Κίνα και Αζερμπαϊτζάν: αυτά που δεν διαβάσαμε

Κίνα και Αζερμπαϊτζάν: δύο χώρες με τις οποίες η Ελλάδα φιλοδοξεί να καλλιεργήσει οικονομικές και εμπορικές σχέσεις. Οι πρόεδροί τους μάς επισκέφθηκαν τις τελευταίες ημέρες και διαβάσαμε πολλά για επενδύσεις και συνεργασίες. Ας δούμε και μερικά στοιχεία που δεν διαβάσαμε και που είναι καλό να γνωρίζουμε.

Αζερμπαϊτζάν: με πληθυσμό όσο περίπου και η Ελλάδα, είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στην περιοχή του Καυκάσου και ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1991. Ο σημερινός πρόεδρος Ιλχάμ Αλίγεφ που μας επισκέφθηκε είναι γιος του Χεϊντάρ Αλίγεφ, ο οποίος κυριάρχησε με μικρές διακοπές στα πολιτικά πράγματα του Αζερμπαϊτζάν από το 1969 (επί ΕΣΣΔ) μέχρι τον θάνατό του, το 2003. Πρόλαβε και διόρισε ως μοναδικό υποψήφιο του κόμματός του για τη θέση του Προέδρου τον γιο του Ιλχάν, ο οποίος κέρδισε στις εκλογές με διαδικασίες που αμφισβητήθηκαν από πολλούς και από τότε κερδίζει ανελλιπώς. Το 2009, με δημοψήφισμα, ήρθη ο περιορισμός θητειών για το αξίωμα του Προέδρου (87% ναι) και έκτοτε ο Ιλχάμ Αλίγεφ έχει τον δρόμο ανοικτό μπροστά τους για πολλά χρόνια ακόμα. Με το ίδιο δημοψήφισμα τέθηκαν περισσότεροι περιορισμοί στην ελευθερία του Τύπου.

Το Αζερμπατζάν δέχεται συχνή κριτική από τη Διεθνή Αμνηστία και τη Human Rights Watch για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως επίσης και από τη Διεθνή Διαφάνεια για διαφθορά στους κόλπους της κυβέρνησης (λέγεται ότι ο πατέρας Αλίγεφ έγινε πλούσιος χάρη στις σχέσεις του με την τοπική μαφία). Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο πέρυσι έγιναν πολλές διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης, η οποία φρόντισε να συλλάβει εκατοντάδες πολίτες και δημοσιογράφους βασιζόμενη σε νόμο που πέρασε και ο οποίος απαγορεύει τις συγκεντρώσεις. Μεταξύ άλλων, συνελήφθησαν οι ηγέτες δύο κομμάτων της αντιπολίτευσης, οι οποίοι καταδικάστηκαν φέτος τον Μάρτιο σε ποινές φυλάκισης για υποκίνηση ταραχών.

Η χώρα είναι πολύ πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η κρατική εταιρία SOCAR έχει συνάψει συμβάσεις με τις μεγαλύτερες εταιρίες εξόρυξης παγκοσμίως για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αυτών – θα συνεργαστεί και με την Ελλάδα με αφορμή τον αγωγό φυσικού αερίου TAP και την επιδιωκόμενη πλειοψηφική συμμετοχή της στη ΔΕΣΦΑ. Οι Αζέροι έχουν υψηλό επίπεδο διαβίωσης και εκπαίδευσης.

Κίνα: Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για την Κίνα των 1,35 δισ. κατοίκων, η ιστορία και το παρόν της είναι αρκετά γνωστά στους περισσότερους αναγνώστες. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία στο τεράστιο αυτό ανελεύθερο κράτος (παράδειγμα), που διοικείται από το 1949 από το Κομμουνιστικό Κόμμα της χώρας, εκτελούνται κάθε χρόνο περισσότεροι άνθρωποι από όσοι εκτελούνται αθροιστικά σε όλες τις άλλες χώρες του κόσμου στις οποίες υπάρχει η θανατική ποινή.

Βάσει της πολιτικής περιορισμού των γεννήσεων που εφαρμόζει η Κίνα από το 1979 για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, είναι πολύ διαδεδομένες στη χώρα, αν και παράνομες, οι επιλεκτικές εκτρώσεις θηλυκών εμβρύων και η εγκατάλειψη θηλυκών νεογνών, με αποτέλεσμα την τεράστια ανισορροπία μεταξύ των φύλων: ενώ στη φύση αντιστοιχούν περίπου 105 γεννήσεις αρρένων προς 100 γεννήσεις θηλέων, επισήμως στην Κίνα ο δείκτης βρίσκεται στο 118/100, ενώ σε ορισμένες περιοχές φτάνει το 177/100!

Η χώρα είναι γνωστή για τις άθλιες συνθήκες εργασίας που υπάρχουν σε πολλές περιοχές (με την ανοχή, αν όχι τις ευλογίες της κυβέρνησης που ελέγχει την οικονομία) τις οποίες εκμεταλλεύονται και πολλές δυτικές εταιρίες για φθηνή παραγωγή καταναλωτικών προϊόντων. Πρωτοπορεί επίσης στο πεδίο της μόλυνσης του περιβάλλοντος: σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα οι 16 από τις 20 πιο μολυσμένες πόλεις του πλανήτη βρίσκονται στην Κίνα.

Η Κίνα κατατάσσεται 27η μεταξύ 28 χωρών (με βαθμό 6,5/10 – υψηλή πιθανότητα) στον Δείκτη Δωροδοκιών της Διεθνούς Διαφάνειας, που αξιολογεί την πιθανότητα να δωροδοκήσουν οι επιχειρήσεις της χώρας όταν δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό.

Πλούσιες σε φυσικούς πόρους και σε ανθρώπινο δυναμικό, η Κίνα και το Αζερμπαϊτζάν έχουν τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης αν επιλέξουν τον δρόμο της Δημοκρατίας, του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα και της προστασίας του περιβάλλοντος – ήδη η κυβέρνηση της Κίνας επενδύει σε καθαρές πηγές ενέργειας.

Η Ελλάδα μπορεί, μέσω των διεθνών οργανισμών στους οποίους συμμετέχει, να πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση (όπως όταν το Συμβούλιο της Ευρώπης επέτυχε την αποφυλάκιση Αζέρων πολιτικών της αντιπολίτευσης το 2005). Ταυτόχρονα, επιβάλλεται να είμαστε διαφανείς στις ακολουθούμενες διαδικασίες (ιδιωτικοποίηση ΔΕΣΦΑ) και αυστηροί στην τήρηση της (εργατικής) νομοθεσίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ό,τι συνεργασίες αναπτύξουμε με εταιρίες των χωρών αυτών στην Ελλάδα.

Τέλος, ας δούμε συγκριτικά για την Ελλάδα, το Αζερμπαϊτζάν και την Κίνα, ορισμένους παγκόσμιους δείκτες για την ανταγωνιστικότητα και την ελευθερία.

Διαφθορά (1)

Ανταγωνιστικότητα  (2)

Ελευθερία του Τύπου (3)

Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης  (4)

Κράτος Δικαίου (5)

Ελλάδα

80/177

96/142

70/179

85/142 (3,3/7)

0,6150

Αζερμπαϊτζάν

127/177

46/142

162/179

83/142 (3,4/7)

-0,8828

Κίνα

80/177

29/142

174/179

63/142 (3,9/7)

-0,3468

(1) Δείκτης Διαφθοράς Διεθνούς Διαφάνειας: βασίζεται σε έρευνες μεταξύ πολιτών και επιχειρηματιών και κατατάσσει τις χώρες ανάλογα με το πόσο διεφθαρμένος θεωρούν πολίτες και επιχειρήσεις ότι είναι ο δημόσιος τομέας.

(2) Δείκτης Ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ: υπολογίζεται με βάση δεδομένα που αφορούν τους θεσμούς, τις υποδομές, το μακροοικονομικό περιβάλλον, το τραπεζικό σύστημα, το επίπεδο εκπαίδευσης, το μέγεθος της αγοράς κ.α.

(3) Δείκτης Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα: αξιολογεί την ελευθερία που απολαμβάνει (ή όχι) ο Τύπος σε μία χώρα καθώς και τα μέτρα που λαμβάνει (ή όχι) η κυβέρνηση για να τη διασφαλίσει.

(4) Δείκτης Ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ: μετρά το κατά πόσο η δικαιοσύνη θεωρείται (από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της χώρας) ανεξάρτητη. Προσμετράται στον δείκτη ανταγωνιστικότητας.

(5) Κλίμακα Κράτους Δικαίου της Παγκόσμιας Τράπεζας: σε μία κλίμακα από το -2,5 (καθόλου) μέχρι το +2,5 (πλήρως), η βαθμολογία δείχνει κατά πόσον η κοινωνία (agents) αποδέχεται και αισθάνεται εμπιστοσύνη ότι εφαρμόζονται οι κανόνες για την τήρηση των συμβάσεων, τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, την αστυνομία, τα δικαστήρια κλπ.