Εχτές έκανε τη γύρα στα ίντερνετς ένα κείμενο (που δημοσιεύτηκε πρώτα εδώ και μετά και στο left.gr) ενός νεαρού ο οποίος αναγκάστηκε να πάει για ψώνια μέσα στις γιορτές στο εμπορικό κέντρο Golden Hall στο Μαρούσι, και διαβάζοντάς το πάρα πολύς κόσμος γέλασε πολύ κι αυτό ήταν πολύ καλό γιατί ετούτες τις δύσκολες εποχές ένα από τα πράγματα που μας λείπει είναι το γέλιο.
Προσπερνώντας τα προφανή που έχουν συζητηθεί ήδη εξαντλητικά -ενίοτε και στα όρια του bullying- στα σόσιαλ μύδια (το αναπόφευκτο hashtag #kati_se_lenin είναι ενδεικτικό) και με κάθε συμπάθεια και σεβασμό στο νεαρό Βαγγέλη Γαβρηιλίδη που το έγραψε, θέλω να σημειώσω το πιο ενδιαφέρον πράγμα που παρατήρησα στο κείμενο. Είναι ένα φαινόμενο κοινό στους στρατευμένους ιδεολογικούς κύκλους του «περιθωρίου», δηλαδή εκτός του πολιτικού mainstream, του συρμού: Η απέχθεια για τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι προσπαθούν να σώσουν.
Γιατί όλοι οι στρατευμένοι ιδεολόγοι κάποιον προσπαθούν να σώσουν, συνήθως τον λαό.
Και εκεί ακριβώς κρύβεται η μεγάλη αντίφαση.
Στις δημοκρατίες το πολιτικό «mainstream», ο συρμός, εκφράζεται από την ψήφο της πλειοψηφίας. Η οποία ψήφος είναι αυτή που θέτει τους ιδεολόγους «του περιθωρίου» στο περιθώριο. Η οποία πλειοψηφία είναι, βεβαίως, ο λαός. Και γι’ αυτό οι ιδεολόγοι μοιραία τον περιφρονούν. Κι ας είναι αυτός ο ίδιος που καλούν σε επανάσταση, σε εξέγερση.
Στο κείμενό του ο αγαπητός Βαγγέλης γράφει με συμπάθεια και οίκτο για τους υπαλλήλους στο γκαράζ του εμπορικού κέντρου, οι οποίοι δουλεύουν «σερί πάνω από οκτώ μέρες για να απολαύσει «ο κόσμος» τα ψώνια του». Δεν έχει όμως καμία συμπάθεια για την πωλήτρια που πουλάει σοκολατάκια και του μιλάει με «ξινό ύφος» ή για τις πωλήτριες των βιβλιοπωλείων που αδυνατούν να βρουν το βιβλίο που ψάχνει. Κανέναν οίκτο για το ότι κι αυτές δουλεύουν σερί οκτώ ημέρες για να εξυπηρετούν πελάτες όπως ο ίδιος. Είναι άγνωστο το κριτήριο που κάνει τους μεν συμπαθείς εργάτες και τις δε στριφνές κι «υποταγμένες» στα μάτια του. Αν κρίνει κανείς από το κείμενο, η μόνη διαφορά των μεν από τις δε είναι το ότι οι δε του μίλησαν.
Όποιος είχε ποτέ την τύχη να συναναστραφεί ανθρώπους του στρατευμένου αριστερού ή αναρχικού χώρου -για όσους έχουν περάσει από το Ελληνικό πανεπιστήμιο ήταν μια τύχη αναπόφευκτη- έχει, αργά ή γρήγορα, διαπιστώσει την αντίφαση. Αυτοί οι πολιτικοί χώροι προσβλέπουν σε μια (βίαιη ή μη, ανάλογα με τη συνιστώσα) ανατροπή του πολιτικού σκηνικού και στην αντικατάσταση της «αστικής» δημοκρατίας από ένα άλλο σύστημα (ασαφών προδιαγραφών, και πάλι ανάλογα με τη συνιστώσα), πράγμα που απαιτεί κάποιας μορφής ξεσηκωμό από το “λαό”.
Ο «λαός», όμως, στην πράξη δεν μοιάζει ποτέ να έχει καμία όρεξη να ξεσηκωθεί και, ακόμη και τώρα, μετά από τρία μνημόνια, φαίνεται να περνά τον περισσότερο χρόνο του σε μέρη όπως το Golden Hall και συμμετέχοντας σε «Λευκές Νύχτες» και δε συμμαζεύεται. Αυτό είναι δύσκολο να το χωνέψουν οι ιδεολόγοι των στρατευμένων άκρων εκείνων. Αν η υλοποίηση του οράματός τους προϋποθέτει τη μαζική συμμετοχή ενός πληθυσμού, πώς αντιμετωπίζεις τον πληθυσμό όταν δεν δείχνει καμία διάθεση να υλοποιήσει το όραμά σου για λογαριασμό του;
Είναι πρόβλημα σοβαρό, και ήταν πρόβλημα όλων των αριστερών κινημάτων πάντα αυτό, η ασυμφωνία της επαναστατικής θεωρίας με την αληθινή ανθρώπινη φύση. Ελάτε στη θέση τους δηλαδή. Πώς να αντιμετωπίσει ο αριστερός τα μνημονιόπληκτα πλήθη που γεμίζουν τα καταστήματα τις Κυριακές, τους κατόχους ακριβώς των ψήφων που θα φέρουν το ΣΥΡΙΖΑ (ένα συνονθύλευμα πάλαι ποτέ συνιστωσών, θυμίζω) στην εξουσία; Τους περιφρονεί και τους χρειάζεται και τους απεχθάνεται και θέλει να τους σώσει.
Πώς να αντιμετωπίσεις αυτή την κατάσταση, αν όχι με άρνηση και με εθελοτυφλία, στα όρια της υποκρισίας; Θα πείσεις με κάποιον μαγικό τρόπο τον εαυτό σου ότι όλοι αυτοί που βλέπεις μπροστά σου στο Golden Hall είναι μειοψηφία, όχι πλειοψηφία, ότι όλοι αυτοί είναι οι «πλούσιοι αστοί», όχι ο πραγματικός «λαός», ο οποίος πεινάει και/ή αυτοκτονεί και/ή πεθαίνει από τα μαγκάλια, και σ' αυτό το φανταστικό ορισμό του «λαού» θα εντάσσεις όποιον συμπεριφέρεται με τρόπο που να συμφωνεί τις ιδεολογικές σου πεποιθήσεις, μέχρι, τουλάχιστο, να σου πιάσει την κουβέντα και τον κατατάξεις κι αυτόν στους «πλούσιους αστούς».
Τι να κάνουν οι άνθρωποι. Είναι ο μόνος τρόπος να μη σιχτιρίσουν και το «λαό» και την επανάσταση που θέλουν να του προσφέρουν -και χάσουν, έτσι, κάθε νόημα από τη ζωή. Λίγη εθελοτυφλία, λίγη υποκρισία. Δε γίνεται αλλιώς.
Ο ίδιος ο Βαγγέλης, ο συμπαθής νεαρός που μας χάρισε σπάνιες στιγμές γέλιου γράφοντας για την εμπειρία του στο Golden Hall, παραμονές Χριστουγέννων ήτανε στο Mall.
13°
