Προεδρικές εκλογές 2022 στη Γαλλία: Ο Εμανουέλ Μακρόν και πώς Μελανσόν και αριστεροί, κάνοντας «αντίσταση», λειτουργούν υπέρ της Μαρίν Λεπέν.
Σε όλες τις παρατάξεις υπάρχουν οπαδοί σαν εκείνους του ποδοσφαίρου, προσωπολάτρες, θερμοκέφαλοι, καιροσκόποι και groupies. Σε μερικές παρατάξεις συνιστούν την πλειοψηφία. Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των γαλλικών προεδρικών εκλογών, μέλη και ψηφοφόροι της «Ανυπότακτης Γαλλίας» εξισώνουν τον Εμανουέλ Μακρόν με τη Μαρίν Λεπέν―«πανούκλα και χολέρα» ή «χολέρα και πανούκλα»― ενώ το δεξί χέρι του Μελανσόν, ο Adrien Quatennens (που μοιάζει με ναζιστικό ρομπότ) αναφώνησε «ένας μισητός πρόεδρος, μια κτηνώδης προεδρία!» Όσο για τον ίδιο τον Μελανσόν φαινόταν χθες συντετριμμένος, παρότι έχει καλές προοπτικές για τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου: δεν είναι απίθανο να διαμορφωθεί ένα σχήμα «συγκατοίκησης» με πρωθυπουργό και υπουργούς από τον ευρύτερο χώρο της αριστεράς.
O Εμανουέλ Μακρόν υπέστη αφόρητη πίεση επί πέντε χρόνια. Κατά τη διάρκεια της σύντομης προεκλογικής του περιοδείας το μίσος για το οποίο μιλάει ο Adrien Quatennens, εκδηλώθηκε με βρισιές και φτυσίματα ―όπως εκδηλώθηκε και εναντίον της Μαρίν Λεπέν η οποία αντιμετωπίζει έτσι κι αλλιώς συμπεριφορά όχλου· πράγμα που έχει λειτουργήσει υπέρ της: όταν η αριστερά εκφράζεται σαν ένας συρφετός από ορμονικά διαταραγμένους εικοσάρηδες, ανάγωγους και υστερικούς, η Λεπέν κερδίζει εύσημα. Μερικοί απ’ αυτούς διαμαρτύρονται, έγινε σχεδόν άνθρωπος, άρα δεν μπορούν πλέον να την ενοχοποιούν με την ίδια ευκολία, ούτε να «διασκεδάζουν» στις τηλεμαχίες. Πράγματι, η τηλεμαχία της περασμένης Τετάρτης θεωρήθηκε «βαρετή» ― αλλά όποιος αναζητεί cheap thrills, μπορεί να βλέπει θρίλερ στις πλατφόρμες· τα ντιμπέιτ δεν προορίζονται για ψυχαγωγία. Στη Γαλλία, ο πολιτικός πολιτισμός προχωρεί: όλο και σπανιότερα ξεφυτρώνουν νούμερα, γραφικοί, εξτρεμιστές και καραγκιόζηδες. Αν και στο ντιμπέιτ η Λεπέν υπολειπόταν του Μακρόν ―όπως έχω ξαναγράψει δεν μπορεί να υπάρξει σύγκριση των δύο προσωπικοτήτων― πρέπει να παραδεχτούμε ότι στο μεταξύ κατάφερε να επηρεάσει την κεντροδεξιά, η οποία έχασε, προς το παρόν, τον κεντρώο χαρακτήρα της· επίσης, κατάφερε να κάνει άκρως αντιπαθητικά τα αντιρατσιστικά κινήματα που την κατηγορούν για ρατσισμό. Όπως γράφει ο σεβαστός σε όλους Jean-François Kahn, παλιό στέλεχος της γαλλικής Αριστεράς, «η Λεπέν μάς ευγνωμονεί»: σε βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2014 (το οποίο δεν άρεσε καθόλου στους συντρόφους του) και στα άρθρα του στο περιοδικό «Marianne», o Kahn επιμένει ότι η «κληρονόμος του Εθνικού Μετώπου» έφτασε να προσελκύει έναν στους τέσσερις Γάλλους (και εντέλει το 41,5%) επειδή οι υπόλοιποι «έκαναν αντίσταση». Η αριστερά την αντιμετώπισε σαν να μας απειλούσε με μια καινούργια γερμανική Κατοχή κατά την οποία, αυτή τη φορά, οι Γάλλοι θα έβαζαν τα δυνατά τους να μη συνθηκολογήσουν. Την ίδια εκτίμηση κάνει ο βετεράνος δημοσιογράφος του περιοδικού «Nouvel Observateur» Hervé Algalarrondo, γράφοντας ότι «είτε από ιδιοτελή υπολογισμό, είτε από καθαρή βλακεία, η αριστερά είδε στο πρόσωπο της Λεπέν το φάντασμα του φασισμού: πολιτικοί, μεντιακράτες και διανοούμενοι βρήκαν τη χρυσή ευκαιρία να μας σώσουν από το κτήνος».
Σήμερα, αντιφασιστικά και αντιρατσιστικά κινήματα ζητάνε τον αποκεφαλισμό των βασιλιάδων, των βασιλοφρόνων, των αριστοκρατών και των αστών λες και δεν έχει περάσει ούτε μια μέρα από την εποχή της τρομοκρατίας του Ροβεσπιέρου: πρώτη που παίρνει σειρά για το ικρίωμα είναι η Μαρίν Λεπέν, αλλά ίσως στην κορυφή της λίστας θανάτου να βρίσκεται ο Μακρόν. Διότι υποτίθεται ότι είναι «αλαζονικός» κι ότι «μας δίνει μαθήματα»: εξαιτίας της χριστιανικής μας παράδοσης συγχέουμε την αυτοπεποίθηση με την αλαζονεία.
Πού οφείλεται άραγε το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός στη Γαλλία;
Στην ιστορία της, στα εθνικά χαρακτηριστικά που έχουν διαμορφωθεί και τα οποία γίνονται αποδεκτά από τους περισσότερους με κάποια δόση εθνικής υπερηφάνειας: Είμαστε Γαλάτες, δεν σκύβουμε το κεφάλι στους Ρωμαίους! Εξάλλου, η παιδεία και τα πρότυπα κοινωνικής αγωγής διαστέλλουν όλο και περισσότερο τα όρια ανοχής της κοινωνίας μπροστά στην αγένεια, στην έλλειψη νηφαλιότητας και σεβασμού έναντι όσων δεν διαπνέονται από την ίδια ιδεολογία.
Παρότι η γαλλική δημοκρατία έχει μακραίωνη ιστορία και πολλά επιτεύγματα, υπάρχει κάτι βαθιά αυταρχικό στις ιδεολογικές εκδηλώσεις των Γάλλων. Ίσως πρέπει να παραδεχτούμε ότι έχουμε εκ γενετής προδιάθεση να γίνουμε αριστεροί, δεξιοί, κεντρώοι ή απολιτικοί — κι ότι υπάρχει ένα είδος αυταρχικού γονιδίου. Ή ότι, εν πάση περιπτώσει, υπάρχει μια ιδιοσυγκρασία που έχει την τάση να επικρίνει, να εντοπίζει σφάλματα, να προβάλλει τη διαφωνία, να αναδεικνύει το «κακό», να κραδαίνει την απειλή: το κοινό του Ζαν-Λυκ Μελανσόν παρουσιάζει τη Γαλλία σαν μια κόλαση όπου οι άνθρωποι υποφέρουν· το ίδιο κάνουν και οι ακροδεξιοί ή οι πολύ συντηρητικοί από τους οποίους λείπουν τα κοινωνικά δίκτυα· η υποστηρικτική οικογένεια, οι φίλοι και τα λοιπά, όσα δηλαδή μπορούν να μας προσδώσουν τη χαρά της ζωής. Μοναχικά άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και ασθενικά συναισθήματα έναντι των συνανθρώπων τους τείνουν να συσπειρώνονται στα πολιτικά άκρα: αν παρακολουθήσει κανείς τους νεαρούς που σήμερα δηλώνουν ότι δεν ψήφισαν τον Μακρόν («καλύτερα να μου κοβόταν το χέρι!») διαπιστώνει ότι οι περισσότεροι είναι αγέλαστοι, δύσκαμπτοι, σε κατάσταση ψυχικής δυσφορίας· εξοργισμένοι. Γιατί; Πότε πρόλαβαν να αποφασίσουν ότι η ζωή στη Γαλλία είναι η κοιλάδα των δακρύων; Οι τόνοι τους πάντως παραείναι υψηλοί για να τους ακούσεις. Και παρότι θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι οι αριστεροί είναι πιο ανοιχτοί στην εμπειρία και ανέχονται καλύτερα την αβεβαιότητα και την αναταραχή από τους δεξιούς, φαίνονται πανικόβλητοι μπροστά σε οποιαδήποτε πραγματικότητα που δεν ελέγχουν.
Κάθε πέντε χρόνια, στις γαλλικές εκλογές παρατηρούμε την εξέλιξη της συμπεριφοράς των γενεών, καθώς και τις διαφορές και τις ομοιότητες ανάμεσα στα ιδεολογικά ρεύματα. Μερικές διαφορές παραμένουν εντυπωσιακές: αν τοποθετήσουμε έναν ψηφοφόρο της δεξιάς και έναν ψηφοφόρο της Αριστεράς σε μια βρόμικη γειτονιά ή σε ένα βανδαλισμένο χώρο, θα διαπιστώσουμε ότι οι αντιδράσεις τους είναι διαφορετικές· το ίδιο και αν τους τοποθετήσουμε μπροστά στους ιδεολογικούς τους αντιπάλους: οι συντηρητικοί δεν πολυενδιαφέρονται για τις πολιτικές αντιλήψεις των άλλων, ενώ οι αριστεροί τούς κρίνουν, τους αποδοκιμάζουν και προσπαθούν να τους προσηλυτίσουν. Συχνά, αναζητούν σκοτεινά συμφέροντα ή ψυχαναλυτικές ερμηνείες στο γιατί οι άλλοι δεν είναι αριστεροί σαν αυτούς.
Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, τα στελέχη των Républicains φάνηκαν να διεκδικούν υπουργικές θέσεις· όσο για τα στελέχη της Ανυπότακτης Γαλλίας, προβάλλοντας τη λογική της χολέρας και της πανούκλας, θεωρούν τις εκλογές ―και τη σχετική δική τους αποτυχία― εγγενές πρόβλημα του συστήματος. Αυτό το γνώρισμα της αριστεράς ―δεν ευθύνεται ποτέ το άτομο ή η παράταξη, ευθύνεται το φαύλο σύστημα― καθιστά τον Μακρόν αποκρουστικό στα μάτια των αριστερών ψηφοφόρων. Εφόσον για τη γαλλική αριστερά, οποιαδήποτε αλλαγή, προοπτική αλλαγής ή πληροφορία εκλαμβάνεται ως τάση επιδείνωσης μιας ήδη δυσάρεστης κατάστασης, η ανάδειξη του Μακρόν στην προεδρία ισοδυναμεί με επιδείνωση, αλλά όχι σε βαθμό που να μπορεί να πυροδοτήσει ένα ποιοτικό άλμα. Αντιθέτως, η εκλογή της Λεπέν θα ευνοούσε επαναστατικές συνθήκες: η προεδρία του Μακρόν αναμένεται υπερβολικά «κανονική» ―κι όπως ξέρουμε, η κανονικότητα δεν συμφέρει την αριστερά― ίσως μάλιστα να αποδειχθεί «βαρετή» σαν την τηλεμαχία.
23°
