Το 1957, αν δεν κάνω λάθος, ο Καζάν είχε γυρίσει μια ταινία με τίτλο «A Face in the Crowd» (στην Ελλάδα είχε παιχτεί με τον τίτλο «Μια μορφή μέσα στο πλήθος»). Ήταν η ιστορία ενός μέθυσου φτωχοδιάβολου, ερασιτέχνη τραγουδιστή, τον οποίο κάποιοι επιδέξιοι παραγωγοί λανσάρουν σαν ραδιοφωνικό, και εν συνεχεία τηλεοπτικό, αστέρα. Ωστόσο, όπως συμβαίνει συχνά, το δημιούργημα αυτονομείται από τους δημιουργούς του, αποκτά αυτοπεποίθηση, σύντομα και θράσος, και εξελίσσεται σε ένα είδος λαϊκού ειδώλου. Εκατομμύρια άνθρωποι παρακολουθούν τις εκπομπές του, κράμα κοινοτοπιών και άκρατης δημαγωγίας, που περιλαμβάνουν όλα τα αγαπημένα μοτίβα των λαϊκιστών, σε όλες τις εποχές και σε κάθε γωνιά της Γης: αντιελιτισμό, εξύμνηση του «κοινού ανθρώπου», περιφρόνηση για τους διανοούμενους, καταγγελία των πολιτικών γενικώς και αορίστως.
Ενδιαφέρον έχει, κατά τη γνώμη μου, και το πώς τελειώνει η ταινία. Η παραγωγός και ουσιαστικά δημιουργός του ανθρωπάκου-Φρανκεστάιν, ρόλος που ερμηνεύεται έξοχα από την Πατρίσια Νηλ, βλέποντας πόσο επικίνδυνο γίνεται το δημιούργημά της, πατάει το σχετικό κουμπί και αφήνει ανοιχτά τα μικρόφωνα, παρά το ότι η εκπομπή έχει ολοκληρωθεί. Ο ανθρωπάκος (τον παίζει ο Άντι Γκρίφιθ), που δεν γνωρίζει βέβαια πως τα μικρόφωνα είναι ακόμη ανοιχτά, εκφράζει «ελεύθερα» και απροκάλυπτα τη διόλου θετική γνώμη που έχει για τους ακροατές του («ηλίθιοι», «ινδικά χοιρίδια», «γυμνασμένες φώκιες» κ.ά.). Αυτό, βέβαια, είναι και το τέλος της παρουσίας στα ΜΜΕ του «τέρατος», το οποίο οι ίδιοι οι δημιουργοί του βλέπουν πως τείνει να γίνει όχι μόνο ανεξέλεγκτο αλλά και επικίνδυνο – «δοκίμιο για τη δύναμη των ΜΜΕ και για τους κινδύνους που αυτή εγκυμονεί», έχει χαρακτηριστεί η ταινία.
Πώς και γιατί τα θυμήθηκα όλα αυτά; Μα, διαβάζοντας ότι η Ελληνική Λύση, το κόμμα του Βελόπουλου, συγκεντρώνει στις περισσότερες δημοσκοπήσεις ποσοστό πάνω από 2%, και επομένως είναι πιθανό να εκπροσωπείται στην επόμενη Βουλή. Προσπαθώντας να καταλάβω τι ακριβώς φρούτο είναι αυτή η Ελληνική Λύση (θυμόμουνα αμυδρώς τη φάτσα του Βελόπουλου, από τότε που ήταν βουλευτής του Καρατζαφέρη), ανέτρεξα σε διάφορα δευτεροκλασάτα και τριτοκλασάτα κανάλια, στα οποία, απ’ ό,τι μου είπαν, ο Βελόπουλος αγοράζει τηλεοπτικό χρόνο και εμφανίζεται τακτικά.
Καλά, μπροστά του ο Λεβέντης είναι, λέμε, κάτι μεταξύ Χάμπερμας και Μπουρντιέ! Ο τύπος δεν παίζεται. «Δεν υπάρχει», που λέει και η νεολαία. Τον τηλεοπτικό χρόνο που έχει στη διάθεσή του τον μοιράζει μεταξύ τηλεπωλήσεων και πολιτικής προπαγάνδας. Οι πωλήσεις, που περιλαμβάνουν κρέμες διά πάσαν νόσον (ας μείνουμε σε αυτό…) αλλά και «βιβλία», αποδίδουν, απ’ ό,τι φαίνεται, τα απαραίτητα έσοδα ώστε να αγοράζεται επιπλέον τηλεοπτικός χρόνος, και επομένως να γίνονται επιπλέον πωλήσεις, και επομένως να αγοράζεται όλο και περισσότερος τηλεοπτικός χρόνος, κ.ο.κ., κ.ο.κ.
Την ώρα λοιπόν που γίνονται οι πωλήσεις, μπορεί κάποιος (πάντα «τώρα, χωρίς καθυστέρηση», γιατί από το προϊόν, όποιο και αν είναι αυτό, «έχουν μείνει ελάχιστα κομμάτια») να αγοράσει κρέμες κάθε είδους, κατάλληλες για όλους τους πόνους και για όλες τις παθήσεις. Όπου και αν πονάτε, απ’ ό,τι και αν πάσχετε, αλοιφές με κάπως καθαρευουσιάνικα ονόματα, οι οποίες μάλιστα προέρχονται κατά κανόνα από βότανα του Αγίου Όρους ή κάτι τέτοιο (να την και η Ορθοδοξία, στον πάγκο του χασάπη κι αυτή…), αρκούν για να γίνετε καλά, για να πάψετε να πονάτε. Ισχιαλγία, οσφυαλγία, αυχενικό, ρευματισμούς, αρθριτικά, ποδάγρα, κιρσούς, όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν τα θαυματουργά σκευάσματα του τηλεπωλητή πολιτευτή. Μάλιστα, συχνά οι αλοιφές προσφέρονται πακέτο –σε «τιμή προσφοράς», βεβαίως, βεβαίως– με κάτι χάρτινα πράγματα που ο παρουσιαστής αποκαλεί βιβλία, γραμμένα κατά κανόνα από τον ίδιον, με πλούσια πάντα θεματολογία: από τους ρευματόπονους μέχρι τη γεωπολιτική κατάσταση στην Εγγύς Ανατολή, και χωρίς βέβαια να παραλείπονται οι ύμνοι στον τσάρο Βλαντίμιρ (Πούτιν) και στο «ξανθό γένος του Βορρά». Πρόσφατα διάβασα ότι παλαιότερα ο ίδιος «πολιτικός αρχηγός» είχε στον πάγκο του και ιδιόχειρες επιστολές του Ιησού Χριστού(!), αλλά ομολογώ ότι αυτό δεν έχω προλάβει να το δω με τα ίδια μου τα μάτια.
Ο αρχηγός, ωστόσο, της Ελληνικής Λύσης (sic), εκτός από το να πουλάει κρέμες, δεν παραλείπει κάθε φορά να ξετυλίγει και την πλούσια πολιτική του σκέψη. Έτσι, στις λίγες εκπομπές που είχα τη μαζοχιστική περιέργεια να παρακολουθήσω, άκουσα τον ηγέτη των ελληνολυσικών να αποκαλεί τους κατοίκους της πρώην FYROM και νυν Βόρειας Μακεδονίας «σκουλίκια», να ενημερώνει (sic) τους ακροατές του ότι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο τον κέρδισαν οι Ρώσοι και οι Έλληνες ενώ οι Αγγλοαμερικανοί είχαν υποτυπώδη συμβολή, να ωρύεται ότι οι Γερμανοί «μισούν τους Έλληνες» (έτσι, γενικώς) αλλά και ότι το γερμανικό οικονομικό θαύμα οφείλεται στους Έλληνες μετανάστες που πήγαν να δουλέψουν στη Γερμανία στις δεκαετίες του 1950 και του 1960!
Εν ολίγοις, και για να μη μακρηγορώ, το κυρίως προϊόν που πωλείται στις εκπομπές του Βελόπουλου –στην ώρα της πολιτικής προπαγάνδας, γιατί υπάρχει και η ώρα της μπίζνας– είναι ελληναρισμός, αντιδυτικισμός της πιο μπρούτας και ελεεινής μορφής, φιλορωσισμός επιπέδου Αγαθάγγελου.
Συγγνώμη, αλλά νομίζω ότι με φαινόμενα του είδους Βελόπουλος δεν ξεμπερδεύεις με έναν απλό χαρακτηρισμό «γραφικός». Γραφικός είναι ο Τάκης Τσουκαλάς, που κάνει την εκπομπή για τον Ολυμπιακό. Ο Βελόπουλος, φοβάμαι, δεν είναι απλώς γραφικός. Είναι επικίνδυνος. Και, δυστυχώς, σήμερα δεν υπάρχει δυνατότητα να αφεθούν με κάποιον τρόπο «τα μικρόφωνα ανοιχτά», όπως στο έργο του Καζάν.
9°
