Αμερικανικές Εκλογές 2020: Ο Παντελής Καψής σχολιάζει την ήττα του Ντόναλντ Τραμπ, τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και τον πόλεμο ενάντια στον Τραμπισμό.
Μιλώντας σε συγκέντρωσή του στην κομητεία του Erie της Πενσυλβανίας, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, ο πρόεδρος Τραμπ ισχυρίστηκε ότι ο μόνος λόγος που επισκέπτεται αυτή την περιφέρεια είναι ο κορωνοϊός. Κάτω από άλλες συνθήκες, εννοούσε, δεν θα χρειαζόταν προεκλογικές συγκεντρώσεις, θα έκανε εκλογικό περίπατο. Παρότι ακόμα δεν την έχει παραδεχθεί, για τον Τραμπ αυτή είναι και η μοναδική εξήγηση της εκλογικής του αποτυχίας. Είναι κάτι σαν το «μου έκατσε μια στραβή στην βάρδια μου» της κ. Δούρου, σε αμερικανική εκδοχή. Κι είναι μια ερμηνεία που φαίνεται λογική. Έσπευσαν μάλιστα να την υιοθετήσουν οι ανά τον κόσμο οπαδοί του.
Προφανώς η επιδημία συνέβαλε στην ήττα του. Σε ποιο βαθμό δύσκολα να το πει κανείς. Σίγουρα όμως δεν ήταν η ίδια η επιδημία αλλά ο τρόπος με τον οποίο αντέδρασε ή μάλλον αρνήθηκε να αντιδράσει σε αυτήν. Με μια έννοια η επιδημία φανέρωσε σε μεγέθυνση όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά του τέως αμερικανού προέδρου: την διχαστική του λογική, την περιφρόνηση της επιστήμης και των θεσμών, την αδιαφορία για την άσκηση της διακυβέρνησης, το ψέμα και την υποκρισία. Άλλοι αυταρχικοί ηγέτες υιοθέτησαν μια διαφορετική στάση, πήραν μέτρα και η πανδημία όχι μόνο δεν τους έβλαψε αλλά αντιθέτως ενίσχυσε την θέση τους.
Ήταν όμως μόνο η επιδημία; Ο Τραμπ είναι ο μοναδικός πρόεδρος ο οποίος σε όλη την διάρκεια της θητείας του δεν βαθμολογήθηκε ποτέ θετικά από τους πολίτες. Ένα στοιχείο το οποίο ιστορικά θεωρείται ότι αποτελεί τον καλύτερο δείκτη για την επανεκλογή ενός προέδρου. Ακόμα και την Τρίτη των εκλογών είχε 47% θετικές γνώμες. Είναι αλήθεια βέβαια ότι κατάφερε να προσελκύσει έναν μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων, τον μεγαλύτερο που έχει επιτύχει ποτέ ρεπουμπλικανός υποψήφιος. Το κεφάλαιο Τραμπ δεν έχει κλείσει όπως και τα μείζονα ζητήματα που έθεσε η εκλογή. Δεν ήταν ο μόνος αυταρχικός λαϊκιστής ηγέτης βέβαια ο οποίος έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να δημιουργήσει ισχυρές εκλογικές πλειοψηφίες. Είναι όμως ο πρώτος, τουλάχιστον σε μια μεγάλη δημοκρατική χώρα, ο οποίος απομακρύνεται με εκλογές μετά από μια ήττα που δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Ο Μπάιντεν συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων που έχει συγκεντρώσει ποτέ υποψήφιος στην ιστορία των ΗΠΑ και η διαφορά του από τον Τραμπ είναι κοντά στα 5 εκατομμύρια.
Με άλλα λόγια αν είναι θέμα η εκλογική αντοχή του Τραμπ, είναι εξ ίσου και μεγαλύτερο θέμα η τεράστια κινητοποίηση των αμερικανών πολιτών. Ο σύμβουλος του Ομπάμα, Ντέιβιντ Άξελροντ το επισήμανε χαρακτηριστικά. «Ο Τραμπ, έγραψε σε άρθρο του στο CNN, έδρεψε τους καρπούς της εμπρηστικής του πολιτικής προκαλώντας ένα παλιρροϊκό κύμα υποστήριξης σε μικρές πόλεις και στις αγροτικές περιοχές που είχαν σαν αποτέλεσμα ένα απρόσμενα καλό αποτέλεσμα για τους Ρεπουμπλικάνους. Βρέθηκε όμως αντιμέτωπος με την πολιτική εκδοχή του τρίτου νόμου του Νεύτωνα: για κάθε δύναμη υπάρχει μια ίση δύναμη στην αντίθετη κατεύθυνση».
Είναι αυτή η αντίθετη δύναμη που οδήγησε εκατομμύρια ψηφοφόρων να ψηφίσουν για πρώτη φορά και να δώσουν την νίκη στον Μπάιντεν. Η κομητεία του Erie είναι χαρακτηριστική. Το 2016 κέρδισε ο Τραμπ με 57.168 ψήφους έναντι 55.820 της Χίλαρυ. Φέτος ο Τραμπ ανέβηκε στις 65.972 ψήφους, ο Μπάιντεν όμως πήρε 67.471. Είναι ακριβώς αυτή η χωρίς προηγούμενο κινητοποίηση ψηφοφόρων που δημιούργησε ξανά το «γαλάζιο τείχος» των Δημοκρατικών στις κρίσιμες πολιτείες της βιομηχανικής ενδοχώρας των ΗΠΑ. Στις πολιτείες δηλαδή που έγειραν την πλάστιγγα στους εκλέκτορες. Την προκάλεσε ο κορωνοϊός;
Στην διάρκεια του εμφυλίου πολέμου ο Αβραάμ Λίνκολν είχε απόλυτη συνείδηση ότι η έκβαση του ήταν ένα τεστ για την δημοκρατία το οποίο αφορούσε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το έθεσε με συγκλονιστικό τρόπο στην περίφημη ομιλία του στο Γκέτυσμπεργκ. Αυτό που καλούμαστε να διασφαλίσουμε, είπε, είναι ότι «η κυβέρνηση του λαού, από τον λαό και για τον λαό δεν θα χαθεί από προσώπου γης». Μέχρι τότε όλα τα δημοκρατικά πειράματα, από τον Κρόμγουελ ως την Γαλλική επανάσταση, είχαν αποτύχει και είχαν καταλήξει στην παλινόρθωση. Κι αυτό το είχε απόλυτα σαφές στη συνείδησή του ο Λίνκολν.
Τηρουμένων των αναλογιών, για έναν παρόμοιο λόγο και οι σημερινές εκλογές μας αφορούσαν όλους. Οι ΗΠΑ δεν είναι πια η μόνη δημοκρατία. Είναι όμως η πιο ισχυρή και είναι σαφές ότι σε ένα κόσμο ανερχόμενων αυταρχισμών η Ευρώπη δύσκολα θα τα καταφέρει μόνη της. Δεν είναι μόνο η αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων πλανητικής εμβέλειας, όπως το περιβάλλον, όπου η αμερικανική συμμετοχή είναι αναντικατάστατη. Είναι πια και η ίδια η Δημοκρατία ως σύστημα διακυβέρνησης το οποίο μπορεί να δώσει απαντήσεις στα σύγχρονα προβλήματα, το οποίο αμφισβητείται. Σε βάθος χρόνου οι λύσεις που θα δώσει στα ζητήματα που έχουν τεθεί, η αντιμετώπιση των πολιτικών και των οικονομικών ανισοτήτων, η διασφάλιση της εργασίας, η προστασία του περιβάλλοντος, θα κρίνουν την επιβίωσή της. Ο πόλεμος κατά του Τραμπισμού με άλλα λόγια θα συνεχιστεί και θα είναι εξαιρετικά δύσκολος. Αυτό ωστόσο δεν αναιρεί την ιστορική σημασία της σημερινής του ήττας. Έγινε ένα πρώτο κρίσιμο βήμα. Η Δημοκρατία ανταποκρίθηκε στην πρόκληση.
