ, για παράδειγμα- ώστε να σχολιάσουν το ειδησεογραφικό και το αστυνομικό δελτίο.

Το μήνυμα που λαμβάνει σταθερά ο τηλεθεατής είναι ότι για αυτά τα ζητήματα δεν υπάρχουν ειδικοί, πως όλα είναι θέμα προτίμησης ή προσωπικού βιώματος και όχι σύνθετων διαδικασιών, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και πολιτισμικών αξιών όπως μπορούν να προσδιοριστούν από τους συναφείς ερευνητές και κοινωνικούς επιστήμονες.

Κατανοώ ότι οι πολίτες έχουν κουραστεί από τον «ξύλινο λόγο» των πολιτικών που συνήθως καταλαμβάνουν τις οθόνες μας τις πρωινές και της βραδινές ώρες, και ότι προτιμούν να ενημερωθούν από ανθρώπους που εκφράζονται με κατανοητό και άμεσο τρόπο, και με τους οποίους μπορούν να ταυτιστούν ευκολότερα.

Ανθρώπους που απλώς επιβεβαιώνουν στον μέσο τηλεθεατή αυτά που ήδη γνωρίζει δημιουργώντας του μιαν αίσθηση ασφάλειας και την πεποίθηση ότι έχει δίκιο.

Λες και δεν υπάρχουν θετικοί επιστήμονες και κοινωνικοί ερευνητές που θα μπορούσαν (αρκεί να τους το ζητήσει κάποιος) να πληροφορήσουν τους πολίτες με σαφή στοιχεία, ή να εκφράσουν μια έγκριτη άποψη για τα θέματα της επικαιρότητας, επιμορφώνοντας ταυτόχρονα το κοινό και επιβεβαιώνοντας τον εκπαιδευτικό ρόλο της τηλεόρασης - που ειδικά στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι πολύ περιορισμένος.

Δημιουργείται έτσιτο εξής φαινόμενο: Αφενός, οι περισσότεροι δημιουργοί -ζωγράφοι, εικαστικοί, μουσικοί, συγγραφείς- δεν έχουν πρόσβαση στον τύπο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Αφετέρου, από τους λίγους καλλιτέχνες που έχουν ευρέως καταξιωθεί και εμφανίζονται στα ΜΜΕ, ζητείται συχνότερα σχολιασμός επί όλων των θεμάτων της επικαιρότητας και σπανιότερα επί των ζητημάτων της τέχνης τους, τα οποία γνωρίζουν σε βάθος. Ας μην αναρωτιόμαστε λοιπόν γιατί η κλασική μουσική, οι εικαστικές τέχνες και η σοβαρή σύγχρονη λογοτεχνία δεν προσελκύουν το ενδιαφέρον περισσότερων πολιτών.

Την ίδια στιγμή, οι αποκλεισμένοι από τα ΜΜΕ δημιουργοί θεωρούνται από τους πολίτες απόμακροι και αδιάφοροι για τα κοινά διανοούμενοι, ή, ακόμα χειρότερα, άεργοι και πλούσιοι «κουλτουριάρηδες» που ζωγραφίζουν ή γράφουν βιβλία για να γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους. Ίσως η κατανόηση αυτής της συνθήκης να απαντά και το γνωστό ερώτημα - καραμέλα: «Γιατί δεν μιλούν οι διανοούμενοι;»

Όσο για τους ειδικούς επιστήμονες και τους ερευνητές που θα ήταν οι πλέον κατάλληλοι να ενημερώσουν τους πολίτες -λόγου χάρη για ποιον λόγο χρειαζόμαστε το Pride και για ποια αιτήματα αγωνίζονται ακόμα τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας- παραμένουν στην πλειονότητά τους στην αφάνεια, μακριά από ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές αφού οι υπεύθυνοι τους θεωρούν περιττούς ή βαρετούς, και σίγουρα όχι τόσο ενδιαφέροντες όσο ένας τραγουδιστής πίστας ή μια πρώην τηλεπαρουσιάστρια.

Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται καθώς η συζήτηση ευαίσθητων κοινωνικών ζητημάτων μετατρέπεται σε κουτσομπολιό και ο σύγχρονος πολιτισμός πέφτει θύμα των ιδεοληψιών μας.