Ο Γιώργος Παναγιωτάκης σχολιάζει το εκπαιδευτικό σύστημα και την παπαγαλία μαθημάτων που πρέπει να κάνουν οι μαθητές για να περάσουν στο πανεπιστήμιο.
«Θα μου κρατήσεις το βιβλίο να πω την Ιστορία;» με ρώτησε πριν από λίγες μέρες ο γιος μιας φίλης. Το βιβλίο αυτό είναι της τρίτης λυκείου, το παιδί όμως μόλις τελείωσε τη δευτέρα. Η σχολική του χρονιά ολοκληρώθηκε ουσιαστικά τον Μάρτιο με το λοκντάουν. Στο σχολείο του έγιναν ελάχιστα online μαθήματα (η πλειοψηφία των καθηγητών ήταν εναντίον επειδή «δεν είχαν εκπαιδευτεί καταλλήλως»), ενώ ο ίδιος επέλεξε να μην παραστεί στις δέκα, συνολικά, κανονικές σχολικές μέρες μετά από την καραντίνα. Συνέχισε όμως κανονικά τα ιδιαίτερα στην Έκθεση, τα Αρχαία και την Ιστορία, προετοιμαζόμενος για τις πανελλαδικές του επόμενου έτους.
Τώρα το καλοκαίρι κάνει, για ενάμιση μήνα, εντατικά στα τρία αυτά μαθήματα και στην κοινωνιολογία – η οποία για την επόμενη φουρνιά υποψήφιων φοιτητών των ανθρωπιστικών σπουδών θα αντικατασταθεί από τα Λατινικά. Από Σεπτέμβρη, θα συνεχίσει τα ιδιαίτερα σε κανονικούς πια ρυθμούς, παράλληλα με το σχολείο. Να σημειωθεί ότι το κόστος των μαθημάτων είναι κατά μέσο όρο 25 ευρώ την ώρα (φιλική τιμή) και ότι οι γονείς του δεν είναι από εκείνους που λέμε ότι «το φυσάνε».
«(…) Θα μπορούσε να προσθέσει κανείς στα παραπάνω την έλλειψη παιδείας τεχνικής αλλά και γενικής. Η ελλιπής κατάρτιση περιόριζε τη δυνατότητα εφαρμογής καινοτομιών και τη συνακόλουθη τεχνολογική εξέλιξη. Ούτε η προσάρτηση των Επτανήσων (1864) και της Θεσσαλίας (1881) άλλαξαν τις παραπάνω περιοριστικές συνθήκες. Η αλλαγή των δεδομένων ήρθε μετά το 1912-1913, με την…»
Ο άτιμος δεν έχανε λέξη.
«… ενσωμάτωση μεγάλων εκτάσεων και πληθυσμών. Και τότε όμως οι χρόνιες αδυναμίες της ελληνικής βιομηχανίας συνέχισαν να εμποδίζουν την ανάδειξή της σε κινητήρια δύναμη της ελληνικής…»
Όσο εκείνος απάγγελνε αψεγάδιαστα σαν δεξιός ψάλτης, ένας παλιός πανικός σάλευε μέσα μου. Θυμήθηκα τις δικές μου, πολύ μακρινές πια, πανελλαδικές εξετάσεις. Ακόμη και τώρα βλέπω στον ύπνο μου ότι –για δες!− υπάρχει ένα ξεχασμένο μάθημα που με περιμένει όλα αυτά τα χρόνια. Ευτυχώς τα ξέρω ακόμη όλα απ’ έξω. Κάνω να τα γράψω, όμως το χέρι μου με σαμποτάρει και αντί για Λάιμπαχ γράφει Κιουτσούκ Καϊναρτζή.
Θα περίμενε κανείς ότι ο εφιάλτης της παπαγαλίας τον οποίο ξορκίζουν οι κατά καιρούς υπεύθυνοι από τότε που πήγαινα δημοτικό, θα είχε πια εξαφανιστεί. Όμως παρά τις μεταρρυθμίσεις και τις βελτιώσεις που έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια, ζει και βασιλεύει. Το παιδί που ονειρεύεται να πετύχει στις εξετάσεις, ειδικά στην κατεύθυνση των Ανθρωπιστικών Σπουδών, πρέπει να είναι σε θέση να απομνημονεύσει ακόμη και τα τυπογραφικά λάθη! Παράδειγμα: Το συγκεκριμένο βιβλίο της ιστορίας αναφέρει στη σελίδα 91 ότι στις εκλογές του Μαρτίου του 1912, το κόμμα του Βενιζέλου ανέδειξε 146 βουλευτές, ενώ τα άλλα κόμματα μόλις 36. Σύμφωνα με την καθηγήτρια του νεαρού μας φίλου, μα και όλες τις ιστορικές πηγές, πρόκειται για λάθος. Στην πραγματικότητα τα άλλα κόμματα είχαν εκλέξει 35 βουλευτές. «Εσύ, βέβαια, αν πέσει στις εξετάσεις, θα γράψεις, 36. Ό,τι λέει το βιβλίο» του ξεκαθάρισε η καθηγήτρια.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο παραλογισμός εξακολουθεί να παραμένει δομικό στοιχείο των εξετάσεων για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο. Οι μαθητές καλούνται να συμμετέχουν σε μία αγχώδη δοκιμασία που είναι ξεκομμένη από την ουσία της μόρφωσης. Το ζητούμενο είναι να αποδείξουν ότι διαθέτουν ορισμένες πολύ συγκριμένες ικανότητες, οι οποίες στη μετέπειτα ζωή τους θα τους φανούν ελάχιστα χρήσιμες. Ικανότητες, μάλιστα, που για να τις αποκτήσουν θα πρέπει οι γονείς τους να είναι σε θέση να ξοδέψουν μια ολόκληρη περιουσία. Πώς να μη βλέπεις εφιάλτες μετά;
10°
