ΑΝΑΜΕΣΑ στις παράδοξες, ανεξακρίβωτες, μακάβριες και σπλάτερ ειδήσεις που κυκλοφόρησαν τις μέρες των γιορτών πέρασε μάλλον απαρατήρητο το αποτέλεσμα μιας έρευνας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο ένας στους τρεις Αμερικανούς δεν πιστεύει στη Θεωρία της Εξέλιξης. Μάλιστα. Κακά μαντάτα για τον Δαρβίνο. Εκατόν πενήντα πέντε χρόνια μετά τη δημοσίευση της «Καταγωγής των Ειδών», το 33,333…% των Γιάνκηδων κλίνουν μάλλον προς την άποψη πως ο καλός Θεός μάς έπλασε όλους μια κι έξω, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή Του. Κατ’ εικόνα Του η Κλόντια Σίφερ. Κατ’ εικόνα Του και η Γεωργία Βασιλειάδου. Αλλά μέχρις εδώ. Δεν θα επιτρέψω άλλες βλάσφημες σεξιστικές παρατηρήσεις.
Εάν θελήσει να δει κανείς το ποτήρι της έρευνας μισογεμάτο, θα συμπεράνει από το αποτέλεσμά της ότι το θρησκευτικό φρόνημα των Αμερικανών παραμένει ακμαίο, κόντρα στα αλλεπάλληλα χτυπήματα της επιστήμης. Εάν θελήσει να το δει μισοάδειο, θα σκεφτεί ακριβώς το ίδιο, αλλά με αρνητικό πρόσημο: στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα. Είτε μισογεμάτο όμως είτε μισοάδειο, δεν παύει να είναι το λάθος υγρό στο λάθος ποτήρι. Φανταστείτε, λόγου χάριν, αντί για τη Θεωρία της Εξέλιξης να ρωτούσαν τους Αμερικανούς αν πιστεύουν στην Κβαντομηχανική, στη Νανοτεχνολογία ή στη Θεωρία των Υπερχορδών. Φανταστείτε, από την άλλη μεριά, να τους ρωτούσαν αν πιστεύουν ότι η Γη είναι επίπεδη, ότι υπάρχει ένα κοσμικό βάραθρο πέρα από το Γιβραλτάρ ή ότι κρύβεται και από μια μικρή μοχθηρή θεότητα πίσω από κάθε κεραυνό τις νύχτες με καταιγίδα. ΄Εχει άραγε σημασία πού θα βρισκόταν τότε η στάθμη του υγρού σε αυτό το γαμημένο ποτήρι;
Τόσο παλαιότερα, ο αείμνηστος αστροφυσικός Καρλ Σαγκάν στον «Στοιχειωμένο κόσμο», όσο και σχετικά πιο πρόσφατα, ο ιστορικός της επιστήμης Μάικλ Σέρμερ στο «Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε παράξενα πράγματα;», έθεσαν με ενάργεια τα όρια στην κοινή γνώμη – σε μια κοινή γνώμη που προφανώς δεν αναγνωρίζει κανένα όριο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μπορείς να τινάξεις την τηλεθέαση σε δυσθεώρητα ύψη αν καλέσεις στο ίδιο πάνελ έναν αστρονόμο κι έναν αστρολόγο –ιδίως εάν ο αστρονόμος χάσει τη ψυχραιμία του– αλλά το απόσταγμα της κουβέντας τους θα είναι ανάξιο μνείας στη σφαίρα των επιχειρημάτων. Μια μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης δείχνει να πιστεύει ότι σε κάθε τηλεοπτική συζήτηση απλώνουν μπροστά της πανέρια με απόψεις κι εναπόκειται στη δική της διακριτική ευχέρεια να επιλέξει το πανέρι που θα της φανεί πιο δελεαστικό, πιο πειστικό ή απλώς πιο συμβατό με τις δικές της απόψεις. Άποψη ότι η Γη κινείται. Άποψη και ότι η Γη δεν κινείται. Τι πιο δημοκρατικό από το να αποφασίσεις εσύ ο ίδιος αν κινείται ή δεν κινείται;
Η παρεξήγηση ξεκινάει από την εσφαλμένη αντίληψη της κοινής γνώμης ότι κάπως έτσι δουλεύει και η επιστήμη. Οι επιστήμονες πιστεύουν στη Θεωρία της Εξέλιξης, στη Θεωρία της Σχετικότητας, στη Θεωρία του Χάους και σ’ ένα σωρό άλλες παρδαλές Θεωρίες με τον ίδιο απόλυτο τρόπο που κι εμείς οι υπόλοιποι μπορεί να πιστεύουμε στο Μήλο του Αδάμ, στη Φλεγόμενη Βάτο ή στο Περιστέρι με IQ Καρτέσιου. Η αλήθεια είναι πως οι επιστήμονες δεν πιστεύουν πουθενά. Δεν… πιστεύουν. Ενστερνίζονται τη Θεωρία της Εξέλιξης, τη Θεωρία της Σχετικότητας και ούτω καθεξής, αλλά είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να τις ρίξουν στον κάλαθο των αχρήστων και να ενστερνισθούν άλλες πληρέστερες. Στη θρησκεία η αίρεση σε οδηγεί στην πυρά – ενίοτε και κυριολεκτικά. Στην επιστήμη η αίρεση σε οδηγεί στο Νόμπελ. Μια άτεγκτη εσωτερική περίπολος εγκαλεί διαρκώς τους επιστήμονες στο αδιαφιλονίκητο υπέρτατο δικαστήριο, το δικαστήριο των αποδείξεων, κι επιβάλλει στους ενόχους την εσχάτη των ποινών, τη δεοντολογική ανυποληψία. Ενώπιον τόσο εξουθενωτικών μεθόδων ποιοτικού ελέγχου των επιστημονικών απόψεων, τι να τους κλάσει η άλφα ή η βήτα πίστη της κοινής γνώμης; Παρντόν. Με την καλή έννοια.
12°
