Κριτική στις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

 

Το άρθρο θα μπορούσε να φέρει ως τίτλο «Θα σοβαρευτεί ποτέ ο ΣΥΡΙΖΑ;», αλλά επέλεξα να μην χρησιμοποιήσω ειρωνικό ύφος. Από τον Μάρτιο 2022 πάντως κοιμάμαι ήσυχος. Όλες μου οι αγωνίες για την μεταρρύθμιση στην Ανώτατη Εκπαίδευση παραμερίστηκαν, από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε επισήμως τις εβδομήντα (70) προτάσεις του για την ενίσχυση και αναβάθμιση των Πανεπιστημίων. Εάν μάλιστα το Κοινοβούλιο κάνει αποδεκτές αυτές τις προτάσεις, τότε ας προβεί σε μία ακόμη  πρωτοποριακή κίνηση: με τη γέννηση ενός παιδιού καταχωρείται στο Ληξιαρχείο το ονοματεπώνυμο, ο ΑΦΜ, ο ΑΜΚΑ και το πτυχίο πανεπιστημίου, που επιλέγει η οικογένειά του.

Μεταξύ των προτάσεων είναι η οριζόντια αύξηση μισθών στους πανεπιστημιακούς, ο   διπλασιασμός του αριθμού μελών ΔΕΠ και των προϋπολογισμών των ιδρυμάτων εντός μιας τετραετίας και η καθιέρωση της δυνατότητας ελεύθερης πρόσβασης σε Πανεπιστημιακά Τμήματα, στα οποία η ζήτηση και οι προσφερόμενες θέσεις το επιτρέπουν. Το τελευταίο θεωρείται περιττό, από τη στιγμή που υπόσχεται ότι θα καθιερώσει πιλοτικό πρόγραμμα ελεύθερης εισαγωγής από το Λύκειο στα πανεπιστήμια για μία 5ετία. Επίσης, εφόσον γίνει Κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ θα προχωρήσει στην κατάργηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας, της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, της διάταξης για την ανώτατη χρονική διάρκεια σπουδών ν+ν/2, της ισοτιμίας πτυχίων Πανεπιστημίων και Κολλεγίων και στην κατάργηση των ξενόγλωσσων Προγραμμάτων Προπτυχιακών Σπουδών. Επιπλέον, προτείνει την αύξηση του στεγαστικού επιδόματος από τα 1000 στα 1500 ευρώ ετησίως, καθώς και χρηματοδότηση των ΑΕΙ με πρόγραμμα 5ετίας, αντί 4ετίας που ίσχυε έως σήμερα (τέτοια καινοτομία είχαμε πολλά χρόνια να δούμε).

Δεν θα μπορούσε κάποιος να αναφερθεί στις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να τις χαρακτηρίσει ως την επιτομή της υποκρισίας και της ανευθυνότητας. Σήμερα υπηρετούν ως μέλη ΔΕΠ 9.912, χωρίς να υπολογίζουμε τους επί συμβάσει διδάσκοντες. Η δε πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για ελεύθερη πρόσβαση όλων των αποφοίτων Λυκείου, σημαίνει ότι (με στοιχεία του 2021) θα εισέλθουν επιπλέον 36.000 φοιτητές με βαθμολογίες από 0/20 έως 8/20. Αυτό θα έχει ως συνέπεια να πολλαπλασιαστούν οι λιμνάζοντες φοιτητές καθώς και τα «Πτυχία Ανεργίας». Αυτό επιθυμεί ο ΣΥΡΙΖΑ;  Εάν ναι, τότε θα υποχρεωθεί όχι μόνον να διπλασιάσει, αλλά να τετραπλασιάσει τα μέλη ΔΕΠ, καταβαραθρώνοντας έτσι την ποιότητα του επιστημονικού και ερευνητικού προσωπικού των πανεπιστημίων.

Ως υποκρισία και προσπάθεια παραπλάνησης των πολιτών χαρακτηρίζεται ο «πόνος », που έπιασε μερικούς για τα τμήματα που πήραν ελάχιστους ή καθόλου φοιτητές, λόγω της εφαρμογής της ΕΒΕ. Αυτά τα τμήματα ήδη είχαν φοιτητές, οι περισσότεροι εκ των οποίων μπήκαν με χαμηλή βαθμολογία προ του 2021. Η έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους υποψηφίων με ικανοποιητική βαθμολογία σημαίνει πολλά. Πρωτίστως, σημαίνει ότι τα τμήματα αυτά επιβίωναν τεχνηέντως με εισακτέους με βαθμολογίες μικρότερες ακόμη και 8,5/20. Δεν επιτρέπεται να εισάγονται φοιτητές, που είτε δεν ενδιαφέρονται είτε έχουν πολύ χαμηλή βαθμολογία, μόνον και μόνο για να επιβιώσουν τεχνηέντως αυτά τα τμήματα. Μοιραία, αυτά θα πρέπει να καταργηθούν ή να συγχωνευτούν με άλλα του ίδιου πανεπιστημίου ή να μεταφερθούν στην υπό ανασυγκρότηση Τεχνολογική Εκπαίδευση (ΤΕΙ) ή να μεταφερθούν στα ΙΕΚ.

Επίσης, προτείνει την ίδρυση διετών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης σε όλα τα πανεπιστήμια, στα οποία θα εισάγονται χωρίς εξετάσεις οι απόφοιτοι των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ), θα παρέχουν επαγγελματικό πιστοποιητικό ευρωπαϊκών προδιαγραφών, και θα περιλαμβάνουν αμειβόμενη πρακτική άσκηση  σε συνεργασία με τοπικούς παραγωγικούς φορείς. Δηλαδή εισηγούνται την κατάργηση των ΙΕΚ και ΚΕΚ και την ένταξή τους στα πανεπιστήμια. Εάν δεν είναι αυτή η επιτομή της ανευθυνότητας και της δημαγωγίας, τότε πώς θα το χαρακτηρίζαμε; Στη συνέχεια, προτείνει την κατάργηση των ξενόγλωσσων προγραμμάτων προπτυχιακών σπουδών, καθώς αυτά δεν υπηρετούν καμία ακαδημαϊκή ανάγκη στο Ελληνικό πανεπιστήμιο με την εξαίρεση ενός ΔΩΡΕΑΝ αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος με αντικείμενο «Αρχαιολογία, Ιστορία και Φιλολογία στην αρχαία Ελλάδα». Με αυτή την πρόταση ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι τα Ελληνικά πανεπιστήμια είναι ανίκανα επιστημονικά να προσελκύσουν φοιτητές από άλλες χώρες σε γνωστικά αντικείμενα άλλα πλην της αρχαιολογίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, διαπιστώνοντας ότι απέχει  μακράν από την επάνοδό του στην κυβέρνηση, προσπαθεί με τέτοιες προτάσεις  να εκμαυλίσει τους πολίτες και να τους υποσχεθεί ένα...παράδεισο στην άλλη ζωή. Η στρατηγική της χώρας μας για την αναδιάρθρωση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης θα πρέπει να βασίζεται στην λειτουργία των διετούς φοίτησης ΙΕΚ, στην επαναφορά της τριετούς φοίτησης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης και στην αναβάθμιση της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης με την μεταφορά πολλών τμημάτων από την τελευταία στις δύο πρώτες βαθμίδες και την κατάργηση ή την συγχώνευση πολλών πανεπιστημιακών τμημάτων.

Σε ό,τι αφορά το σχεδιασμό ου ακαδημαϊκού χάρτη (Πανεπιστήμια), θα πρέπει να βασίζεται στην αρχή ότι οι σχολές και τα τμήματα πρέπει να διαμορφώνονται και να κατανέμονται χωροταξικά με τρόπο που να αντιστοιχεί στη συνεχή διασφάλιση υψηλής ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση και στην απονομή πτυχίων, που θα διασφαλίζουν την εργασία σε τομείς αναγκαίους για την ευημερία των ίδιων και της κοινωνίας. Συγκεκριμένα, η διάρθρωση των ακαδημαϊκών μονάδων των πανεπιστημίων πρέπει να διασφαλίζει την επάρκεια του υψηλής ποιότητας διδακτικού και υποστηρικτικού προσωπικού, τη διαθεσιμότητα των αναγκαίων υποδομών, τη γεωγραφική εγγύτητα συναφών τμημάτων, ώστε να επιτυγχάνεται η διεπιστημονικότητα, και στη διασύνδεση της παρεχόμενης διδασκαλίας με τις ανάγκες τις αγοράς εργασίας και τους αναπτυξιακούς στόχους της χώρας.

Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι στο παρελθόν ιδρύθηκαν πανεπιστημιακά τμήματα ανά την επικράτεια χωρίς στρατηγικό προγραμματισμό, χωρίς τεκμηρίωση, χωρίς κανένα ποιοτικό και αναπτυξιακό κριτήριο, χωρίς να τους παρέχονται ούτε οι βασικές αναγκαίες συνθήκες σε επάρκεια προσωπικού και υποδομών, πολύ συχνά με βουλευτικές τροπολογίες της τελευταίας στιγμής. Επί ΣΥΡΙΖΑ ιδρύθηκαν ή ανωτατοποιήθηκαν συνολικά 153 τμήματα, οδηγώντας σε ανιστόρητα λάθη και σε όξυνση των παθογενειών, όπως ο αφανισμός της τριτοβάθμιας τεχνολογικής εκπαίδευσης, η άκριτη αύξηση τμημάτων του ίδιου γνωστικού αντικειμένου (π.χ. επί ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκαν τα τμήματα Γεωπονίας της χώρας από 3 σε 10, τα τμήματα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας από 1 σε 6, τα τμήματα Μηχανικών από 46 σε 71, ενώ ιδρύθηκε και δεύτερο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών στην Πάτρα και βιώσαμε τον κατακερματισμό σχολών σε διαφορετικές πόλεις. Ως παράδειγμα αναφέρω ότι επί ΣΥΡΙΖΑ ιδρύθηκε η Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με 7 νέα τμήματα τα οποία τοποθετήθηκαν εξαρχής σε 3 πόλεις: την Κοζάνη, τα Γρεβενά και την Καστοριά. Παρομοίως, στο Πανεπιστήμιο Πατρών ιδρύθηκε Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, με 5 τμήματα τα οποία ήταν εξαρχής διάσπαρτα σε 3 πόλεις. Επίσης, σύμφωνα με τον ν. 4610/2019, ιδρύθηκε η Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης του Διεθνούς Πανεπιστημίου, με 7 τμήματα σε 4 πόλεις: τη Θεσσαλονίκη, τις Σέρρες, την Κατερίνη και την Καβάλα.

Η κοινωνία αφέθηκε ή και οδηγήθηκε από τα πολιτικά κόμματα στη διαμόρφωση της πεποίθησης ότι η εισαγωγή στα πανεπιστήμια αποτελεί το μόνο δρόμο για την επαγγελματική επιτυχία και κοινωνική καταξίωση. Η πεποίθηση αυτή ενισχύθηκε τόσο από την άκριτη δημιουργία πανεπιστημιακών τμημάτων, προκειμένου να υπηρετηθούν πελατειακές σχέσεις και τοπικά συμφέροντα, όσο και από την εισαγωγή φοιτητών με ελάχιστες γνώσεις. Βέβαια, το φλέγον ερώτημα που τίθεται είναι ένα: Με ποιο τρόπο όλοι αυτοί λαμβάνουν Απολυτήριο Λυκείου, όταν οι επιδόσεις τους είναι 0,6/20 ή ακόμη και 6/20; Σημειωτέον ότι στην Ελλάδα το 30% των φοιτητών μας δεν αποφοιτά και εγκαταλείπει τις σπουδές (ΙΟΒΕ 2017). Είναι γνωστό, επίσης, ότι το ποσοστό αποφοίτων επί των φοιτητών είναι σταθερά πολύ μικρότερος των άλλων χωρών με αποτέλεσμα να δημιουργείται σε όλα τα τμήματα συσσώρευση – το γνωστό πρόβλημα των «αιώνιων» φοιτητών. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση «Eurostat- Population in Europe», Ιούνιος 2020, ως προς το ρυθμό αποφοίτησης για το 2018 η Ελλάδα κατείχε την τελευταία θέση στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών με ρυθμό αποφοίτησης μόλις 9,17%, το οποίο απέχει πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 24,05%, ενώ το 42% από τους φοιτητές έχουν ξεπεράσει τα έξι έτη σπουδών (έκθεση ΕΘΑΑΕ 2020).

Αντιλαμβάνομαι ότι η αλήθεια είναι πικρή. Ιδιαίτερα με θλίβει το γεγονός ότι ο νέος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ όχι μόνον αποφεύγει να αναφερθεί στο «έγκλημα» του ΣΥΡΙΖΑ να εντάξει στα πανεπιστήμια ανεξαιρέτως όλα τα τμήματα των ΤΕΙ, αλλά βάλει και κατά της αξιοκρατικής εφαρμογής της ΕΒΕ για την είσοδο στα πανεπιστήμια. Ας αντιληφθούν επιτέλους ότι στην Ελλάδα, μόλις το 28% των μαθητών επιλέγουν την επαγγελματική εκπαίδευση, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να κυμαίνεται στο 48%. Το 51% των αποφοίτων Επαγγελματικών Λυκείων δηλώνουν ότι βρήκαν σταθερή εργασία εντός έξι μηνών μετά το πέρας των σπουδών τους έναντι 34% των αποφοίτων Γενικών Λυκείων (CEDEFOP 2017), ενώ οι απολαβές των αποφοίτων δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι ίσες ή υψηλότερες από τις απολαβές των αποφοίτων δευτεροβάθμιας γενικής εκπαίδευσης (EU Statistics on Income and Living Conditions 2018). Επιπλέον, οι προοπτικές της ΕΕΚ γίνονται εμφανείς και από το γεγονός ότι το 25% των σπουδαστών σε ΙΕΚ έχουν ήδη πτυχίο πανεπιστημίου. Το 2012 το συνολικό αντίστοιχο ποσοστό ήταν 5% (Ινστιτούτο ΓΣΕΕ 2020). Τέλος, η εισαγωγή με πολύ χαμηλή βαθμολογία, η πρόχειρη επιλογή τμημάτων, το χαμηλό ποσοστό αποφοίτησης και η ανεπαρκής αξιοποίηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, οδηγούν χιλιάδες νέους σε πανεπιστημιακά τμήματα από τα οποίο δεν αποφοιτούν. Το αποτέλεσμα είναι το 35% των νέων να είναι άνεργοι (Η Ελλάδα είναι 2η στην ανεργία των νέων στον ΟΟΣΑ, έκθεση ΙΟΒΕ 2017).

Δεν μπορώ παρά να κλείσω αυτή την παρέμβαση με την εκπληκτική και...καινοτόμο υπ’ αριθμόν 70 πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την αναβάθμιση των πανεπιστημίων: «Προμήθεια ηλεκτροκίνητων λεωφορείων (Shuttle buses) για μεταφορά προσωπικού και φοιτητών ανάμεσα σε διαφορετικά Campuses».