Επένδυση στο Ελληνικό: Το ιστορικό ενός απαιτητικού case study

«Τι γίνεται με την επένδυση στο Ελληνικό; Πότε συγκεκριμένα ξεκινούν τα έργα ανάπλασης; Είχα διαβάσει ότι ξεκίνησαν οι πρώτες εργασίες», με ρώτησε παλιός συμφοιτητής μου από το Οικονομικό της Νομικής που εδώ και χρόνια ζει και εργάζεται στο εξωτερικό. Μια ερώτηση που δυστυχώς, ούτε σήμερα, μπορεί κάποιος να του απαντήσει με βεβαιότητα, καθώς όλα τα χρονοδιαγράμματα έχουν ανατραπεί δεκάδες φορές τα τελευταία χρόνια.

Μου έδωσε όμως την αφορμή για την καταγραφή ενός σύντομου ιστορικού που δείχνει τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι επενδύσεις στην Ελλάδα, ακόμη και όταν στο τιμόνι της χώρα βρίσκονται κυβερνήσεις φιλικές προς αυτές.

20 χρόνια πριν, 28 Μαρτίου 2001: Ένα αεροπλάνο της Ολυμπιακής Αεροπορίας απογειωνόταν από το αεροδρόμιο του Ελληνικού με προορισμό την Θεσσαλονίκη. Μια πτήση που έκλεινε έναν κύκλο 60 και πλέον ετών ιστορίας του Διεθνούς Κρατικού Αερολιμένα Αθηνών, δίνοντας τη σκυτάλη στο νέο διεθνές αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Στον αττικό ουρανό πετούσε ένα αερόστατο με το σήμα της Ολυμπιακής Αεροπορίας και τα ελληνικά χρώματα με την επιγραφή «45 χρόνια-Αριστοτέλης Ωνάσης». Η διαδικασία της αξιοποίησης της έκτασης του πρώην πλέον αεροδρομίου του Ελληνικού μόλις ξεκινούσε.

Επτά χρόνια πριν.

31 Μαρτίου 2014. Η Lamda Development σε ανακοίνωσή της μετά το τέλος της διαγωνιστικής διαδικασίας για την αξιοποίηση της πρώην έκτασης του Ελληνικού ανέφερε ότι «η απόφαση του ΤΑΙΠΕΔ δίνει οριστικό τέλος σε μια περίοδο 13 ετών εγκατάλειψης των 6.200 στρεμμάτων, που κατελάμβανε το πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού. Στην ίδια θέση θα αναπτυχθεί η μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση που έχει γίνει ποτέ στη χώρα μας, συνολικού εκτιμώμενου κόστους 7 δισ. ευρώ». H Lamda Development είχε μόλος ανακηρυχθεί από το ΤΑΙΠΕΔ ως ο προτιμητέος επενδυτής για την απόκτηση του 100% των μετοχών της εταιρίας «Ελληνικό ΑΕ».

3 Απριλίου 2014. Σε συνέντευξη Τύπου, σύσσωμη η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ τόνιζε ότι «η επιτυχής ολοκλήρωση της διαδικασίας αποκρατικοποίησης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, που όταν ολοκληρωθούν τα έργα θα αναβαθμίσει ριζικά την εικόνα της Αθήνας, στέλνει παράλληλα ένα ισχυρό μήνυμα στη διεθνή κοινότητα ότι η Ελλάδα αλλάζει οριστικά σελίδα αποτελώντας παράλληλα έναν ελκυστικό επενδυτικό προορισμό». Η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ παρουσιάζοντας το ιστορικό του διαγωνισμού επισήμανε ότι «αξιοποιήθηκε η εμπειρία των τελευταίων 20 ετών, τόσο των μελετών, όσο και των ατελέσφορων προσπαθειών που προηγήθηκαν για να τεθεί το Ελληνικό σε μια νέα αναπτυξιακή εποχή».

Ιούνιος 2014. Σε συνέντευξη για την αναλυτική παρουσίαση του μεγαλύτερου έργου αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη που θα συμβάλει κατά 2,4% στο ΑΕΠ της χώρας στον ορίζοντα ολοκλήρωσης της ανάπτυξης, ο διευθύνων σύμβουλος της Lamda Development Οδυσσέας Αθανασίου απευθυνόμενος προς κάθε πλευρά τόνιζε: «Είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε τα έργα για την αξιοποίηση της έκτασης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού αύριο το πρωί». Μια φράση που δεν έπαψε να επαναλαμβάνει σε τακτά χρονικά διαστήματα στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν, παρουσιάζοντας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό με κάθε λεπτομέρεια τα σχέδια της επένδυσης. «Λαμβάνουμε μεγάλο αριθμό βιογραφικών, από πολλές ειδικότητες, αρχιτέκτονες, μηχανικούς, από τον τομέα μάρκετινγκ και διαφήμισης από δεκάδες άλλες ειδικότητες, από νέους αλλά και καταξιωμένους επιστήμονες», τόνιζε τότε, επτά χρόνια πριν, ο Οδυσσέας Αθανασίου, «αλλά για την ώρα απλά τα αρχειοθετούμε». «Θα δημιουργηθούν με το “καλημέρα” του έργου 10.000 θέσεις εργασίας, ενώ κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου οι θέσεις εργασίας θα ξεπεράσουν τις 30.000 και στη φάση ολοκλήρωσης θα δημιουργηθούν περίπου 70.000 θέσεις εργασίας». Σε κάθε του παρέμβαση ο κ. Αθανασίου έδινε έμφαση στο κεντρικό συστατικό στοιχείο της επένδυσης που, σύμφωνα με την εταιρία, είναι «η δημιουργία και συντήρηση ενός πάρκου 2.000.000 τμ, ενός από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, με ελεύθερη πρόσβαση για το κοινό καθώς και η αναβάθμιση του παραλιακού μετώπου, με επίσης ελεύθερη πρόσβαση».

1,5 χρόνο πριν

25 Ιουλίου 2019. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης λίγες μόλις μέρες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας, υλοποιώντας άμεσα προεκλογικές του δεσμεύσεις, συναντά στο Μέγαρο Μαξίμου τον επιχειρηματία και βασικό μέτοχο της Lamda Development Σπύρο Λάτση. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού, «η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε εξαιρετικό κλίμα και ο πρωθυπουργός συμφώνησε με τον κ. Λάτση να γίνουν όλα τα απαραίτητα βήματα για αυτήν τη σημαντική επένδυση, τηρώντας τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί για να αρθούν το ταχύτερο δυνατόν όλα τα εμπόδια που καθυστέρησαν την έναρξη του τόσο επωφελούς για τη χώρα έργου». Ένα μήνα πριν, τον Ιούνιο του 2019, στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δεσμευτεί ότι, εάν εκλεγεί πρωθυπουργός, από τις πρώτες ημέρες της νέας διακυβέρνησης θα ληφθούν μέτρα για το ξεμπλοκάρισμα της επένδυσης που έχει καθυστερήσει.

8 μήνες πριν

3 Ιουλίου 2020. Ξεκινούν κάποιες πρόδρομες εργασίες στο Ελληνικό παρουσία του πρωθυπουργού, αρμόδιων υπουργών και του διευθύνοντα συμβούλου της Lamda Development.

Τον Νοέμβριο του 2020 ο Οδυσσέας Αθανασίου, που δεν έχει σταματήσει ποτέ να πιστεύει στις προοπτικές του έργου, ακόμη και σε δύσκολες συνθήκες όπως ο ίδιος έχει πει, ανακοινώνει ότι οι πρώτες εργασίες έχουν ολοκληρωθεί. Επαναλαμβάνει για πολλοστή φορά ότι η εταιρία είναι έτοιμη να ξεκινήσει το πραγματικό έργο της αξιοποίησης του έργου του Ελληνικού που θα συμβάλει ουσιαστικά στην επανατοποθέτηση της Αθήνας ως ενός εκ των σημαντικών τουριστικών προορισμών παγκοσμίως, προσελκύοντας ένα εκατ. νέους τουρίστες. Έχουν άλλωστε ολοκληρωθεί τα περασμένα χρόνια από πλευράς της εταιρίας όλες οι προϋποθέσεις για την έναρξη του έργου: η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου κατά 650 εκατ. ευρώ με υπερκάλυψη, η έκδοση κοινού ομολογιακού ύψους 320 εκατ. ευρώ με μία από τις μεγαλύτερες ιστορικά συμμετοχές ιδιωτών επενδυτών σε ελληνικό ομόλογο καθώς και η εξασφάλιση της χρηματοδότησης του έργου με δανειακές συμβάσεις με τράπεζες. Ταυτόχρονα διευρύνθηκαν οι συμμαχίες της Lamda Development με ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους για την υλοποίηση του έργου του Ελληνικού.

15 Φεβρουαρίου 2021. Μετά από μια μακρά διαδικασία η κοινοπραξία Mohegan Gaming & Entertainment – ΓΕΚ Τέρνα (Inspire Athens) αναδείχθηκε οριστικός ανάδοχος για την άδεια λειτουργίας Επιχείρησης Καζίνο ευρέως φάσματος δραστηριοτήτων στον Μητροπολιτικό Πόλο Ελληνικού - Αγίου Κοσμά μετά από απόφαση της ολομέλειας της Επιτροπής Ελέγχου και Εποπτείας Παιγνίων, κάτι που αποτελούσε μια ακόμη προϋπόθεση για την έναρξη του έργου του Ελληνικού. Ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την υλοποίηση του έργου ύψους 1 δισ. ευρώ. Όπως δήλωνε ο διευθύνων σύμβουλος της Mohegan, Μάριο Κοντομέρκος, η εταιρία είναι «έτοιμη να προχωρήσει όσο πιο γρήγορα γίνεται, ακόμα και την ίδια ημέρα που θα δοθούν οι άδειες για να ξεκινήσει τις εργασίες και από εκείνη τη στιγμή θα είμαστε έτοιμοι μέσα σε 36 μήνες».

Μάρτιος 2021. Είκοσι ολόκληρα χρόνια μετά την τελευταία εκείνη απογείωση από τον αεροδιάδρομο του Ελληνικού, επτά χρόνια μετά την ανακήρυξη του προτιμητέου επενδυτή, δύο χρόνια σχεδόν μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από το κόμμα της ΝΔ που δίνει έμφαση στην προώθηση της ανάπτυξης μέσω και των μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων στηρίζοντας την επένδυση του Ελληνικού, κανείς δεν μπορεί να ανακοινώσει την ακριβή ημερομηνία έναρξης των εργασιών ανάπλασης

Ένα απαιτητικό case study - Γιατί το έργο άργησε τόσο να ξεκινήσει

Είναι σίγουρο ότι η επένδυση αργά ή γρήγορα θα ξεκινήσει, καθώς η εταιρία δηλώνει έτοιμη εδώ και χρόνια, ενώ και η Πολιτεία είναι υπέρ της επένδυσης. Είναι όμως βέβαιο ότι το Ελληνικό θα αποτελέσει μια απαιτητική και δύσκολη περίπτωση μελέτης, τόσο για φοιτητές όσο και εταιρίες συμβούλων και επενδύσεων για το πώς και γιατί μια επένδυση αξιοποίησης σπάνιας σε σημασία και αξία έκτασης -με όποιο τρόπο αποφάσισε διαχρονικά η πολιτεία να αξιοποιηθεί- χρειάστηκε ένα τέταρτο του αιώνα για να ξεκινήσει, όταν η ανάδοχη εταιρία ήταν σχεδόν από την αρχή έτοιμη. Ενός έργου που, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, μεταξύ άλλων, θα εισφέρει συνολικά πάνω από 14 δισ. ευρώ έσοδα σε φόρους στο κράτος στον χρονικό ορίζοντα υλοποίησής του. Τη στιγμή μάλιστα που 6 εκατ. περίπου φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν συνολικό ΕΝΦΙΑ ύψους 2,5 δισ. ευρώ και που η κυβέρνηση αναζητά τρόπους περαιτέρω μείωσής του.