Mariupol is No More. Θα επιστρέψουμε όταν νικήσουμε

Η πιο όμορφη μνήμη από τη Μαριούπολη – είναι να φτάνω, το λυκαυγές, στην παραλία της Μαριούπολης, στις ακτές της Αζοφικής Θάλασσας κοντά στο λιμάνι της, για να συναντήσω τους ερασιτέχνες ψαράδες που έμοιαζαν να βρίσκονταν εκεί από το προηγούμενο βράδυ. Ποτέ μου δεν τους ρώτησα, αλλά κι αυτοί ποτέ τους δεν ρώτησαν τι κάνω, τι αναζητώ κάθε μέρα εκεί σιωπηλός και σε απόσταση – μία σιωπηλή συμφωνία «αορατότητας» (sic)

Με μαγνήτιζε αυτή τους η στωικότητα – η αρμονία μέσα από την απόρριψη της πιθανότητας της προσωπικής Αθανασίας. Και η «απόσταση». Η «απόσταση» που δημιουργεί η αναμονή μέσα από την υπομονή του ψαρά, ενώ εγώ παραμένω αόρατος μέσα στο σκηνικό, κι η μυρωδιά των θαλασσινών, τα φύκια, οι κραυγές των γλάρων, το τσάι στα θερμός, η υγρασία της άμμου, τα φανάρια στα εμπορικά πλοία που αναμένουν στα ανοιχτά της Αζοφικής, το φως της λάμψης του αναπτήρα που ανάβει ένα τσιγάρο.

Βλέπω αυτή την εικόνα που τράβηξα ένα τέτοιο χάραμα και δίπλα της βάζω τη φωτογραφία της Inna Pin τραβηγμένη στα ίδια μέρη, να δείχνει τα τείχη που υψώνουν οι μαύροι καπνοί των ανελέητων βομβαρδισμών. Η θάλασσα δεν μυρίζει πλέον, ούτε τα φύκια. Και οι ψαράδες απόντες. Και τα καράβια είναι τα πολεμικά του εισβολέα που βομβαρδίζουν την πόλη. Κι η ίδια η πόλη απούσα. Και μια κραυγή να μας θυμίζει αυτό που οι εισβολείς δεν θέλουν να δούμε και να ακούσουμε: «Μας έμεινε μια πλατεία και το λιμάνι. Εκεί θα πεθάνουμε. Να μας θυμάστε».

Θα επιστρέψουμε. Θα επιστρέψουμε όλοι μαζί, και τα μαύρα τα σύννεφα πάνω από την πόλη θα έχουν διαλυθεί, θα τα διώξει η επιστροφή των Ανθρώπων στην πόλη ΤΟΥΣ. Και οι νεκροί θα βρουν τη γαλήνη που τους στέρησαν οι ομαδικοί τάφοι – οι ψυχροί λάκκοι. Και τα ζώα δεν θα κουρνιάζουν φοβισμένα από τις εκρήξεις, γιατί  τα ζώα στη Μαριούπολη, όπως και παντού στην Ουκρανία, δεν φοβούνται τον άνθρωπο, συν+υπάρχουν μέσα από τον σεβασμό στη ζωή. Αυτή που οι Ρώσοι εισβολείς θέλουν να στερήσουν από αυτή τη χώρα.

Θα επιστρέψουμε όλοι μαζί – το γνωρίζει αυτό ο εισβολέας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Γνωρίζει καλά ότι κι αν ακόμη κατακτήσουν τη γη, ποδοπατήσουν την τούνδρα, τη στέπα και τους απέραντους σιτοβολώνες, κι αν τα σπίτια τα γκρεμίσουν και ερημώσουν τα χωριά και οι πόλεις, την Ψυχή –την Καρδιά–, τους Ανθρώπους, δεν θα τους κατακτήσουν ποτέ.

Η Μαριούπολη είναι οι Άνθρωποι. Οι ζωντανοί στα υπόγεια, όσοι ακόμη στέκονται, οι ασθενείς στα υπόγεια των νοσοκομείων, όσα απέμειναν, μαζί και αυτοί που κατάφεραν να διαφύγουν, εκτοπισμένοι σε σταθμούς, σε αεροδρόμια, σε διαδρομές που δεν επέλεξαν να πάρουν. Και αυτοί που δεν τα κατάφεραν – οι θαμμένοι στους λάκκους των ομαδικών τάφων. Οι άθαφτοι στους δρόμους και τα πάρκα. Τα ζώα, η κάθε ύπαρξη κι η Ιστορία. Η Μνήμη που πληγώναμε. Η Γεωγραφία. Κι εμείς που ξένοι φτάσαμε μία μέρα, αλλά ξένοι ΔΕΝ μας αφήσαν να φύγουμε – γίναμε τμήμα της μέσα από την αγκαλιά που μας έσφιξε με μία μοναδική ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ (με κεφαλαία και τονισμένα όλα της γράμματα).  

Η Μαριούπολη είμαστε εμείς!

Χθες μιλούσα, με video call από τη Ζαπορίζια, με τον καλό μου φίλο Pablo (Pavel). O Pablo είναι ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης και μοναδικός Άνθρωπος με ένα χαμόγελο που αφοπλίζει. Περάσαμε πολλές ώρες στο ατελιέ του, ένας ακόμη άνθρωπος που με αγκάλιασε και μου άνοιξε την πόρτα και την καρδιά του. Ο Pablo διέφυγε τον θάνατο και τα κατάφερε να φτάσει με την οικογένειά του και τον γάτο του στη Ζαπορίζια. Αλλά πλέον δεν είναι o Pablo που γνώρισα. Μου γράφει (κρατώ την ορθογραφία): «Αll my life was in paints, Where are all now? In trash, in ruins, in roubles. Very painful” […] “I can do more new. But they was others than I can do now (:” — “whatever I do, it will not be Mariupol’s creatures». Το ατελιέ του στον αριθμό 12-33 της 50 yrs of October Blvd. Δεν υπάρχει πια, όπως και τα περισσότερα κτίρια στη Μαριούπολη.

Θα επιστρέψουμε. Για τον Pablo, τον Ντ(ι)μίτρυ, την Αθηνά (Afina Chadshynova), την Αλεξάνδρα, τον Ιγκόρ τον ακούραστο οδηγό μου, την Όλγα, τη γιαγιά Ηρίνα που έσερνε το καροτσάκι με τα λιγοστά καυσόξυλα, τον Στέφανο/Στεπάν δήμαρχο του Σαρτανά, τον Oleksandr που με μύησε στην Εθνογραφία αυτού του τόπου, τον Αλέξαντρ τον στρατιώτη στα χαρακώματα της παραλίας στη Μαριούπολη – όλους αυτούς που με αγκάλιασαν, για τη Μαριούπολη. Τη Μαριούπολη που πλέον γνωρίζω ότι είναι η Μαριούπολή ΜΟΥ.
Θα επιστρέψουμε. Όχι «όταν τελειώσει ο πόλεμος»… Θα επιστρέψουμε, όταν νικήσουμε!

---

[*] Μανώλης Ανδρουλάκης, Πρόξενος της Ελληνικής Δημοκρατίας στη Μαριούπολη (δηλώσεις του μετά την επιστροφή στην Ελλάδα, 22 Μαρτίου 2022)
Ο Δημήτρης Μπούρας είναι φωτογράφος/ ντοκιμαντερίστας και ανθρωπολόγος, δημιουργός του βραβευμένου ντοκιμαντέρ «Forgotten Youth - Ukraine», για τα μη καταγεγραμμένα παιδιά στα καταφύγια και τα υπόγεια της Οδησσού. Μελετά την Ουκρανία για περισσότερο από δέκα χρόνια, επιτόπια.