Το πολιτικό κενό που αφήνει η αποδρομή του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να καλυφτεί από μια προσπάθεια ανασύστασης του «παλιού» ΠΑΣΟΚ.
Ακόμα και οι πολίτες που τον ακολουθούν αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται στη χειρότερη θέση από την εποχή που έκανε το αντιμνημονιακό του άλμα προς την εξουσία. Η εικόνα των δημοσκοπήσεων αλλά κυρίως η πτωτική τάση που αποτυπώνουν είναι χαρακτηρικές. Η διπλή εκλογική ήττα του περασμένου χρόνου και η απομάκρυνση του ΣΥΡΙΖΑ από την κυβέρνηση έφερε στην επιφάνεια τους σκληρούς εσωκομματικούς ανταγωνισμούς και το ιδεολογικό και πολιτικό χάσμα μεταξύ των κάθε λογής και προέλευσης τάσεων, καθώς και αναπάντητα ερωτήματα. Ερωτήματα που γεννήθηκαν σε ζητήματα διαφθοράς και γκρέμισαν συθέμελα το κεκτημένο «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς. Η ποινική υποβάθμιση, για να αναφερθούμε στην πρόσφατη συζήτηση για την αλλαγή του ποινικού κώδικα, της δωροδοκίας από κακούργημα σε πλημμέλημα, από ένα κόμμα που έκανε σημαία του το σκάνδαλο Novartis, δεν κουκουλώνεται εύκολα.
Γίνεται καθημερινά, όλο και πιο φανερό, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα θεσμικά καθήκοντα του ρόλου της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που αποτελεί βασικό παράγοντα για την εύρυθμη λειτουργία της Δημοκρατίας. Το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να ταλανίζεται από τον λαϊκισμό και την καταστροφολογία δυνάμεων που έχουν θέσει την κομματική τους επιβίωση πάνω από τα συμφέροντα της χώρας. Τέτοιες εποχές απαιτείται προγραμματική αντιπολίτευση που θα αντιπαραθέτει στην κυβερνητική πολιτική βιώσιμο πολιτικό σχέδιο, αντί για ιδεατές και ανεφάρμοστες προτάσεις. Αυτό τον ρόλο η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση τον έχει απεμπολήσει εξ αρχής.
Η συζήτηση έχει ανοίξει ήδη και δεν πρόκειται για μια συζήτηση ποσοστών, τα οποία άλλωστε θα ξαναμετρηθούν στις επόμενες εκλογές. Πρόκειται για μια ουσιαστική συζήτηση με θέμα το πολιτικό πλαίσιο και τα χαρακτηριστικά που πρέπει να συγκεντρώνει ο προοδευτικός πόλος του πολιτικού συστήματος ώστε να αντιπαρατεθεί με επιτυχία στη συντηρητική παράταξη, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην πρόοδο και την ανάπτυξη της χώρας.
Στο πλαίσιο της συζήτησης αυτής εκφράστηκε η άποψη ότι «η σημερινή συγκυρία μπορεί να αποδειχθεί ώρα ΠΑΣΟΚ», με το επιχείρημα ότι «ξυπνά στους Έλληνες θετικές αναμνήσεις και παραπέμπει σε εποχές γενικής ευημερίας», όπως γράφει ο Χρήστος Χωμενίδης. Μόνο που, όπως άλλωστε παραδέχεται και ο ίδιος ο συγγραφέας, το ΠΑΣΟΚ εκείνο βρίσκεται πια διασκορπισμένο σε πολλούς και διάφορους πολιτικούς χώρους, με ένα μεγάλο μέρος του να έχει ενστερνιστεί τον λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Όσο για τις εποχές της - δανεικής, όπως αποδείχτηκε - ευημερίας, αυτές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί και σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να συγκροτήσουν το μελλοντικό αναπτυξιακό όραμα της χώρας.
Το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να ανταποκριθεί δυο φορές στις ανάγκες της ιστορικής συγκυρίας. Αρχικά, το ‘81, με το σύνθημα της αλλαγής και με την συμβολική και πρακτική αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης πέτυχε να αποκαταστήσει τη δημοκρατική ομαλότητα ενώ με μεγάλες τομές και μεταρρυθμίσεις (ΕΣΥ, ΑΣΕΠ κλπ) αποκατέστησε την κοινωνική δικαιοσύνη σε μια σειρά τομείς. Στη συνέχεια, το ‘96, με το σύνθημα του εκσυγχρονισμού, πέτυχε να βάλει την Ελλάδα στον σκληρό πυρήνα του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, επιχειρώντας ταυτόχρονα να την απαλλάξει από παγιωμένες νοοτροπίες. Ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ χρεώθηκε στην πορεία του και με πολιτικά λάθη, επιζήμιες πρακτικές και άστοχους χειρισμούς που είχαν σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αποδυνάμωσή του στα χρόνια της κρίσης.
Το πολιτικό κενό που αφήνει η αποδρομή του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να καλυφτεί από μια προσπάθεια ανασύστασης του «παλιού» ΠΑΣΟΚ. Είναι αναγκαία η επιδίωξη μιας ανοιχτής συσπείρωσης των δυνάμεων του προοδευτικού χώρου που καλύπτει από την μεταρρυθμιστική κεντροαριστερά και τη φιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατία μέχρι τις δυνάμεις του πολιτικού κέντρου που πρόσφατα απέδειξαν ότι καθορίζουν, σε μεγάλο βαθμό, τις ισορροπίες στην πολιτική σκηνή. Το πολιτικό σύστημα χρειάζεται βαθιές ανάσες ανανέωσης και εκσυγχρονισμού. Μετά τη δραματική εμπειρία της διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, η χώρα έχει ανάγκη από έναν ισχυρό αντιλαϊκιστικό πόλο που θα βάλει τη δική του μεταρρυθμιστική σφραγίδα στα χρόνια της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
