Ο Μιχάλης Τρεμόπουλος από πολύ νεαρή ηλικία δραστηριοποιήθηκε στο οικολογικό κίνημα συμμετέχοντας σε διεθνείς πρωτοβουλίες που υπερασπίζονταν την ποιότητα ζωής, την ειρήνη και την κοινωνική αλληλεγγύη. Είναι ο πρώτος έλληνας πράσινος ευρωβουλευτής και γνώστης του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι. Η AV έκανε μια κουβέντα μαζί του για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.
Ας ξεκινήσουμε την κουβέντα μας από τις εξελίξεις που υπήρξαν το Σαββατοκύριακο στο θέμα της Χρυσής Αυγής. Επιτέλους αρχίζει να ξεβρομίζει ο τόπος. Το πολιτικό σύστημα εγκατέλειψε την αδράνεια χρόνων, έβαλε εσπευσμένα τέλος στην ανοχή της αστυνομίας και άρχισε να αντιμετωπίζει δικαστικά την εγκληματική συμμορία των νεοναζιστών. Μόνο που έπρεπε να είχαν δημοκρατικά ανακλαστικά όταν ακόμα η Χρυσή Αυγή βρισκόταν στο περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής και όχι όταν μετατράπηκε σε απειλή για τα ποσοστά τους. Πολιτικοί και δημοσιογράφοι, ιερωμένοι και επαγγελματίες πατριώτες, που εξέθρεψαν το κλίμα του εθνολαϊκισμού, της ξενοφοβίας, της νεοεθνικοφροσύνης, της μισαλλοδοξίας και του σοβινισμού την προηγούμενη 20ετία, έχουν βαρύτατες ευθύνες. Όταν η εκτεταμένη διαφθορά και το ξεδόντιασμα του πελατειακού συστήματος συνάντησε την οργή για την κοινωνική εξαθλίωση από τις μνημονιακές πολιτικές, συμπολίτες μας χωρίς παιδεία και ισχυρά δημοκρατικά ανακλαστικά αναβάθμισαν τον υπόκοσμο σε κοινοβουλευτικό κόμμα. Και όσο ψεύτικη είναι η θεωρία των δύο άκρων, άλλο τόσο υποκριτική είναι η ρητορεία τους πως οι 425.000 συμπολίτες μας δεν έχουν προσωπική ευθύνη για την επιλογή τους. Όχι άλλο χάιδεμα των ψηφοφόρων! Όταν το 2009 είχαμε θέσει στο ευρωκοινοβούλιο το ζήτημα της απαγόρευσης της Χρυσής Αυγής για την εγκληματική της δράση ενάντια σε Έλληνες και ξένους, αυτό ήταν εφικτό. Τώρα η αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής θα πρέπει να γίνει με σεβασμό στο Σύνταγμα και στα δικαιώματα, με βάση τις εγκληματικές πράξεις των στελεχών της και το μίσος που καλλιεργούν, και όχι την απεχθή ιδεολογία της. Η αντιπαράθεση με τον εθνικισμό, το φασισμό και το ρατσισμό πρέπει να είναι πρώτα ιδεολογική και πολιτική. Αν αυτή δεν γίνει όπως πρέπει, είναι θέμα χρόνου η αναγέννησή τους.
Μέσα στη γενικότερη απογοήτευση του κόσμου για τα πολιτικά κόμματα, η μπάλα παίρνει και τους Οικολόγους Πράσινους, παρά το γεγονός ότι δεν έχετε εκπροσώπηση στο Κοινοβούλιο. Η απώλεια της αξιοπιστίας της πολιτικής πρέπει να αντιμετωπιστεί με βαθιές αλλαγές, γιατί πάντα καραδοκεί ο σκουπιδοτενεκές της ψήφου των πολιτών σε εθνικολαϊκιστικά κόμματα. Όμως ο ήρεμος λόγος, η χωρίς τυμπανοκρουσίες υγιής αντιπαράθεση ιδεών και ο σεβασμός στην ουσία της Δημοκρατίας, δεν μπορούν να γίνουν εύκολα διακριτά από τους πολίτες. Η προβολή των θέσεών μας σαφώς υπολείπεται των υπόλοιπων κομμάτων επειδή εμείς δεν μιλάμε με ατάκες και εξυπνακισμούς, δεν επιδιώκουμε να εντυπωσιάσουμε ή να προβληθούμε με φτηνά κόλπα. Οι Οικολόγοι Πράσινοι προσπαθούν να αναδείξουν χαρακτηριστικά ψύχραιμης πολιτικής αντιμετώπισης της κρίσης απέναντι στον πανικό, το θυμό και τη βία, προτείνοντας αλλαγές στο πολιτικό σύστημα, για μεγαλύτερη διαφάνεια, δημοκρατία και αξιοκρατία, καθώς και καταπολέμηση της διαφθοράς και των πελατοκεντρικών συστημάτων. Και η προσωπική μου δράση στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας απέναντι στο «σύστημα Ψωμιάδη» προσφέρει έμπρακτα δείγματα γραφής.
Με τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ
Αυτές οι αλλαγές που προτείνετε δεν είναι και τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό. Φταίει ο Τύπος ή είναι και επικοινωνιακό πρόβλημα του κόμματος; Η αλήθεια είναι ότι υπολειπόμαστε στο επικοινωνιακό κομμάτι. Όχι ότι ο Τύπος είναι άμοιρος ευθυνών. Την κατάντια του άλλωστε τη διαπιστώνουν πλέον και οι πιο φανατικοί του υπάρχοντος μοντέλου ενημέρωσης. Το ευρύ κοινό αποφεύγει να ενημερώνεται γενικώς, λόγω της απογοήτευσής του από τους εκπροσώπους των θεσμών. Η προβολή μας από τον Τύπο σχεδόν μηδενίστηκε μετά τις εκλογές του Ιουνίου πέρσι. Προφανώς έχουμε πατήσει κάλους και έχουμε συγκρουστεί με συμφέροντα, αλλά υπάρχουν και σοβαρά ζητήματα ελέγχου των ΜΜΕ και στοχευμένης συκοφάντησης εναντίον μας. Δεν θέλω να υποβαθμίσω και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα κόμμα που θέλει να είναι δημοκρατικό, με συλλογική ηγεσία και με πολλές απόψεις. Ένα μικρό κόμμα σαν το δικό μας θα πρέπει να ακροβατήσει μεταξύ του αγώνα να βρει ευκαιρίες έκφρασης για τα στελέχη του, που συχνά δεν έχουν επικοινωνιακή εμπειρία, σε ένα πολύ κλειστό και ανθρωποφαγικό μηντιακό σύστημα και των ακτιβιστικών ενεργειών, που εύκολα κάποιοι τις χαρακτηρίζουν «ανώδυνες». Δεν είναι πάντα εύκολο. Συνεχώς καταβάλλουμε προσπάθειες να βελτιωθούμε.
Στον απλό πολίτη υπάρχει η αίσθηση ότι τα πολιτικά κόμματα δεν αφουγκράζονται την κοινωνία. Το ζήτημα δεν είναι απλά η έκφραση του κόσμου, που συχνά καταλήγει σε λαϊκισμό και κακοφωνία. Το ζήτημα για εμάς είναι να ακούσουμε τους συμπολίτες μας αλλά και να οργανωθούν όλες οι προτάσεις σε ένα πρόγραμμα που να είναι αξιόπιστο και αποτελεσματικό, και ταυτόχρονα ρεαλιστικό και αισιόδοξο. Αλίμονο αν εκπέσουμε σε ένα λαϊκιστικό «χάϊδεμα αυτιών» και δεν δράσουμε και παιδαγωγικά τελικά. Η αύξηση της εθνικιστικής ακροδεξιάς και των νεοναζί μάς δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν πήραν τα μαθήματα του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου ή ξέχασαν γρήγορα. Και γι’ αυτό πρέπει να επιμείνουμε και πάλι σε αξίες και προτάγματα στον αντίποδα του εθνικισμού και του νεοφιλελευθερισμού όπως στην ενίσχυση μη βίαιων δημοκρατικών και ανεκτικών κινήσεων, που προωθούν οι Πράσινοι. Πάντως οι Οικολόγοι Πράσινοι δεν μένουν κλεισμένοι στον εαυτό τους. Συμμετέχουν στις κοινωνικές πρωτοβουλίες σε όλη τη χώρα, στην υπεράσπιση της ζωής και της φύσης. Ενισχύουν τα εναλλακτικά συλλογικά και δημοκρατικά μοντέλα διαβίωσης, παραγωγής και κατανάλωσης. Είναι δίπλα στις πρωτοβουλίες των πολιτών, με έμφαση σε μορφές κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Και στο ίντερνετ έχουμε μεγάλο δίκτυο διαβούλευσης, όπου οι πολίτες μπορούν να βρουν ευήκοα ώτα. Οι Οικολόγοι Πράσινοι δεν μπορούν όμως να είναι κομμάτι του star system. Εμείς δεν ενσωματώνουμε ετερόκλητες ιδέες μόνο και μόνο για να προσελκύσουμε ψηφοφόρους. Έχουμε συγκεκριμένες θέσεις στις οποίες προσπαθούμε να φέρουμε τους πολίτες, πάντα με γνώμονα το συλλογικό συμφέρον.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, με πρόσχημα την ανάπτυξη, φέρνει στη Βουλή ένα νόμο-έκτρωμα που απειλεί τα δάση. Θα ήθελα το σχόλιό σας αλλά και τη δράση που τυχόν θα αναλάβουν οι Οικολόγοι Πράσινοι εναντίον του σχεδίου νόμου. Είναι πασιφανής η αθλιότητα του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. Ακόμη και συμπολίτες μας που δεν είχαν εμπλακεί σε περιβαλλοντικές κινήσεις στο παρελθόν αντιλαμβάνονται την άγρια επίθεση ενάντια στο περιβάλλον, που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή, υπό την πίεση της Τρόικας και τη συναίνεση ή και την επικρότηση από την ελληνική κυβέρνηση και από συγκεκριμένα καταστροφικά εγχώρια εργολαβικά συμφέροντα, πάντα με πρόσχημα την ανάπτυξη. Στην πραγματικότητα πρόκειται για οπισθοδρόμηση σε μαύρες εποχές της ιστορίας μας, που πανέμορφες περιοχές της χώρας δίνονταν σε ιδιώτες μεγαλοεπενδυτές για να κερδίσουν σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Έτσι και τώρα, το να επιτραπούν μέσα στα δάση μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις, μεταλλεία, γήπεδα γκολφ κ.ά., δηλαδή επενδύσεις που χρόνια έβρισκαν προσκόμματα στη νομοθεσία, σε προσφυγές πολιτών και στους αγώνες των οικολογικών οργανώσεων, αποδεικνύει ότι η κυβέρνηση και το ΥΠΕΚΑ διευκολύνουν ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα, θυσιάζοντας τα δάση και τις δυνατότητες πραγματικής ανάπτυξης μέσα από αυτά. Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουμε αναδείξει έντονα το ρόλο της δασοπονίας στην οικονομική ανασυγκρότηση της υπαίθρου και τολμάμε να λέμε με βεβαιότητα ότι η καταστροφή των δασών είναι ταυτόχρονα οικολογικό και οικονομικό έγκλημα! Θα το πολεμήσουμε σίγουρα στην Ευρωβουλή, όπου έχουμε εκπροσώπηση, θα καλέσουμε και άλλα κόμματα να το καταψηφίσουν και θα συμβάλουμε στην κατάθεση προσφυγών προς το Συμβούλιο της Επικράτειας. Ωστόσο, είναι τόσο ξέφρενος ο ρυθμός των αντιπεριβαλλοντικών και αντικοινωνικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης, που θα πρέπει να βρεθεί ένας συνολικότερος τρόπος ώστε να σταματήσει αυτός ο κατήφορος. Αν δεν υπάρξει κάποιο «ατύχημα» νωρίτερα, η πολιτική καταδίκη στις ευρωπαϊκές και τις αυτοδιοικητικές εκλογές πρέπει να είναι εκκωφαντική. Επίσης, θα πρέπει να κινητοποιηθούν οι πολίτες ακόμη περισσότερο, όχι μόνο στους δρόμους και τις απεργίες, αλλά και σε θετικά, αλληλέγγυα συλλογικά εγχειρήματα, όπως κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις με αντικείμενο στον τομέα της παραγωγής, που ενισχύουν την τοπική οικονομία και θωρακίζουν τις τοπικές κοινωνίες από την απειλή των ξένων επενδυτών που εμφανίζονται ως σωτήρες με ανταλλάγματα λίγες και προσωρινές θέσεις εργασίας και με στόχο ένα γρήγορο και βραχυπρόθεσμο κέρδος.
Αναφερθήκατε στις ευρωεκλογές. Τι διακυβεύεται στις ευρωεκλογές του Μαίου; Η ίδια η ύπαρξη της δημοκρατικά διαβουλευόμενης και ειρηνικής Ευρώπης και κατ’ επέκταση και της ευημερίας των επιμέρους ευρωπαϊκών λαών και κρατών εντός ενός τέτοιου πλαισίου.
Πιστεύετε ότι βρισκόμαστε στο σημείο εκείνο όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να πάρουν τη δύσκολη απόφαση είτε της πολιτικής ένωσης της Ευρώπης είτε της διάλυσής της; Η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι μεγάλο ιστορικό πισωγύρισμα με ορατό τον κίνδυνο να οδηγήσει σε αιματοκυλίσματα ανάλογα του προηγούμενου αιώνα, ειδικά σήμερα, σε περίοδο κρίσης. Εμείς καλούμε τους πολίτες να διεκδικήσουμε τη διαμόρφωση μιας άλλης Ευρώπης, πιο δημοκρατικής, πιο αλληλέγγυας και πιο οικολογικής. Είμαστε υπέρ μιας ισχυρής δημοκρατικής ομοσπονδιακής Ευρώπης, που μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των δημοκρατικών θεσμών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών και των ανθρωπιστικών αξιών, καθώς και στην αντιμετώπιση θλιβερών φαινομένων, όπως ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η ανεργία, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η διαφθορά κ.λπ. Είμαστε ώριμοι πια να κατανοήσουμε πως αποτελούμε όλοι μέρος μιας πανευρωπαϊκής οικογένειας, που μέσα από τις διαφορές είμαστε σε θέση να συνθέτουμε, πάντα προς το καλύτερο. Όμως τις αποφάσεις δεν θα τις πάρουν οι «ηγέτες», αλλά οι λαοί, εκείνοι που θα υπαγορεύσουν στις κυβερνήσεις μια Ευρώπη για όλους τους Ευρωπαίους.
Με το παρελθόν αλλά και με το παρόν της Γερμανίας, μπορεί να υπάρξει ενωμένη Ευρώπη με τη Γερμανία μέσα; Η Γερμανία ως χώρα δεν είναι παράγοντας διάσπασης της ΕΕ. Ούτε πιστεύω ότι επιχειρεί να διαλύσει την ΕΕ. Αντιθέτως, θεωρούμε πως η ενωμένη Ευρώπη περιλαμβάνει οπωσδήποτε και τη Γερμανία. Μπορεί η κ. Μέρκελ να συμπεριφέρεται ηγεμονικά στην ΕΕ και συγκυριακά να φαίνεται ότι η ΕΕ έχει μετατραπεί σε ένωση δύο ταχυτήτων εξαιτίας της Γερμανίας. Ωστόσο, πιστεύω πως η συγκυρία δεν πρέπει να μας οδηγεί σε γενικεύσεις. Η Γερμανία και το μεγαλύτερο μέρος των πολιτικών της σε καμιά περίπτωση δεν θα επιθυμούσαν διάλυση της ΕΕ. Οφείλουν όμως και τα υπόλοιπα κράτη μέλη να επανεξετάσουν τη ζυγαριά της ισότιμης αντιμετώπισης και να τη διορθώσουν αν αυτή… γέρνει. Η κ. Μέρκελ πρέπει να καταλάβει ότι με τον τρόπο που συμπεριφέρεται στην ΕΕ δεν πετυχαίνει τίποτα περισσότερο από το να ενισχύει το προφίλ της στη χώρα της, αλλά και να δημιουργεί μεγάλο αντιγερμανικό μέτωπο στην υπόλοιπη Ευρώπη. Δεν μπορεί να υπάρξει ούτε παρόν ούτε μέλλον για την Ευρώπη, χωρίς μια Γερμανία που θα έχει αυτοσυνείδηση των λαθών της και της προσοχής με την οποία θα πρέπει να χειριστεί τη δύναμή της. Τώρα φαίνεται ότι τέτοια Γερμανία υπάρχει αλλά είναι μειοψηφική!
Η πολιτική όμως της κ. Μερκέλ έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, με τα εθνικιστικά και αποσχιστικά κινήματα να αυξάνονται. Μέσα σε αυτό το κλίμα του ευρωσκεπτισμού, δεν είναι λίγο ουτοπικό να μιλάμε για πολιτική ένωση της Ευρώπης; Το αντίθετο! Είναι η μόνη προοπτική για να αποφύγουμε ένα νέο εθνικιστικό λουτρό αίματος, αλλά και για να προετοιμαστούν οι χώρες για μια διαφορετική πορεία απέναντι στις προκλήσεις πλανητικών διαστάσεων που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Αυτό, ωστόσο, προϋποθέτει την πολιτική ένωση μιας «βελτιωμένης εκδοχής» της Ευρώπης και όχι του σημερινού καταντήματος! Η πολιτική ένωση έχει την ισχύ που δεν έχουν μεμονωμένες εθνικές κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσει στη ρίζα τους τα φαινόμενα που αναφέρετε. Πάντα θα υπάρχουν ευρωσκεπτικιστές, εθνικιστές και αποσχιστικά ρεύματα. Όμως με την πολιτική ένωση αυτά θα αποδυναμωθούν, καθώς θα καταρρεύσουν οι ιδεοληψίες που καλλιεργούν για να πείθουν τους πολίτες ενάντια στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η ΕΕ είναι ανίσχυρη στην καθημερινότητα των πολιτών, επειδή ακριβώς είναι ένας θεσμός απρόσωπος και απόμακρος, η προσφορά του οποίου δεν έχει προβληθεί επαρκώς. Οι πολίτες γνωρίζουν ότι υπουργοί, κυβερνήσεις, περιφερειάρχες, δήμαρχοι κάνουν τα έργα που βελτιώνουν την καθημερινότητά τους. Κανείς δεν τους λέει ότι η ΕΕ και η συνεισφορά των ευρωπαϊκών λαών είναι αυτή την οποία πρέπει να μακαρίζουν και όχι εκείνους που «κρύβουν» τον πραγματικό… ευεργέτη για να εμφανιστούν ως σωτήρες. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί μοιάζουν απόμακροι και η προσφορά τους δεν έχει κατανοηθεί. Άλλο όμως το Ευρωκοινοβούλιο και άλλο η Κομισιόν του Μπαρόζο.
Το συμπέρασμα όμως που έχουν βγάλει οι Ευρωπαίοι πολίτες από τη διαχείριση της κρίσης είναι ότι οι εκπρόσωποί τους, δηλαδή το Ευρωκοινοβούλιο, δεν συμμετείχε στις αποφάσεις. Ο περιορισμός του Ευρωκοινοβουλίου δεν δείχνει έλλειμμα δημοκρατίας στην Ευρώπη; Η έντονη επιβολή από τις κυβερνήσεις και ιδιαίτερα τη Γερμανία σαφώς αποτελεί έλλειμμα δημοκρατίας και θα πρέπει συλλογικά να το αλλάξουμε, πριν καταστρέψει την Ευρώπη.
Υπάρχει η άποψη ότι η ιδανικότερη λύση για τη διαχείριση της κρίσης θα ήταν η επιστροφή στην προ ευρώ εποχή, όταν τα νομίσματα ήταν συνδεδεμένα με το ecu. Ποια είναι η γνώμη σας; Είναι βέβαιο ότι το νομισματικό σύστημα της Ευρώπης, όλη η αρχιτεκτονική του, ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα πρέπει να επανεξεταστούν, χωρίς απαραίτητα να γυρίσουμε στην προ ευρώ εποχή. Η περίπτωση των εναλλακτικών ή και των παράλληλων νομισμάτων, όχι κατ’ ανάγκην εθνικών, είναι κάτι που θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά.
Μπορούμε να ελπίζουμε στην ανάπτυξη και τι είδους; Η ανάπτυξη έχει κακοποιηθεί ως έννοια. Την κατανοούμε μόνο ως βιώσιμη-αειφόρα. Για εμάς, η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει το παραγωγικό, καταναλωτικό και ενεργειακό της μοντέλο, τολμώντας να περάσει σε μια νέα εποχή, πιο πράσινη, απεξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα, δίνοντας έμφαση στην τοπικότητα, τη βιωσιμότητα και την ποιότητα. Με αποανάπτυξη των ρυπογόνων, μη βιώσιμων, κερδοσκοπικών δραστηριοτήτων, και ανάπτυξη της Πράσινης και κοινωνικής οικονομίας, καθώς και προώθηση κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνων κοινωνικών δραστηριοτήτων, που στοχεύουν στην αποτελεσματική χρήση ενέργειας και φυσικών πόρων, τη δημοκρατία στην εργασία και τη διασφάλιση των δημόσιων αγαθών, για επίτευξη της βιωσιμότητας. Με μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και των προτεραιοτήτων της οικονομίας ώστε να εξυπηρετούν την απασχόληση, την κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη οικονομία και επιχειρηματικότητα. Με αναδιοργάνωση της διοίκησης σε όλα τα επίπεδα, ενδυνάμωση των κοινωνικών πολιτικών και των υπηρεσιών περιβάλλοντος, ώστε να γίνουν αποτελεσματικές για τον πολίτη και να στηρίζουν ουσιαστικά όσους βρίσκονται πλέον στα όρια επιβίωσης. Με πολιτικές και δράσεις εξισορρόπησης της βίαιης μείωσης μισθών, συντάξεων και κοινωνικών υποδομών. Με στοχευμένη ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης και υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος. Αλλιώς, η ανάπτυξη είναι μια καταστροφική αυταπάτη.
Γιατί κάποιοι θεωρούν ότι εκφράζετε «αιρετικές» θέσεις; Είναι σαφές πως έχουμε ενοχλήσει τις κατεστημένες απόψεις αλλά και τα συμφέροντα, και ήταν αναμενόμενο να αντεπιτεθούν και να συκοφαντήσουν τις θέσεις μας. Από την άλλη, είμαστε ένας χώρος που δεν διστάζει να είναι ρηξικέλευθος και δεν χαϊδεύει αυτιά, ούτε αναπαράγει την εθνικιστική ρητορεία. Και έτσι θα συνεχίσουμε. Απαντήσεις στις επιθέσεις μπορεί να βρει κανείς στο www.tremopoulos.eu.
